از اوایل اسفندماه سال گذشته با تعطیلی سالن‌های سینما در کشور و اکران ناتمام فیلم‌های روی پرده، چرخه مالی این صنعت-هنر به صفر رسید، بحرانی که طبعاً، مشکلات اقتصادی زیادی را برای اهالی سینما به ویژه سینماداران و تهیه‌کنندگان به‌وجود آورده است. آمارها نشان می‌دهد سال گذشته حدود ۱۰۰ فیلم در کشور ساخته شده که باید طبق روال و به تناوب در سال ۹۹ اکران می‌شد.
اما شروع شیوع ویروس کرونا در نیمه اسفندماه، اکران نوروزی، به عنوان مهمترین زمان اکران سال را به محاق برد و با ادامه‌دار بودن این بحران، اکران فیلم‌ها یکی پس از دیگری به در بسته خورد و گرچه دفتر نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی شرایط و ضوابط ۱۵گانه رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای بازگشایی سینماهای کشور را تهیه کرده و به ستاد ملی مقابله با کرونا ارائه کرده است اما همچنان زمان دقیق بازگشایی سینماها و آغاز اکران فیلم ها مشخص نیست.
این وضعیت مبهم و انسداد درآمد و گردش مالی، شرایط دشواری را برای سینمای ایران به‌وجود آورده و سبب شده سرمایه تهیه‌کنندگان در معرض نابودی قرار گرفته و زندگی و معیشت جامعه شریف و پرتلاش سینما با بحران جدی مواجه شود.
برخی از صاحب‌نظران، راهکارهایی برای خروج از وضعیت فعلی مطرح کرده‌اند که اگر اجرای آن‌ها مورد استقبال قرار گرفته و عملیاتی شود، شاید بتواند تا حدودی از ضرر و زیان تحمیل شده بر این صنعت فرهنگی جلوگیری کند. پیشنهاداتی نظیر خریداری فیلم‌ها توسط دولت، اعطای تسهیلات بلندمدت به تهیه‌کنندگان و سینمادارانِ بخش خصوصی یا ورود همه فیلم‌های در نوبت اکران به شبکه نمایش خانگی. اما واقعیت این است که در شرایط فعلی، سریع‌ترین راهکار برای نجات سرمایه‌های هزینه‌شده در سینمای ایران، اکران آنلاین از طریق سامانه‌های VOD موجود است.
این اقدام در حال حاضر در کشورهای پیشرفته و صاحب این صنعت-هنر، که اتفاقاً آن‌ها نیز با بحران کرونا دست به گریبان هستند، به اجرا درآمده و نتیجه‌بخش بوده، در ایران هم پس از شیوع ویروس کرونا چند فیلم اکران آنلاین را تجربه کردند، البته نباید از نظر دور داشت که پخش آنلاین فیلم‌های سینمایی در ایران با سایر کشورها یک تفاوت اساسی دارد و آن هم مسأله قانون کپی‌رایت است.
قانون کپی‌رایت موجب می‌شود سرمایه تهیه‌کنندگان در کشورهایی که آن را اجرا می‌کنند، از گزند نابودی در امان باشد، امری که در ایران امکان جلوگیری از آن تقریباً وجود ندارد و به‌محض شروع اکران آنلاین یک فیلم در پلت‌فرم‌های اینترنتی، انتشار نسخه‌های کپی آن در سایت‌های بی‌نام و نشانِ دانلود فیلم و شبکه‌های ماهواره‌ای فله‌ای آغاز می‌شود.
مشکل دیگر اکران آنلاین در ایران به زیرساخت ارتباطی و شبکه اینترنت برمی‌گردد.
اینترنت در ایران تقریباً با کمبود ظرفیت انتقال داده مواجه است و سرویس شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات با اختلال مکرر در سرعت و کیفیت روبرو است.
به هر روی آمارها نشان می‌دهد تعطیلی سالن‌های سینما و بلاتکلیف ماندن وضعیت اکران در کشور، تاکنون بیش از ۳۰۰ میلیارد ریال ضرر و زیان را برای سینمای ایران به‌همراه داشته و با توجه به فعالیت حدود ۱۰ هزار نفر در این صنعت-هنر، وضعیت معیشتی سینماگران را تحت تأثیر شدید قرار داده است.
البته سازمان سینمایی تلاش کرده با اتخاذ تدابیری نظیر تعویق پرداخت اقساط اعضای خانه سینما به‌مدت سه‌ماه و یا پرداخت وام قرض‌الحسنه به سینماهای بخش خصوصی به ازای هر پرده به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال و یا عودت هزینه سهم کارفرمای بیمه تأمین اجتماعی کارکنان آموزشگاه‌ها، لابراتوارها و شرکت‌های پخش از طریق اعتبارات حمایتی سازمان سینمایی، بخشی از ضرر و زیان وارده را جبران کند.
اما بی‌تردید اقداماتی از این دست هم نمی‌تواند مشکلات اقتصادی ایجاد شده در سینمای ایران را به‌طور کامل حل و فصل کند، بنابراین بهتر است وزارت ارشاد به‌ویژه سازمان سینمایی پیشقدم شده و به‌دنبال حل مشکل با ارائه یک راهکار اساسی باشد؛ راهکاری که در حال حاضر یکی از ارکان مهم آن موضوع اکران آنلاین فیلم‌ها بوده و مکمل آن ایجاد ساز و کار خرید تضمینی امتیاز فیلم‌ها توسط سامانه‌های VOD حتی پیش از شروع تولید فیلم‌هاست.
در این شرایط حداقلِ انتظار از رسانه‌ملی نیز ارائه باکس تبلیغات رایگان برای این فیلم‌ها و تشویق مردم برای بهره‌مندی از این کالای فرهنگی است که البته انتظاری بعید است.
۲۵۸۲۵۸
