برنده یا بازنده این فرایند نفع روشنی برای مردم ندارد، بلکه هرچه هست نمایشی از آشفتگی در سپهر سیاسی کشور است. این آشفتگی همانی است که ائتلاف مخالفان بیرونی ایران از آن استقبال می‌کنند. «بنیامین نتانیاهو» در واکنش به انتشار خبر استعفای وزیر امورخارجه در توئیتر خود نوشت: «ظریف رفت. از دستش راحت شدیم»
همه‌ آنچه درباره چرایی استعفای ظریف گفته شده و انتشار یافته، هنوز برپایه برخی گمان‌هاست. دلیل این وضع هنگامی برای مفسران و تحلیل‌گران به درستی روشن خواهد بود که مبتنی بر داده‌های مستدل در تبیین چگونگی بروز این اتفاق باشد. از این رو برخی عافیت طلبانه و یا از سر بغض می‌کوشند استعفای او را ناشی از آماده شدن برای انتخابات 1400 تفسیر کنند؛ انگ ناکارآمدی به او ببندند؛ اورا در ردیف خائنان به ملک و ملت بخوانند؛ فرار از مسئولیت توافقنامه ـ به زعم خودـ بد‌نام «برجام» دانسته و سرانجام اینکه پیش از سقوط دولت، کوشیده است خرج خود را از آن سوا کند یا اینکه استعفای او اقدامی تاکتیکی برای واداشتن مخالفان به تمکین از سیاست‌های دولت است.
طیف دیگری از دیدگاه‌ها چرایی استعفای وزیر امورخارجه را به عوامل دیگری پیوند می‌زنند. این عوامل شماری از نگرش‌ها را با خود دارد که ماحصل آن همانی است که محمد جواد ظریف در مفهوم پیامش به همکاران خود در وزارت امورخارجه منتشر کرده است. او اظهار امیدواری کرده که استعفای او تلنگری باشد برای ضرورت بازگشت وزارتخانه متبوع او به جایگاه اصلی که همان سکانداری سیاست‌خارجی است.
بزنگاه کنونی حاوی وضعی است که هر مصلحت‌اندیش مؤمن به منافع ملی را متوجه این پرسش هشدار دهنده می‌کند که آیا استعفای اعلام شده به مفهوم وجود بن بست در دیپلماسی است؟ آیا در چنین وضعی، وزیر امورخارجه که به گواه سابقه حضورش در دستگاه دیپلماسی کشور اصولاً فارغ از وابستگی به جناح‌های سیاسی رقیب بوده، سرانجام قربانی جدال‌های سیاسی شده است؟ آیا او برای بازی میان رقیبان آمادگی نداشت؟ آنچه تردید در آن نیست، ورزیدگی ظریف در عبور از بحران‌های ریز و درشت سیاست‌خارجی است ولی از همان سال شروع دولت یازدهم این تردید وجود داشت که آیا مقابل بازی رقیبان تاب خواهد آورد؟ بلندی سقف حمایت «حسن روحانی» از او چه اندازه است؟ برداشت افکار عمومی از کارکرد او چه خواهد بود و چه میزان خواهد توانست نزد مردم صاحب پایگاه همسو شود؟
بزرگی هجمه‌ها علیه سیاست‌خارجی دولت تنها به مخالفان داخلی محدود نبوده و نیست. ائتلاف نامیمون امریکا، اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی هر روز مانع گسترش و نهادینه کردن رویکردی بوده‌اند که دیپلماسی ایرانی در پی برجام برای انجام آن تلاش کرده است. هجمه‌های مشترک داخلی و خارجی چنان گسترده و بی‌امان بوده است که گاه به نظر می‌رسید، قدرت ایده پردازی دستگاه دیپلماسی دچار اخلال شده است.
رویکرد عمل دیپلماتیک «محمد جواد ظریف» از سه ویژگی برخوردار بوده است: بیان سیاست خارجی به‌گونه جذاب نزد جامعه جهانی و بالتبع آن افکارعمومی؛ اعلام متعهدانه ارزش‌های نظام سیاسی ایران و قرابت آن با هنجارهای جهانی و دست آخر مشروعیت افزایی سیاست خارجی به شکلی که دیگران نیز این رفتار را مشروع بخوانند.
غیبت ظریف در پیکره دولت، آنهم در بزنگاهی که تنش میان ایران و ائتلاف ضد ایرانی بالا گرفته، اوضاع را برای دیپلماسی ایران متفاوت از گذشته می‌کند. شخصیت وزیر امورخارجه به ترتیبی، نمادی از کیفیت تعامل‌ ایران با جامعه جهانی است. نبود ظریف در این هنگام، پیام خاص خود را دارد‌. به هرترتیب دلایل استعفای ظریف را او و رئیس جمهوری به روشنی برای مردم شرح دهند.
اگرچه تا نوشتن این سطور هنوز استعفای ظریف پذیرفته نشده با این‌حال نتانیاهو خشنودی خود را از این اتفاق پنهان نکرد. او گفت: «ظریف رفت. از دستش راحت شدیم.»

این مطلب چهارشنبه 8 اسفند صبح در روزنامه ابتکار منتشر خواهد شد.