همزمان با اوج گرفتن قیمت دلار در ایران، نرخ پروازهای خارجی با رشد صد در صدی همراه شد. همین مسئله عاملی بود تا توانایی مردم برای تهیه بلیت پروازهای خارجی کاهش پیدا کند و در نتیجه پروازها یکی پس از دیگری کم یا کنسل شوند. در چنین وضعیتی بسیاری از ایرلاین‌های خارجی ترجیح دادند مسیر هوایی ایران را حذف و با آسمان کشور ما خداحافظی کنند.

در نتیجه این خداحافظی اجباری، نه تنها سفر ایرانی‌ها به خارج از کشور، بلکه سفر گردشگران خارجی به ایران و مشاغل وابسته به صنعت هوانوردی در معرض تهدید قرار گرفت.

ارزی که کمر ایرلاین‌ها را شکست

یکی از اتفاقاتی که مستقیما بر فعالیت‌ شرکت‌های هواپیمایی در ایران اثر گذاشت، توقف پرداخت ارز دولتی به آنها بود. ایرلاین‌هایی که به واسطه ارز دولتی، بلیت‌های خود را با معیار دلار 4200 تومانی قیمت‌گذاری کرده بودند ناگهان با مبنای محاسبه دلار ۸۸۰۰ تومانی مواجه شدند. این اختلاف هزینه چشمگیر، خطوط هوایی را در موقعیتی قرار داد که از طرفی نمی‌توانستند به تعهدات پیشین خود عمل کنند و از سوی دیگر نمی‌توانستند تمام خسارت وارده را از مسافران طلب کنند. نتیجه ضرر قابل توجهی بود که محل جبران آن به هیچ وجه مشخص نبود.

این موضوع در مورد پروازهای ایرلاین‌های خارجی طور دیگری عمل کرد. این شرکت‌ها در شرایط بحران اقتصادی کلاس‌های پروازی پایین را بستند و کلاس‌های بالاتر برای ایران باز شد تا این عامل باعث گران‌ شدن نرخ پروازها شود. از طرف دیگر دولت نمی‌توانست به شرکت‌های خارجی اجبار کند که بلیت‌ها را به نرخ مصوب بفروشند، در نتیجه همه چیز دست به دست هم داد تا با افزایش نرخ بلیت‌ها، تقاضا برای خرید بلیت به شدت کاهش پیدا کند و به دنبال آن پروازها در برخی مسیرها کم یا کنسل و حتی در بعضی از خطوط هوایی به طور کامل لغو شوند.

مجموعه این اتفاقات باعث شد تا به مرور شاهد خداحافظی یا کاهش فعالیت ایرلاین‌هایی مثل بریتیش ایرویز، آسترین، ایرفرانس، آلایتالیا، کی ال ام و اتحاد در ایران باشیم.

اثر تحریم‌ها بر پروازها

به دنبال تحریم‌های آمریکا علیه ایران هرچند محدودیت خاصی در پرواز هواپیماها در مرزهای هوایی ایجاد نشد اما بروز برخی محدودیت‌ها، فشارهایی در روند فعالیت شرکت‌های هواپیمایی داخلی ایجاد کرد. به عنوان مثال شرکت هواپیمایی ایران‌ایر هر چند از ابتدا مشکلی برای نشست و برخاست در فرودگاه‌های اروپایی نداشت اما به دلیل تحریم برخی شرکت‌های سوخت رسانی، اجازه سوخت‌گیری در کشورهای خاصی را پیدا نکرد. بنابراین پروازهای ایران ایر با فروش بلیت کمتر،  ترجیح می‌دهند سبک‌تر پرواز کنند تا نیاز به سوخت‌گیری در میانه مسیر را از بین ببرند. از طرف دیگر شرکت «بویینگ» که قرار بوده تا سال ۲۰۲۳، ۵۰ هواپیما به ایران بفروشد در حال حاضر فروش هواپیماها را به ایران متوقف کرده است و حالا ایران به دنبال گرفتن هواپیماهای وعده داده شده از ایرباس است. این‌ها برخی از محدودیت‌هایی است که در نتیجه تحریم‌ها به شرکت‌های هواپیمایی تحمیل شده است.

شرکت‌هایی برای امیدبخشی در شرایط ناامیدی

در شرایطی که اکثر ایرلاین‌های بین‌المللی به دلیل شرایط سخت اقتصادی ایران، عدم فعالیت در ایران را پرواز با تعداد کم مسافران و لغو پروازها ترجیح داده‌اند، دو شرکت قطر ایرویز و ترکیش ایرلاین، به ادامه و حتی گسترش پروازهای خود در ایران پرداخته‌اند. هر چند روابط سیاسی مطلوب دو کشور ترکیه و قطر با ایران در این گسترش فعالیت بی تاثیر نیست اما فعال بودن این پروازها در ایران علاوه بر فراهم کردن شرایط سفر برای تجار و خانوارهای ایرانی، نویدی روشن برای صنعت گردشگری است چرا که بخش قابل توجهی از مسافران و توریست‌های خارجی خود را از طریق فعالیت این شرکت‌ها تامین خواهد کرد. همچنین مشاغل وابسته به صنعت هوانوردی از جمله خدمات فنی و مهندسی، کترینگ، هتل و تجهیزات وابسته به آن نیز می‌توانند به رونق دوباره فعالیت‌های خود امیدوار باشند.

این دو شرکت هواپیمایی با مدیریت درست وضعیت پروازهای خود، حتی با وجود کاهش پروازها در برخی از خطوط، فعالیت در خطوطی دیگر را گسترش داده‌اند تا کاهش تقاضا در مناطقی خاص را در مناطق دیگری جبران کند. از جمله این تغییرات کاهش پروازهای ترکیش ایرلاین در تهران بود که در مقابل در شهرهای اصفهان، شیراز ، مشهد و تبریز افزیش پیدا کرد. از سوی دیگر شرکت هواپیمایی قطر، که از سال ۲۰۰۴ فعالیت خود در ایران را آغاز کرده بود پس از فعالیت در سه مسیر تهران، شیراز و مشهد، در روزهای گذشته خط هوایی اصفهان، دوحه را هم به خطوط فعال پروازی خود در ایران اضافه کرد.

هواپیمایی قطر که تا پیش از این ۲۰ پرواز هفتگی از تهران به اقصی نقاط جهان و ۷ پرواز از مشهد و شیراز به فرودگاه حمد قطر داشت، حالا دو پرواز دیگر از اصفهان به تعداد پروازهای هفتگی خود اضافه کرده است.

پرواز جدید هواپیمایی قطر به اصفهان با ایرباس ۳۲۰ با گنجایش ۱۲ صندلی در کلاس بیزینس و ۱۳۲ صندلی در کلاس اکونومی انجام می‌شود. این پروازها هفته‌ای دوبار و روزهای دوشنبه و پنجشنبه اصفهان را در ساعت ۵:۱۰ صبح به وقت محلی ترک کرده و ساعت ۶:۲۵ به وقت محلی در فرودگاه حمد به زمین می‌نشیند.

 حالا صنعت گردشگری امیدوار است تا با فعال شدن این خط هوایی، توریست‌ها را از فرودگاه حمد قطر که میزان پروازهای ۱۶۰ کشور دنیاست، به یکی از توریستی‌ترین شهرهای ایران یعنی اصفهان برساند.

سنا حیدریان

2121