سینماسینما، ایلیا محمدی‌نیا

ضرب المثل ها عجیب در باور و انگاره های ما ایرانی ها از گذشته های دور تا به امروز حضور پررنگی داشته و دارند. گویی نمی توان حرف یا امری را بدون اشاره و اتکا به این مثل ها به کسی یا جماعتی فهماند. میزان استفاده و شعاع گستره آن هم ربطی به میزان سواد ،پایگاه اجتماعی و تعلق به قومیت خاص و جنسیت و بزرگسالی و خردسالی هم ندارد.بی حد و مرز و فراگیر است.
تا جایی که مثل ها بخشی انکار ناپذیر در فرهنگ عامه و ادبیات گفتاری و نوشتاری ما شده اند.
یکی از این مثل ها که به درستی بخشی مهم از شخصیت و باور ما ایرانی جماعت را در زندگی اجتماعی بازنمایی می کند. مثلی است که می گوید «مرغ همسایه غاز است»
این مثل بیش از آنکه نکته ای پند آموز داشته باشد که بیشتر ضرب المثل ها از آن بهره دارند در جهت تخریب شخصیت آدمی و گسترش بی اعتمادی و اعتماد به نفس بکار برده می شود.
با این مقدمه می خواهم یکی از همین مصداق های مخرب اثر گذاری این ضرب المثل را واگویه کنم.
عباس کیارستمی کارگردان نام آور و شهیر سینمای ایران و جهان دچار بیماری شد. توسط پزشکان ایرانی در بیمارستان جم مورد عمل جراحی قرار گرفت چندی بعد شوربختانه در فرانسه از دنیا رفت. طبیعی بود مرگ ناباورانه او باعث بروز واکنش هایی احساسی از سوی خانواده و جامعه هنری شود خاصه آنکه بحث قصور پزشکی خیلی زود(در اینجا به درست یا غلط بودن این فرضیه کاری نداریم) در سطح جامعه فراگیر شد تا جاییکه فلان بازیگر در صفحه اینستاگرام خود تصویر بوعلی سینا را وارونه بارگذاری کرد. ازسویی دیگر کارگاردانی با سابقه هم جامعه پزشکی را به باد تندترین انتقادات گرفت و ….
غالب این واکنش ها ذهن را به این سو رهنمود می کرد که اگر مرحوم کیارستمی در فرانسه مورد معالجه قرار می گرفت حتما اتفاق بهتری رقم می خورد.
سال گذشته در آغازین روزهای اسفندماه استاد شجریان در شرایطی بحرانی به همین بیمارستان جم آورده شد .پزشکان در روزهایی سخت که تقریبا امیدی به بهبودی نبود در زیر نگاه های طعنه آمیزمنتقدان توانستند شرایط بهبودی استاد را فراهم بیاورند.
فرق میان دو استاد در این بود که استاد کیارستمی با پای خود به بیمارستان جم آمده بود و با بحرانی شدن حالشان به فرانسه منتقل و در آنجا از دنیا می روند.
استاد شجریان اما با پای خود در یکی از بهترین و مجهزترین بیمارستان های آمریکا بستری و مورد درمان توسط بهترین پزشکان آمریکایی قرار می گیرند. نتیجه اما باور نکردنی است. از آن تاریخ دیگر کسی استاد شجریان را سرپا ندید و ندید که حرف بزند چه برسد به اینکه دوباره برای مردمش بخواند.
در اینجا قصد دفاع از جامعه پزشکی ایران و خاصه بیمارستان جم را ندارم. اما باید بپذیریم به شدت تحت تاثیراثرات مخرب ضرب المثلی هستیم که روح و روان ما ایرانی ها را مسخر خود کرده و هنوز که هنوز است فکر می کنیم و باور داریم که مرغ همسایه همیشه غاز است

آیا واقعا مرغ همسایه غاز است؟