زهره اقایانی: بخوبی می دانیم که چین و روسیه دو عضو دارنده حق وتو در شورای امینت سازمان ملل متحد و دو مهره تاثیر گذار در امضا توافق نامه بین المللی برجام هستند که خروج امریکا از این توافق نامه را محکوم کرده اند . حالا هرچند که چین بزرگترین خریدار نفت ایران ، جز اولین کشورهایی است که تحریم های امریکا را اجرا و خرید نفت از جمهوری اسلامی را متوقف کرده است اما  به اعتقاد تحلیلگران حوزه بین الملل این دو کشور هنوز پشتیبان خوبی برای ایران هستند و تهران برای عملی ساختن مفاد برجام علاوه بر صبر حوصله ، رایزنی های خود را با این دو کشور نیز باید ادامه دهد . در همین رابطه با بهرام امیر احمدیان استاد دانشگاه و تحلیلگر مسایل بین الملل گفتگویی داشته ایم که در ذیل می خوانیم .

ارزیابی شما از پایبندی روسیه و چین به مفاد برجام و مجاب کردن بقیه اعضا 4+1 برای اجرای تعهدات این توافق نامه چیست ؟

موضع اصلی روسیه و چین به عنوان دو قدرت بزرگ اتمی و امضاکننده معاهده برجام ، همواره این بوده که از موقعیت ایران در چارچوب برجام دفاع کنند . این دو کشور از همان زمان  که از اعضا 1+5 بودند حرکت امریکا برای خروج از برجام را تقبیح کردند. بنابراین مادامی که ایران در چارچوب برجام بماند و از آن خارج نشود، این دو کشور به عنوان دارنده حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل -که پشتیبان خیلی خوبی می­توانند باشند- در برجام خواهند ماند. از طرفی اتحادیه اروپا هم که اصرار بر باقی ماندن ایران در برجام را دارد ، از آن خارج نخواهد شد. هرچند که اتحادیه اروپا کاری هم نکرده باشد ، براساس تحلیل­هایی متخصصین و سیاست­مدارن ، همچنین سران مطرح در اروپا ، ایران می باید در برجام بماند تا بهانه­ ای به دست امریکا برای حرکت­های رادیکالی داده نشود .

بنابراین مادامی که چین و روسیه در برجام هستند و اعضای اروپایی برجام هم در این معاهده به قوت خودشان حضور دارند ، هر چند که  ایران ممکن است از مزایای تجاری برجام بهره ­مند نشود ، ولی از فضایی که ممکن است علیه ایران اتخاذ شود و کار را خراب­تر کند در امان خواهد بود. توصیه همه متخصصین و همه سیاست مداران به ایران به صبر و حوصله است. حتی زمانی که آقای رئیس ­جمهور مهلت  60 روز برای تعهدات برجامی اتحادیه اروپا تعیین می کند ، اتحادیه اروپا با این که  ضرب­ الاجل را نمی پذیرد اما اعلام می کنندکه از برجام حمایت می­کنیم.

بنابراین تا زمانی که برجام  سرجای خود باقی است اعضا 1+4 به ان پایبند هستند برای ایران می تواند مفید باشد. به هرحال ایران باید برای مسائل دیگر به رایزنی بپردازد و سیاست مدارانه عمل کند. در حال حاضر  فضایی که ایالات متحده امریکا علیه ایران ترسیم کرده است به گونه ای است که در صورت خروج از برجام بهانه بیشتری دست امریکا خواهد داد تا محدودیت بیشتری برای ایران اعمال کند.

در حال حاضر ایران چه انتظاری  می تواند به صورت اخص از روسیه و چین داشته باشیم؟

در امور بین ­الملل کشورها سعی می­کنند با تعریفی که از منافع ملی خودشان دارند عمل کنند. چین و روسیه نشان دادند دولت­هایی هستند که عملگرا هستند و منافع ملی خودشان را به همه چیز ترجیح می­دهند. یعنی در  روابط تجاری و اقتصادی یا همکاری­های نظامی و سیاسی بر مبنا و چارچوبی که خود تنظیم کرده اند عمل  خواهند کرد .  بنابراین ما نباید انتظار داشته باشیم که روسیه و چین با توجه به تحریم های نفتی آمریکا،  طرف ایران را بگیرند. آنها هم محدودیت­هایی دارند. اما ایران می­تواند خارج از محدوده دلار با چین و روسیه با معاملات و واردات و صادرات ، رفع نیاز کند. چنانکه مدتهاست که بین ایران و چین چارچوب تهاتری تعریف شده که می­توان بدون مبادله ارز و پول که بانک مرکزی امریکا قادر به کنترل آن است،  با پولهای ملی دو کشور مبادله کنند. ترکیه هم می­تواند به این ساختار بپیوندد که البته راجع به این موضوع گفتگوهایی صورت گرفته است .  

روسیه اعلام کرده ما بدون در نظر گرفتن این­که ایران متضرر می شود یا نه ،  منافع ملی خود را در نظر می گیرد . در روابط بین ­الملل احساس و محبت و دشمنی معنا ندارد و کشورها براساس منافع خود عمل می­کنند . ما نباید از روسیه انتظار داشته باشیم که تمام نگرانی­های ما را در نظر داشته باشد . همین­که در برجام از ایران پشتیبانی و تشویق به ماندن در برجام می کند ، همچنین امریکا را برای خروج از برجام محکوم کرده است ، خوب است.

در این شرایط ایران چه سیاستی اتخاذ کند تا بتواند از حمایت روسیه و چین همچنین دیگر اعضا 4+1 در اجرای برجام  بهره گیرد ؟

روسیه و چین هر دو دارای حق وتو در سازمان ملل هستند و نباید انها را از دست بدهیم. از این منظر حداقل اروپا و چهار عضو دیگر برجام در این توافق باقی خواهند ماند . حالا این که در آینده چه اتفاقاتی خواهد افتاد معلوم نیست و بستگی به بازی ایران دارد که تا چه حدی بتواند در محیط بین ­الملل حرف خود را به کرسی بنشاند . ایران باید از حرکاتی که منجر به وخیم شدن اوضاع شود پرهیز کند و سیاستمدارانه عمل کند. چین و کشورهای اروپایی مثل انگلستان و فرانسه از ایران حمایت می­کنند. ما باید بدانیم در شرایط کنونی ابزاری در دست نداریم که بتوانیم اعمال فشار کنیم تا تغییر رویه دهند. اینستکس هنوز عملیاتی نشده است . این در حالی است که امریکا به اروپا فشار می­آورد که از این سازو کار  فقط در زمینه مبادله موادغذایی و دارو استفاده کنند.

23219