یوزپلنگ ایرانی :
یوزپلنگ ایرانی یک زیرگونهٔ به‌شدّت در معرض خطر انقراض از یوزپلنگ است. اکنون تنها چند ده قلاده از آن در ایران یافت می‌شود. در حال حاضر این یوز به عنوان نمادی در لباس تیم ملی فوتبال ایران است.
از سال ۱۳۹۰ که پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی شروع شد. تعداد این‌گونه از ۳۳ قلاده به ۷۵ قلاده رسیده و این نشان دهنده تأثیر این پروژه بوده‌است. این جانور در مناطق بیابانی در سطح منطقه زندگی می‌کرد و سال‌هاست که نسل آن در معرض نابودی کلی قرار دارد. نتایج جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد که بین ۷۰ تا ۱۰۰ یوزپلنگ در مناطق حاشیه کویر مرکزی
از جمله خارتوران، نایبندان، دره‌انجیر و میاندشت وجود داشته باشد. این تخمین نتیجه نقشه‌برداری زمینی است که توسط بیش از ۱۲۰۰۰ دوربین دید در شب که در مکانهای مختلف کار گذاشته شده بود. ایران از دهه ۱۹۷۰ به عنوان تنها زیستگاه یوزپلنگ‌های آسیایی (ایرانی) شناخته شده‌است.
یوزپلنگ ایرانی تنها نژاد این جانور است که یال دارد.
تصاویری از لحظه به هوش آمدن «ایران»، یوزپلنگ ایرانی در حال انتقال به پارک ملی توران در ۱۷ فروردین ۱۳۹۹ را می بینید.
زیستگاه
یوزپلنگ آسیایی زمانی در اکثر نقاط آسیا از شبه‌قاره هند تا افغانستان، ترکمنستان و ایران تا شبه‌جزیره عربستان و سوریه پراکنده بود،
اما در حال حاضر در فهرست جانوران در آستانه انقراض اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قرار دارد و منحصر به نواحی دور افتاده‌ای در بیابان‌های ایران شده‌است.
آخرین گزارش مستند از یوزپلنگ در هندوستان به سال ۱۹۴۷ بر می‌گردد
از آن زمان به بعد یوزپلنگ به سرعت از سرتاسر قلمرو خود ناپدید گردید.
امروزه ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی در دنیا به‌شمار می‌رود.
تا ابتدای دهه ۲۰ شمسی، جمعیت یوزپلنگ در حدود ۴۰۰ قلاده بود که تقریباً در تمام مناطق استپی و بیابانی نیمه شرقی ایران و بخش‌هایی از نواحی غربی کشور نزدیک مرز عراق دیده می‌شد.
پس از جنگ جهانی دوم به علت ورود خودروهای جیپ به ایران و سهولت دسترسی شکارچیان به زیستگاههای یوز و شکار طعمه‌های یوز، جمعیت آن‌ها کاهش یافت.
در اواسط دهه ۱۳۵۰، جمعیت یوزپلنگ در ایران ۳۰۰–۲۰۰ قلاده تخمین زده می‌شد.
زیستگاه یوزپلنگ ایرانی
یوزها در سرزمین‌های باز و علفزارها، دشتهای کوچک، مناطق نیمه بیابانی و سایر مناطقی که می‌توان در آن شکار یافت زندگی می‌کنند.
یوزپلنگ‌ها را در ایران می‌توان در مناطق کویری پیدا کرد که شامل قسمتهایی از استان‌های سمنان، یزد، خراسان شمالی، رضوی و جنوبی، کرمان و تهران می‌شود.
همچنین در خرداد ماه سال ۱۳۹۱ در منطقه حفاظت شده درونه شهرستان بردسکن یک قلاده یوزپلنگ آسیایی مشاهده و تصویربرداری شد.
زیستگاههای یوز در ایران به علت پیشروی بیابان‌ها و تبدیل شدن بخشی از زمین‌های زیستگاه به زمین‌های کشاورزی و مسکونی شدن
بخشی دیگر و همچنین از بین رفتن مراتع توسط دامهای اهلی و در نتیجه کاهش تعداد آهو و گوزن که از منابع غذایی یوزها هستند کاهش یافته‌است.
یوز ماده مانند یوز نر محدوده خاصی را تصرف نمی‌کند
این به آن علت است که ماده‌ها در میان زیستگاههای مختلف در حرکت می‌باشند
این اهمیت حفظ زیستگاه‌ها را گوشزد می‌کند.
در ایران یوزها پیشتر در کویرها بودند اما به خاطر اینکه در بیابان توسط شکارچیان بسیار راحت شکار می‌شدند
به مناطق مرتفع تر و نیمه کوهستانی پناه بردند
اکنون بیشتر در این نواحی و دره‌های خشک میان کوه‌ها دیده می‌شوند.
