مریم یعقوبی: برای قضاوت دقیق درباره انتقاداتی که به شبکه بانکی وارد می‌شود هیچ ابزاری بهتر از بررسی آمار تسهیلات پرداختی و مرور دریافت‌کنندگان این تسهیلات نیست؛ در گام نخست بد نیست جمع تسهیلات پرداختی به بخش‌های مختلف را طی سال‌های ۹۰ تا ۹۷ مقایسه کنیم:
جمع تسهیلات پرداختی از سال ۹۰ تا پایان سال ۹۷ دائما افزایشی بوده البته به جز سال ۹۰ به ۹۱ که مجموع تسهیلات کمی کاهش یافته است. این ارقام اما به تنهایی نمی‌تواند تصویر دقیقی به ما بدهد؛ باید اثر تورم در مجموع اسمی تسهیلات و مانده تسهیلات را هم در نظر گرفت. این اعداد در جدول ذیل آمده است:
همانگونه که از جدول و اعداد فوق مشخص است طی ۷ سال گذشته با وجود آنکه رقم پرداخت تسهیلاتی دائما افزایش داشته ولی مجموع عوامل دیگری در اقتصاد ایران باعث شده، قدرت یا به عبارتی ارزش این تسهیلات به شدت افت کند. ازاین رو می‌توان به هر دو طرف حق داد؛ هم دریافت‌کنندگان تسهیلات به درستی می‌گویند با تسهیلات دریافتی از شبکه بانکی اموراتشان در تولید و… نمی‌گذرد. از سوی دیگر بانک‌ها هم با استناد به آمار و ارقام تسهیلات پرداختی می‌گویند در تأمین مالی بخش واقعی اقتصاد هیچ کم نگذاشته‌اند.
تسهیلات نصیب چه کسانی شده است؟
گذشته بر ارقام کلی تسهیلات پرداختی، یکی از شاخص‌های مهم دیگری که باید مورد بررسی قرار بگیرد، ترکیب دریافت کنندگان این تسهیلات است. بنابر آمارهای بانک‌مرکزی تریب تسهیلات گیرندگان در سال ۹۶ و ۹۷ به این ترتیب بوده است:
همانطور که از اعداد جدول فوق برمی‌آید با وجود گلایه‌های دائم و فراوان تولیدکنندگان، طی دو سال ۹۶ و ۹۷ که البته مشتی نمونه خروار است، بیش از نیمی از مجموع تسهیلات پرداختی تنها صرف تأمین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و صنعتی شده است.
علاوه بر این مواردی مانند ایجاد، توسعه نیز معمولا از جمله تسهیلاتی هستند که فعالان اقتصادی دریافت می‌کنند و تنها حدود ۱۵ درصد تسهیلات پرداخت شده صرف مقولاتی مانند خرید مسکن، تعمیر یا خرید کالاهای شخصی شده است.
کدام فعالیت اقتصادی بیشترین تسهیلات را گرفته است؟
از این هم اگر بخواهیم دقیق‌تر شویم باید ببینیم از میان تسهیلات پرداخت شده به فعالان اقتصادی و صنعتی، کدام فعالیت‌ها شانس و موفقیت بیشتری برای دریافت تسهیلات داشته‌اند.
اعداد و ارقام جدول ذیل این جزئیات را نشان‌می‌دهد:
صنعت و معدن همانگونه که مشخص است به تنهایی بیشتر از یک‌چهارم تسهیلات پرداخت شده را به خود اختصاص داده‌اند. فعالیت‌های خدماتی نیز سهم بالایی از تسهیلاتی بانکی دارند و با احتساب سهم فعالیت‌های ازرگانی می‌توان حدود نیمی از تسهیلات نیز به این دو رسته تعلق می‌گیرد.
به هر کس چقدر وام رسیده؟
گذشته از فعالیت‌های دریافت کننده تسهیلات، این هم بسیار مهم است که میانگین رقم تسهیلات پرداخت شده چقدر بوده؟ اگر بخواهیم به تصویری از آنچه طی سه سال ۹۵ تا ۹۷ اتفاق افتاده داشته باشیم، بد نیست نگاهی به جدول ذیل بیندازیم:
بر اساس آمار رسمی میانگین ارزش وام‌ها از سال ۹۵ تا سال گذشته با رشد قابل توجهی مواجه شد.
۲۲۶۲۲۶
