وزیر امور خارجه ترکیه همچنین در این تماس عنوان کرد که کشورش به تمامیت ارضی ایران احترام می گذارد. این تغییر موضع به دلیل واکنش های گسترده در ایران از جمله مقامات ایران، مردم و صاحبنظران است. آنچه که ظرف روزهای جمعه و شنبه در ایران رخ داد این بود که تمام مقامات و مسئولین از جناح های مختلف در راستای دفاع از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران متحد شدند و با صدای رسا و بلند اظهارات رئیس جمهوری ترکیه را محکوم کردند. آنچه که در این راستا مهم به نظر می رسد متنبه شدن ترکیه است و این کشور از میزان حساسیت ها در داخل ایران نسبت به چنین مسائلی آگاه شده است.

به طور طبیعی جمهوری اسلامی ایران همواره سعی بر این داشته تا روابط دوستانه ای را با همسایگان خود داشته باشد. هم اکنون نیز که ترکیه به اشتباه خود پی برده و در راستای اعتمادسازی گام بر می دارد ایران نیز باید همین مسیر را انتخاب کند. جمهوری اسلامی ایران می تواند از این فرصت بدست آمده استفاده کند و با ترکیه در مسائل منطقه ای همچون قفقاز همکاری های لازم را داشته باشد.

ترکیه می بایست بر اساس احترام متقابل درصدد عادی سازی روابط با همسایگان بدون دخالت در امور داخلی آنها باشد. متأسفانه این کشور به دلیل برخی از سیاست های خاص قادر نبوده تا روابط بهینه ای با همسایگان خود داشته باشد. روابط این کشور با سوریه و همینطور عراق همراه با سوتفاهماتی بوده است. اختلاف آنکارا در خصوص اتحادیه اروپا، قبرس و یونان عمیق تر است. اینگونه از روابط، علاوه بر مشکلاتی که برای ترکیه ایجاد می کند، بر آینده بحران قره باغ نیز تأثیرگذار خواهد بود. معتقدم ترکیه هر چه از موضوع قره باغ فاصله بگیرد، حل این مناقشه برای جمهوری آذربایجان دشوارتر خواهد شد.

در همین حال ترکیه هر چقدر به آذربایجان نزدیک تر شود و خود را در آزادسازی اراضی اشغال شده سهیم تر بداند موجبات حساسیت هر چه بیشتر آمریکا، کشورهای اروپایی که با ترکیه دچار تنش هستند را فراهم خواهد آورد. با چنین رویه ای تحولات به سمتی خواهد رفت که آمریکا و اروپا به سمت حمایت از ارمنستان پیش بروند. لابی ارامنه نیز به دلیل مخالفت با ترکیه می تواند از ارمنستان حمایت کند. فرانسه که یکی از اعضای گروه مینسک به شمار می رود اخیرا در مجلس ملی خود  قطعنامه ای را تصویب کرد که از دولت این کشور می خواهد منطقه قره باغ را به عنوان یک «جمهوری مستقل» و با نام  رسمی «جمهوری ناگورنو- قره باغ» به رسمیت بشناسد. چنین قطعنامه ای قرار است در آینده ای نزدیک در مجلس بلژیک نیز به تصویب برسد.

دلیل تصویب چنین قطعنامه ای حمایت ترکیه از جمهوری آذربایجان بوده که اروپایی ها در این راستا انتقام ترکیه را از جمهوری آذربایجان می گیرند. از همین رو برای جمهوری آذربایجان بیش از پیش این امر ضرورت می یابد که بتواند به صورت مستقل مناقشه قره باغ را حل و فصل و مدیریت کند. برای جمع بندی باید گفت حمایت های ترکیه از آذربایجان سبب افزایش حساسیت ارمنی ها خواهد شد و همین امر موجب خواهد شد تا ارامنه جهان در برابر جمهوری آذربایجان متحد شوند که چنین وضعیتی می تواند حل منازعه قره باغ را بیش از پیش پیچیده تر کند.

اگر ترکیه صلاح جمهوری آذربایجان را می خواهد باید به مواضع کلی بسنده کند و اجازه دهد که این کشور خود به تنهایی با ارمنستان وارد مذاکره شود. از سال 1921 و از زمان فروپاشی شوروی قره باغ جز جمهوری آذربایجان بوده است و این مساله داخلی محسوب می شود. از آن سو ارمنستان نیز وارد مناقشه شده که با جمهوری آذربایجان می تواند بدون دخالت کشورهای ثالث مساله را حل نماید. توجه به ظرافت های سیاسی در بحران قره باغ باید جز اولویت ها قرار گیرند.برای حل این بحران باید الگوی همکاری های منطقه ای و همگرایی شکل بگیرد و از رقابت های غیرسازنده پرهیز شود تا منافع همه کشورها تامین شود.

310311