این که می گویند سینما بی رحم است، وجوه مختلفی دارد. یکی اش مربوط به گذر زمان است و این که متاسفانه با آمدن چهره های جدیدتر، قدیمی ترها به تدریج فراموش می شوند و کمتر کسی دیگر سراغ آنها را می گیرد، این مورد به ویژه درباره بازیگران صدق می کند.
به گزارش سینماسینما ،گاهی هم بی رحمی خودش را در قالب بدهکاری و حکم جلب و به زندان رفتن نشان می دهد که این مورد بیشتر درباره تهیه کننده ها و سرمایه گذاران سینما مطرح است. البته گاهی هم این بدهی صرفا درباره سرمایه گذاری در سینما و برای تولید یک فیلم نیست، بلکه مربوط به معاملات و فعالیت های تجاری است که برخی سینماگران به ویژه بازیگران و کارگردان ها در خارج از حوزه سینما انجام می دهند؛ برخی اوقات این فعالیت ها جواب نمی دهد و سینماگران مدیون می شوند و طبیعتا باید تبعات قانونی چنین ماجراهایی را هم بپذیرند.
اما مورد عجیبی که به تازگی برای یکی از سینماگران و فعالان عرصه تلویزیون پیش آمده، کمی عجیب تر و متفاوت تر است. نام محمد آزادی مهربانی، احتمالا برای بسیاری نام آشنا و شناخته شده ای نباشد، اما اگر بدانیم او در دو اثر تلویزیونی و ویدئویی نقش حضرت امام (ره)، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران را بازی کرده است، اطلاع از وضع کنونی او هم کنجکاوی برانگیز می شود و اهمیت می یابد.
این تهیه کننده و بازیگر که سال هاست در عرصه تصویر فعالیت می کند و چند فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی را در کارنامه دارد، به دلیل ضمانتی که برای دریافت یک وام ۴۰ میلیون تومانی انجام داده، مدیون و بدهکار شده است و چون توانایی پرداخت آن را ندارد، قرار است چند روز دیگر راهی زندان شود.
قصه از کجا شروع شد؟
همیشه هم این طور نیست که ما دنبال سوژه و موضوع برای گزارش و گفت وگو برویم، گاهی هم خود سوژه ما را پیدا می کند، مثل همین مورد محمد آزادی. همین یکی دو روز پیش، زنگ تلفن گروه فرهنگی به صدا درآمد، محمد آزادی بود. او به دلیل این که چند سال قبل سکته مغزی کرده، به راحتی امکان تکلم نداشت و با تالم و ناراحتی از وضع نامساعد خود گفت. این که چند سال قبل هادی مشکات، تهیه کننده قدیمی سینمای ایران که فیلم های ماندگاری چون «ترن»، «پلاک» و «میرزا کوچک خان» را تهیه کرده بود،
۴۰ میلیون تومان وام از صندوق هنرمندان دریافت کرد و آزادی با اخذ سند از یکی از آشنایان و ارائه آن ضامن مشکات شد. اما مشکات سال ۹۴ فوت شد و بازپرداخت وام هم انجام نشد و حالا آزادی که امکان و توانایی پرداخت این مبلغ را ندارد، باید به زندان برود.
وقتی از آزادی می پرسیم آیا فرزندان مرحوم مشکات در جریان این وام و بدهی هستند یا نه، گفت: من این موضوع را با فرزندان مشکات هم مطرح کردم، اما آنها آن را نپذیرفتند و این مساله را از گردن خود رد کردند. حالا من مانده ام و این بدهی و چون توانایی پرداخت آن را ندارم باید به زندان بروم. من کارهایی درباره نظام و انقلاب و دفاع مقدس برای تلویزیون انجام دادم و حالا امیدوارم آقای دکتر علی عسکری، ریاست محترم رسانه ملی و آقای دکتر میرباقری، معاونت محترم سیمای سازمان صدا و سیما، عنایتی به بنده داشته باشند.
سوابق انقلابی آزادی
محمد آزادی مهربانی، سال ها با هادی مشکات در سینما همراه بود، به ویژه در فیلم هایی چون ترن و میرزاکوچک خان که در اولی، ایفای یکی از نقش های فرعی را هم به عهده داشت. آزادی حتی عنوان می کند در این دو فیلم، مشارکت مالی هم داشته است. با این حال آزادی در سال های اخیر، فعالیت های مهمی در عرصه تصویری انقلاب و دفاع مقدس در تلویزیون داشته و دو بار در نقش حضرت امام (ره) ظاهر شد.
یکی از کارهای آزادی، تهیه کنندگی فیلم ویدئویی «سال های حادثه» است که سعید چاری کارگردان آن بود. ظاهرا ابتدا قرار بود بازیگر دیگری که بیشتر به عنوان گوینده و دوبلور فعالیت می کرد، در این اثر نقش حضرت امام (ره) را بازی کند، اما درنهایت این اتفاق نمی افتد و این نقش، نصیب خود آزادی می شود. گریم هم به خوبی روی صورت آزادی می نشیند و چهره او به حضرت امام شبیه می شود.
سال های حادثه، ابتدا در جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان و جشنواره فیلم مقاومت شرکت کرد و پس از آن با سفارش گروه کودک و نوجوان شبکه تهران، به عنوان یک سریال ده قسمتی از تلویزیون پخش شد. فیلم، قصه کودکی ۹ ساله به نام احمدعلی را روایت می کند که علاقه بسیاری به ملاقات با امام خمینی(ره) دارد. به همین دلیل برایش نامه ای می نویسد، امام جواب نامه او را می دهند و می فرمایند که او هم همه فرزندان ایران زمین را دوست دارد و حتما در صورت امکان به تهران بیاید تا از نزدیک همدیگر را ملاقات کنند. به جز محمد آزادی، بازیگران دیگری چون میرطاهر مظلومی، علیرضا مظفری، امیر زریوند، مجید شهریاری، شراره رخام، ثنا صادقی (که نویسنده کار هم هست) و صفر کشکولی هم در این فیلم بازی می کنند.
آزادی مهربانی بعد از این، یک بار دیگر هم در نقش حضرت امام (ره) ظاهر می شود؛ این بار در مجموعه ای به نام «از گهواره تا ماه» که اثری با موضوع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است؛ اثری که کارگردانی آن را هم سعید چاری به عهده داشت و به بخش هایی از زندگی سرداران جبهه مانند شهید مصطفی چمران، سید مرتضی آوینی، ابراهیم همت و محمدابراهیم همتی ناخدای ناوچه پیکان می پردازد.
داستان این فیلم بر مبنای یک جمله تاریخی از حضرت امام خمینی (ره) است که بعد از دستگیری توسط ساواک در جواب شان که پرسیده بودند می خواهد با کدام سرباز به جنگ شاه ایران بیاید فرمودند که سربازان من اکنون در گهواره خوابیده اند. محمد آزادی مهربانی در این اثر نقش حضرت امام را در خرداد سال ۴۲ و هنگام دستگیری توسط ساواک بازی کرد.
فعالیت آزادی مهربانی در عرصه تصویری انقلاب و دفاع مقدس، ریشه در زندگی واقعی و اعتقاد و علاقه شخصی او به نظام و انقلاب دارد و می گوید هر کاری که در این عرصه انجام داده، با ایمان و اعتقاد بوده و همه سعی خود را برای انتقال مفاهیم انقلاب و دفاع مقدس به نسل جوان انجام داده است. یکی از برادران او سردار عبدالله آزادی بود که از شهدای لشکر عاشوراست. برادر دیگر او حیدرعلی آزادی هم از جانبازان جنگ تحمیلی است که قطع نخاع و از سال ۶۰ جانبازشده است. آزادی عنوان می کند که یکی از فرزندان او رضا آزادی هم در حالی که ۲۱ سال داشت در عملیات کربلای ۵ به شهادت رسید.
این تهیه کننده و بازیگر قدیمی همچنین می گوید که خود نیز از هفته اول جنگ، عازم شده و در مجموع سه سال را در جبهه گذراند. با این حال آزادی مهربانی، آبرومندانه گلایه می کند از زمانی که در چند سال قبل، سکته مغزی کرده، دوستان و همکاران سینمایی اش به عیادت او نیامده و حتی احوالی از او نپرسیده اند.
جای امیدواری
برای حل مشکل آزادی مهربانی، با حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد فوادیان، معاون فرهنگی دادگستری استان تهران تماس گرفتیم که ایشان ضمن اظهار بی اطلاعی از این مساله، وعده پیگیری در این خصوص را داد و به جام جم گفت: آنچه از دست ما و شما برای این هنرمند برمی آید باید انجام دهیم و کمک شان کنیم. ایشان گرفتار شده و در خانه افتاده است و واقعا وضع ناراحت کننده ای دارد.
فوادیان افزود: خانواده آقای آزادی نسبت به انقلاب، رنج کشیده هستند و بسیار برای نظام، کار و خدمت کردند. کارهایی هم که آقای محمد آزادی در سینما و تلویزیون انجام داد، در حوزه ارزشی است.
چراهای بی جواب سینما
این که چرا تهیه کننده بزرگ و باسابقه ای چون هادی مشکات، با آن همه پیشینه اصلا در سال های پایانی عمرش باید لنگ ۴۰ میلیون تومان پول باشد، یک بحث و یک سوال است از مسوولان محترم سینمایی و به ویژه خانه سینما که به وقت نیاز و ضرورت، حالی از همکارانشان به ویژه پیشکسوتان نمی پرسند. این که چرا سینماگری چون آزادی مهربانی که از روی خیرخواهی، قصد کمک به همکارش را داشته حالا باید مدیون شود و جواب پس دهد و خودش در سال های کهنسالی و بیماری، راهی زندان شود، یک بحث و سوال دیگر است که باز می توان آن را از خانه سینما و عزیزان رسانه ملی پرسید. این که چرا بی رحمی سینما و تلویزیون، تا این حد است که دوستان و همکاران گاهی حتی، یک تماس تلفنی و احوالپرسی کوتاه را هم از یکدیگر دریغ می کنند.
ضمن این که پیشتر هم نمونه هایی چون عباس جهانبخش، منوچهر نوذری، جواد گلپایگانی و دیگران را در حوزه سینما و تلویزیون داشتیم که به دلایل مالی و بدهکاری و…، گذرشان به زندان افتاد و کمتر دوست و همکار و نهاد سینمایی و تلویزیونی برای آنها قدمی برداشت. امیدواریم این اتفاق برای محمد آزادی مهربانی پیش نیاید و دیگر سینماگرانی که احتمالا درگیر مشکلاتی اینچنینی هستند و نهادهای مسوول و مرتبط سینمایی از حال و روز آنها غافلند.
روزنامه جام جم
