بحث اتهام زنی ها به ایران در خصوص حمله به تأسیسات نفتی آرامکو از چند منظر قابل بررسی است: یکی اینکه عربستان سعودی همسو با مواضع آمریکا رفتار می کند که در این راستا آمریکا به دنبال یارگیری و موضع گیری کشورهای منطقه علیه ایران است. از همین رو سعودی ها با الفاظی که آمریکایی ها درباره ایران استفاده می کنند سعی دارند ایران را تهدیدی برای امنیت منطقه جلوه دهند.
اقدام انصارالله یمن در حمله به آرامکو و همچنین عملیات «نصرمن الله» اقدام بسیار بزرگی است و عملیات زمینی اخیر در مقیاس ارتش های نسبتا بزرگ، آموزش دیده و باتجربه صورت گرفت. از همین رو عربستان سعودی در قبال این عملیات و شکست های پی در پی دیگر احساس سرشکستگی می کند و تلاش می کند با مطرح کردن نام ایران به عنوان عامل اصلی حمله آرامکو اینگونه القا کند که با قدرت های بزرگی چون ایران می جنگد و طرف اصلی یمن نیست. اینگونه از اتهام زنی ها به سعودی ها کمک می کند تا مقداری از فشارها را کم کنند.
از طرف دیگر حادثه حمله به آرامکو به خوبی ناکارآمدی سلاح های آمریکایی را ثابت کرد چرا که نتوانست این حمله را خنثی کند. عربستان سعودی در سال چیزی حدود 60 یا 70 میلیارد دلار از آمریکا سلاح می خرد و علی رغم این هزینه های سنگین قادر نبوده امنیت عربستان و مراکز حساس خود را تأمین کند. حتی برای فرار از این شکست بزرگ نه تنها ایران بلکه پای کشور دیگری چون عراق را برای کاستن از عمق فاجعه مطرح و ادعا می کنند که ایران از خاک این کشور برای انجام این عملیات استفاده کرده است.
علی رغم فرافکنی ها و اتهام زنی های آمریکا علیه ایران و همچنین پذیرش مسئولیت این حمله از سوی انصارالله سوال اصلی باید این باشد که دلیل ناکارآمدی سلاح ها و سیستم های پدافندی آمریکا چیست؟ از زمان جنگ یمن که از مارس ۲۰۱۵ و در نتیجه مداخله نیروهای ائتلاف عربی به فرماندهی عربستان آغاز شد، انصارالله یمن توانست قابلیت های نظامی خود را به تدریج افزایش دهد. ایران، حماس، جهاد اسلامی و دیگر گروه ها نیز از این قاعده مستثنی نبودند و موفق شدند با توسعه توانمندی ها به پیشرفت های بزرگی دست یابند. از طرفی سلاح های روسی نیز به گونه ای طراحی شده اند که کاملا در تضاد با سلاح های آمریکایی قرار دارند و در این بین واشنگتن هیچ گاه فکر نمی کرد که چنین عملیاتی توسط نیروهای انصارالله عملیاتی شود. حتی جنگ 33 روزه، جنگ 22 روزه، سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز به خوبی ناکارآمدی سلاح های آمریکایی را در برابر سلاح های محور مقاومت عیان کرد.
اتهام زنی های اخیر علیه ایران در حالی اتفاق می افتد که هیچ گونه مدرک و شواهدی مبنی بر دست داشتن ایران در حمله آرامکو وجود ندارد و حتی جزئیاتی درباره تصاویر ماهواره ای، اطلاعات ثبتی رادارها و باقی مانده سلاح ها منتشر نشد تا افکار عمومی حاضر به پذیرش آن شوند. آنها دلیلی برای این کار نداشتند و به همین دلیل تنها به اتهام زنی کفایت کردند. حتی آمریکایی ها اعلام کردند که برای بررسی ابعاد حادثه گروهای باید به آن محل اعزام شود که حتی قبل از انجام گرفتن این ماموریت و آشکار نشدن نتایج آن انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه می گیرند و این نشان می دهد که اهداف سیاسی در پشت این قضایا قرار دارند.
به نظر می رسد حمله آرامکو به جای جنگ و درگیری منطقه را بیشتر به سمت تفاهم نزدیک کرد چرا که با حمله انصارالله پنج میلیون و هفتصد هزار بشکه از صادرات نفت عربستان قطع شد و هم اکنون دنیا با بحران عرضه نفت مواجه شده است و در همین راستا رئیس جمهور آمریکا به خاطر حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی مجوز استفاده از ذخایر استراتژیک نفت آمریکا را صادر کرد. صادرات نفت از منطقه چیزی در حدود 24 میلیون بشکه در روز است و وقوع هر نوع جنگی در خلیج فارس نیز کل صادرات نفت را مختل خواهد کرد و این بحران جهانی گریبانگیر همه کشورها خواهد شد. بنابراین اکثر کشورها با ارزیابی حمله به آرامکو و تبعات آن به خوبی دریافته اند که جنگ در منطقه به مراتب پیامدهای سنگین و غیرقابل جبرانی را در پی خواهد داشت. از همین رو این مساله ضرورت رسیدن به تفاهم را در بین کشورها بیش از بیش مهمتر و حیاتی تر می کند، لذا اولین جایی که به نظر می رسد این تفاهم شکل بگیرد یمن است. عربستان که در جنگ یمن شکست خورده ناگزیر است آتش بس را قبول و جنگ را خاتمه دهد که وقوع این اتفاق نیز در ماه های آینده بسیار محتمل است چرا که ریاض از این تجربه درس های زیادی گرفته و مهمتر از همه بهای سنگین آن را نیز پرداخته است.
*کارشناس مسائل خاورمیانه
23/ 310311
