تغییرات در صحنه سیاسی ایران در شش سال گذشته نیز اجرای توافق را دشوارتر خواهد کرد.
در سال ۲۰۱۶، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران از این توافق به عنوان لحظه‌ای تحول آفرین در روابط ایران با جهان به خصوص با ایالات متحده و متحدانش دفاع کرد. تنها چند هفته پس از اجرای این توافق، روحانی برای امضای قراردادهای تجاری به ارزش میلیاردها دلار به اروپا سفر کرد. اما سیاست خارجی رئیسی بر بهبود روابط با همسایگان ایران، و همچنین روسیه و چین متمرکز شده نه ایالات متحده و اروپا.
مذاکره برای احیای این توافق چالش برانگیز بود اما حفظ این توافق دشوارتر خواهد بود.
رییسی احتمالا برای تحقق اقتصاد مقاومتی، فعالیت هایش را دو چندان خواهد کرد- منابع به دست آمده به واسطه کاهش تحریم‌ها را نه برای ایجاد یکپارچگی با اقتصاد جهانی بلکه برای تقویت ظرفیت ایران جهت مقاومت در برابر شوک‌های حاصل از تحریم‌های آینده اختصاص خواهد داد.
سال گذشته برخی از ناظران انتخاب رئیسی را لحظه رفتن نیکسون به چین توصیف کردند. با این حال، با آشکارتر شدن آسیب پذیری توافق، رئیسی ممکن است از این توافق برای برافروختن آتش نارضایتی علیه واشنگتن بهره‌برداری کند.
بیشتر بخوانید :
یک مسیر متلاطم
شرکت های اروپایی و برخی از بنگاه ها و شرکت های آسیایی نسبت به بادهای مخالف اقتصادی و سیاسی حساسیت بیشتری دارند. ایران ممکن است در یک شرط بندی مدعی شود که شرکت های و بانک های چین و روسیه به عنوان شرکای بهتری عمل خواهند کرد هرچند مشخص نیست که آیا این کشورها اقتصاد ایران را تقویت خواهند کرد یا خیر. حمله مسکو به اوکراین، اقتصاد روسیه را درگیر رکود شدید کرده است و دلایل اندکی وجود دارد که بر مبنای آنها باور کنیم شرکت‌های روسیه پول نقد برای سرمایه گذاری در ایران صرف کنند.
شرکت‌های چینی نیز به نوبه خود ممکن است در باب بازگشت به ایران گام‌های محتاطانه‌تری بردارند. توافق ۲۵ ساله‌ای که میان پکن و تهران در سال ۲۰۲۱ منعقد شد، می تواند نقشه راهی برای تعامل بیشتر باشد، حتی اگر رسانه های آمریکایی به طور معمل در باب اهمیت و بهای آن اغراق کنند.با این حال، شرکت های چینی از مشکلات ساختار اقتصاد ایران یا خطرهای ناشی از تحریم های آمریکا مصون نیستند؛ حتی اگر پکن بیشتر از سایر دولت ها از تحقق این توافق حمایت کند.
اگرچه دولت بایدن در ابتدا قصد داشت از احیای توافق به عنوان بستری برای مذاکرات آتی با ایران استفاده کند، اما این چشم انداز مبهم به نظر می رسد، به خصوص اگر توافق نتواند منافعی را که ممکن است بسیاری از ایرانی ها انتظارش را دارند به همراه داشته باشد.مقام های آمریکایی و اروپایی احتمالا استدلال خواهند کرد که اگر ایران خواهان توافق پایدارتر است، می بایست برای دستیابی بدان مذاکره کند. اما تهران احتمالا نتیجه معکوس را ترسیم خواهد کرد.
رایزنی و مذاکره برای احیای این توافق چالش برانگیز بود اما حفظ این توافق به احتمال زیاد دشوارتر است.
۲۱۲۱
