رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی روز جمعه به منظور مذاکرات در مورد مسائل باقی مانده بین تهران و آژانس وارد تهران شد. خبرگزاری فرانسه در گزارشی مدعی شد که گروسی برای از سرگیری گفت‌وگو درباره برنامه هسته‌ای ایران و همچنین بازگرداندن روابط با تهران به بالاترین سطوح با رئیسی ملاقات می‌کند. به نظر می رسد دیدار امروز و پیشرفت های احتمالی و همچنین مساله توافق کلی تاثیر مستقیمی بر مذاکرات هسته ای داشته باشد. در همین راستا رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران در مورد سفر مدیر کل آژانس به ایران ضمن تکرار ادعای عدم همکاری ایران با آژانس، گفت: گروسی هنوز گزارش خود را درباره پایبندی یا عدم پایبندی ایران به ان پی تی منتشر نکرده است؛ ما برای تصمیم گیری جهت اقدام‌های مناسب درباره ایران منتظر ارزیابی آژانس هستیم.
با مروری بر اظهارنظرهای ادعایی مقامهای غربی طی مدت زمان اخیر و تحت فشار بودن آژانس از جانب آمریکا و اسرائیل بابت سیاسی کاری و همچنین تاکید مقامهای کشورمان بر گفتگو و رفع برخی ابهامهای مطرح شده، آنچه در این مرحله ضروری مینماید پرهیز مدیرکل آژانس از سیاسی کاری در موضوع هسته ای ایران است.
رویکردی که تا امروز نه تنها گره ای از روابط ایران و آژانس باز نکرده بلکه منجر به ایجاد مشکلات جدید و عدم دستیابی به توافق شده است. اوج تناقضات غرب در مواجهه با پرونده هسته‌ای ایران زمانی است که آنها تهران را متهم می‌کنند از بندها و مواد توافق‌نامه برجام عدول کرده است، در حالی که واشنگتن مهمترین ناقض پیمان برجام است و طرف‌های غربی هم تاکنون اقدامی در اجرای بندهای این قرارداد پس از هفت سال انجام نداده‌اند! و طرفی که بر سر عهد خود نمانده آنها هستند نه جمهوری اسلامی. اینکه چرا انتظار دارند تهران بر عهدی پایبند بماند که سال‌هاست از سوی آنها نقض می‌شود، پرسشی قابل تأمل است که تاریخ باید پاسخی برای آن از کشورهای غربی بخواهد اما نکته قابل تأمل‌تر! آن است که جمهوری اسلامی تمام فعالیت‌های هسته‌ای خود را بر مبنای بندهایی که در همان برجام مورد اشاره قرار گرفته، انجام داده است. یعنی اگر هم غنای اورانیوم یا درصد ذخیره سازی یا تعداد سانتریفیوژها را افزایش داده، بر مبنای بندهایی است که در همان برجام به ایران اجازه داده است تا در شرایط مشخصی از حقوق خود در این توافق دفاع کند.
در همین راستا محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی در نشست خبری با گروسی اظهار داشت: ما انتظار داریم تعاملات و گزارش های آژانس طوری باشد که اعتماد افرین باشد تا با اطمینان برای حل و فصل مسایل و پرهیز از عواملی که نیت آنها برهم زدن روابط عادی است را ایجاد کنیم و همواره آژانس بتواند وظایف خود در ارتباط با ایران را در چارچوب پادمان پابرجا نگه دارد.
وی پیش تر با اشاره به حل‌وفصل موضوعات مورد مناقشه در پرونده هسته‌ای گفت: مواردی که عدم انطباق سانتریفیوژها یا وجود ذره اعلام شده بود، حل و فصل و پرونده پس از کارشناسی‌ها بسته، نهایی و مشخص شد که انحراف خاصی وجود ندارد.
ایران بر اساس حسن نیت و وفای به عهد بالاترین سطح همکاری را با آژانس داشته است و از همین رو کنار گذاشتن رویکردهای سیاسی کارانه می تواند منجر به توافق حداقلی میان ایران و آژانس شود.
سفر گروسی در حالی انجام می شود که حدود دو هفته پیش هیاتی از بازرسان آژانس به سرپرستی ماسیمو آپارو معاون پادمانی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران آمد و با کارشناسان و مقامات سازمان انرژی اتمی بر سر حل و فصل مسایل باقی مانده و اختلافات میان دو طرف برای رسیدن به یک راهکار مرضی الطرفین گفت‌وگو کردند.
ایران قبلا به سوالات آژانس پاسخ داده است اما مساله این است که از نگاه آژانس این پاسخ‌ها “قانع‌کننده” نبوده است. مذاکرات فعلی میان ایران و آژانس برای این است که دو طرف به یک مدالیته جدید برای رفع ابهامات و سوالات برسند که به طور عملی و قانع کننده طوری که هر دو طرف از آن راضی باشند، به سوالات پاسخ داده شود. سوالات آژانس از ایران جزو پی ام دی که در سال ۲۰۱۵ در جریان توافق برجام مطرح و حل و فصل شد، نیست. این سه، چهار سوال مربوط به مسایلی هستند که در ۲۰۱۹ آژانس آنها را اعلام کرد.
سه مکانی که آژانس می‌گوید آلوده به اورانیوم بوده و هم‌چنان بعد از بارها دریافت پاسخ از سوی ایران مدعی است که ایران «پاسخ رضایت بخش» درباره آنها نداده، در ورامین، تورقوزآباد و مریوان در استان کردستان قرار دارد.
چالش میان ایران و آژانس بر سر موضوعات تا کنون به صدور سه قطعنامه انجامیده است و در قطعنامه اخیر شورای حکام، از ایران خواسته شد درباره این مکان‌ها به سوالات آژانس پاسخ «قانع کننده» دهد. همان طور که بسیاری از تحلیلگران بر این موضوع تاکید دارند، مسایل پادمانی ایران با آژانس از مسیر سیاسی حل می شود به همان شکل که موضوع مطالعات ادعایی در جریان مذاکرات سال ۲۰۱۵ حل و فصل و مختومه شد.
برخی کارشناسان بر این باورند، تا وقتی مذاکرات برای احیای برجام دوباره کلید نخورد حل و فصل فنی مسایل ایران با آژانس در پرده ای از ابهام باقی می ماند و هم چنان چماق صدور قطعنامه بر سر ایران و ارجاع به شورای امنیت سازمان ملل بر سر ایران خواهد بود.
بهانه‌جویی‌های آژانس به عنوان یک نهاد بین‌المللی علیه ایران به واسطه تعجیل در افشای یک اشتباه، شاید در کوتاه‌مدت، نتانیاهو و دیگر مخالفان برجام را راضی نگه دارد اما در بلندمدت اعتبار این نهاد را چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد و لازم است رافائل گروسی مدیرکل این نهاد، پیش از آنکه خیلی دیر شود، اطلاعات خود را درباره ایران به روزرسانی کند.
گروسی می گوید در گفتگو با مقامات ایرانی اراده آنها برای مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام در جهت تامین منافع مردم ایران را جدی یافتم و مطمئنم اگر اراده سیاسی وجود داشته باشد، بازگشت به برجام امکان‌پذیر است.
311311
