در باور آنان، مردم در هر نظام سیاسی عنصر مشروعیت‌بخش به حکومت هستند و این امر در نظام اسلامی هم مستثنی نیست. اندیشه سیاسی امام‌خمینی به عنوان موسس جمهوری اسلامی موید همین دیدگاه است و بدون تایید مردم، هیچ مشروعیتی برای حاکمان ایجاد نمی‌شود.
به باور اصلاح‌طلبان، درکی از ولایت فقیه که اینک در سطح جامعه تبلیغ و در نهادهای حکومتی از سوی شاگردان آیت‌الله مصباح ترویج می‌شود، هیچ نسبتی با اندیشه ولایت فقیه امام‌خمینی ندارد و متعلق به همین فقیهی است که به عنوان فقیه ضدجمهوریت مشهور است.
اصلاح‌طلبان معتقدند که فقهای صالح طبعا صلاحیت عام برای زعامت اجتماعی را دارند اما تنها هنگامی حاکم می‌شوند و نفوذ رای پیدا می‌کنند که مردم هم آنان را بخواهند و به عنوان حاکم بپذیرند. مبنای تقسیم قدرت در کشور هم میثاق مشترک یعنی قانون اساسی است و این‌گونه نیست که تمامی قدرت به یک نفر تعلق بگیرد و او قدرت را به هر میزانی که دلش خواست در اختیار افراد و نهادهای دیگر بگذارد. طبعا صاحبان قدرت از بالا تا پایین مشروعیت خود را از رای مردم می‌گیرند و باید پاسخگوی عملکرد خود به مردم باشند.
اصلاح‌طلبان هر گونه تفسیر اقتدارگرایانه از قانون اساسی حتی از سوی شورای نگهبان را نافی فلسفه انقلاب و معارض با روح قانون اساسی می‌دانند و با آن مخالفند. آنان معتقدند شورای نگهبان با تفسیر اقتدارگرایانه از قانون اساسی در حال استحاله نظام اسلامی است و عملا جمهوریت نظام را تضعیف و «حکومت اسلامی» را جایگزین «جمهوری اسلامی» می‌کند.
23302
