مهسا بهادری: احمدعلی راغب، آهنگساز و نوازنده پیشکسوت کشورمان، دیشب (سه‌شنبه ۱۹ آذر) درگذشت. او که نیم قرن فعالیت هنری در عرصه موسیقی داشت، بیشتر به خاطر ساخت آهنگ‌های انقلابی شناخته می‌شد. سرودهای «این پیروزی خجسته باد»، «مطهری»، «نغمه اتحاد»، «نغمه توحید»، «مارش حرکت»، «پاسداران»، «سرودبسیج»، «خدایا خدایا» و … بخشی از این کارنامه هستند.
یکی از خوانندگانی که همکاری گسترده و مستمری با زنده‌یاد راغب داشته، محمد گلریز است که به همین مناسبت با او گفت‌وگویی کرده‌ایم که می‌خوانید:
همکاری شما و زنده‌یاد احمدعلی راغب در عرصه موسیقی، مربوط به پس از انقلاب است. ولی گویا آشنایی شما به چند سال قبل از آن بازمی‌گردد. درست است؟
اول از همه باید درگذشت مرحوم راغب را به خانواده ایشان و همه هنردوستان تسلیت بگویم. در این شرایط کرونایی که ارتباط‌ها کم‌تر شده است، شنیدن این خبرهای ناگوار، بدجوری حال آدم را بد می‌کند. خدا رحمت‌شان کند.
در پاسخ به سوال شما هم باید بگویم آشنایی من و ایشان، به سال ۱۳۵۵ برمی‌گردد. در رادیو، همکار بودیم؛ من اگرچه بیشتر با گروه شیدا ارتباط داشتم، ولی با گروه مفتاح هم که مرحوم راغب از نوازندگان چیره‌دست آن بود، همکاری داشتم. ارکستر مفتاح، نوازندگان قدری داشت که ایشان هم در آن سازهایی چون تار، سه‌تار، عود و … می‌زد. همکاری با هم را از همان پیش از انقلاب آعاز کردیم که مرحوم راغب، برای من یک آهنگ نوشت تا بخوانم که البته نشد.
و پس از انقلاب با این‌که گروه‌های موسیقی رادیو منحل شدند و این هنر به محاق رفت، چگونه هم را پیدا کردید؟
ما هم را گم نکردیم که دوباره پیدا کنیم (با خنده). جالب است بدانید در سال ۵۷، خانه من و آقایان راغب و ]حمید[ سبزواری، در خیابان ایران، نزدیک هم بود. در همان دوره اوج‌گیری انقلاب و تظاهرات و اعتصاب‌ها، شب‌های حکومت نظامی، ما با ترس و لرز و البته احتیاط، به خانه راغب در کوچه سقاباشی می‌رفتیم و ملودی‌ها و آهنگ‌ها را با هم تنظیم می‌کردیم. همان زمان هم ارتباط موثر و خوبی بین ما برقرار بود.
و این ارتباط مستمر بود که به تولد سرودهای انقلابی در سال ۵۸ و ۵۹ و بعد از آن منجر شد. یکی از این قطعات که خیلی سر و صدا کرد و هوادارانی زیاد و البته مخالفانی جدی داشت، آهنگ «ای مجاهد شهید مطهر» بود که برای شهادت آقای مطهری خوانده شد. این سرود را بسیاری خط‌شکن موانع و سدهای مقابل راه موسیقی ایران در پس از انقلاب می‌دانند. در این باره بگویید.
اردیبهشت سال ۵۹ و در سالگرد شهادت استاد مطهری، این سرود را روی آهنگ و ملودی زیبایی که آقای راغب در دستگاه شور ساخته بودند، خواندم. در واقع یک سوگنامه بود که خیلی زود بر دل مردم نشست.
با وجود همان مخالفت‌ها که شما اشاره کردید، یک دلیل ماندگاری این آهنگ، آن بود که حضرت امام، خیلی محکم تاییدش کردند. همان زمان، برخی از علما احتیاط می‌کردند و موافقتی با تولیدات موسیقی نداشتند، برخی از افراد دیگر هم به شدت موضع و ایراد می‌گرفتند. اگر موافقت امام خمینی نبود، جریان موسیقی ایران شاید اصلا ادامه پیدا نمی‌کرد. پس از آن صحبت‌های امام در باره این سرود بود که آهنگسازها، شاعران، نوازندگان و … دوباره وارد چرخه تولید شدند و رادیو و تلویزیون به طور جدی به تولیدات موسیقی پرداخت و با آغاز جنگ در مهر ۵۹، مشخص شد که این هنر چه نقشی مثبت می‌تواند در مسیر انقلاب داشته باشد.
آن زمان به حضور امام هم رفتید؟
بله. همان سال ۵۹ به حضور ایشان رسیدیم که امام خیلی ما را مورد مهر و محبت خودشان قرار دادند. امام، بر سرود «ای مجاهد شهید مطهر»، مُهر تایید زدند و به خاطر آن و دیگر کارهای انقلابی، ما را مورد لطف قرار دادند.
و سرود دیگری که با آهنگسازی زنده‌یاد راغب و صدای شما تا مدت‌ها وِرد زبان مردم بود، «این پیروزی خجسته باد» نام داشت که برای آزادسازی خرمشهر خوانده شد. درباره ساخت این قطعه بگویید.
واقعیتش ما ابتدا نمی‌دانستیم که این سرود برای چه و کِی قرار است پخش شود. مرحوم راغب و من، در فروردین سال ۶۱، این کار را آماده و ضبط کردیم. به ما فقط گفته شد یک پیروزی بزرگ در پیش است؛ آن زمان حتی عملیات بیت‌المقدس آغاز هم نشده بود.
در آواز بیات ترک، یک گوشه داریم به نام روح‌الرواح که آقای راغب، آهنگ و ملودی «این پیروزی خجسته باد» را در آن ساخته بودند. بیات ترک، حالتی حماسی و احساسی دارد و برای همین با متن شعر و مناسبت آن خیلی هم‌خوان بود.
بعد از تولید و ضبط، ما مدت‌ها خبری از این کار نداشتیم تا این‌که همان سوم خرداد ۶۱، با اعلام خبر آزادسازی خرمشهر پخش شد و من هم یک هو از رادیو شنیدم. این کار خیلی خیلی تاثیر داشت و نفوذ زیادی در جامعه پیدا کرد. آهنگی است که ماندگار شد و سن و زمان نمی‌شناسد.
چرا این سرود و خیلی از قطعات مشابهی که زنده‌یاد راغب می‌ساختند، این‌قدر در میان مردم، جای‌شان را باز می‌کردند؟
چون ملودی‌های ساخته آقای راغب، از جمله سرود «این پیروزی خجسته باد»، خیلی پیچیده نبودند؛ ساده بودند. آهنگساز باید یک ملودی بسازد که زیبا باشد و همه بتوانند زمزمه کنند که بیشتر کارهای ایشان همین ویژگی را داشت.
زنده‌یاد راغب، در آن زمان، گویا به «مرد هزار آهنگ» مشهور شده بودند و کارهای زیادی ساختند.
حالا تعداد را نمی‌دانم ولی کارهای زیادی ساختند که خیلی از آن‌ها نمی‌دانم چرا اصلا پخش نشد. من خودم فکر کنم نزدیک به ۳۰۰ آهنگ ایشان را خوانده‌ام. برای مثال، در اوایل دهه ۸۰، یک کار به مناسبت درگذشت لاله و لادن، دوقلوهای به هم چسبیده، ساخته شد که خیلی خوب بود و کم‌تر به گوش کسی رسید.
آن‌موقع تولید موسیقی در رادیو تلویزیون و دیگر نهادها زیاد بود که این‌روزها کم شده است. الان کسی از مسوولان، گوشش به سرودهای انقلابی شنوا نیست. این مدیران، با انقلاب به این جا رسیده و اینک به موسیقی انقلابی و هنرمندان این عرصه پشت کرده‌اند.
اینک اگر بخواهید شخصیت هنری زنده‌یاد راغب را به‌طور خلاصه توصیف کنید، چه می‌گویید؟
متخصص موسیقی ایرانی و هنرمندی متعهد بود. علاقه‌مند به کشور، مردم و موسیقی بود و استعداد آهنگسازی بالایی داشت. بی‌پروا و عاشق بود.
خدا رحمتش کند، خدمات بزرگی به موسیقی انقلاب و به موسیقی بعد از انقلاب کرد.
۵۷۵۷
