خارش یک احساس ناخوشایند است که می تواند در هر نقطه ای از بدن بروز داده و فرد را وادار به خاراندن ناحیه مبتلا کند. خارش می تواند به صورت های زیر باشد:
- عمومی: در این مورد فرد در تمام بدن خود احساس خارش می کند.
- موضعی: خارش تنها در یک ناحیه خاص احساس می شود.
گاهی اوقات، امکان دارد در محل خارش یک راش یا لکه پوستی وجود داشته باشد. انواع خفیف و کوتاه مدت خارش رایج هستند اما مشکل از جایی شروع می شود که خارش بدن شدید و مدت آن طولانی می شود.
علت خارش بدن
- خارش می تواند توسط بیماری های مختلفی از جمله موارد زیر بروز دهد:
- بیماری های پوستی همچون اگزما
- حساسیت ها یا واکنش های پوستی
- آلودگی های انگلی همچون گال
- گزش یا نیش حشرات
- عفونت های قارچی همچون برفک واژن یا بیماری پای ورزشکاران
- تغییرات هورمونی در دوره بارداری یا یائسگی
- بیماری های سیستمیک همچون مشکلات کبدی و کلیوی یا پرکاری غده تیروئید
بیماری های سیستمیک به بیماری هایی گفته می شود که کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهند.
1- بیماری های پوستی
بیماری های پوستی بسیاری وجود دارند که سبب بروز خارش می شوند. از جمله این موارد می توان نمونه های زیر را نام برد:
- بیماری های التهابی همچون کهیر، پسوریازیس و درماتیت
- آلودگی ها انگلی همچون گال
- عفونت ها همچون آبله مرغان
2- خشکی پوست
خشکی بیش از حد یک عامل دیگر از بروز احساس خارش در پوست است. خشکی می تواند سبب بروز یک پوسته سفید و نرم بر روی سطح پوست یا ظاهری سنگ فرش مانند مخصوصا در ناحیه پا شود. از جمله عوامل بروز خشکی پوست می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آب و هوای سرد و خشک
- استحمام مکرر و استفاده از صابون
- ماندن به مدت طولانی در محیط هایی که دمای هوا به وسیله دستگاه های مختلف کنترل می شود
- پرواز های هواپیمایی طولانی مدت
3- بیماریها از علل خارش پوست
در صورت خشک نبودن پوست و عدم ابتلا به راش ممکن است خارش ناشی از یک بیماری داخلی باشد. این بیماری ها شامل موارد زیر می شوند:
- آنمی (کم خونی): آنمی اغلب در اثر کمبود آهن در رژیم غذایی فرد ایجاد می شود. رایج ترین علامت کم خونی خستگی است. آنمی پرنشیوز یک بیماری است که در اثر کمبود ویتامین B12 در خون ایجاد شده و با بروز خارش ارتباط دارد.
- مشکلات کبدی: برخی مشکلات کبدی همچون زردی یا یرقان می توانند سبب بروز خارش شوند. در این بیماری رنگ پوست به زردی می گراید.
- بیماری های کلیوی: با اینکه این بیماری ها در اغلب افراد علامتی ایجاد نمی کنند اما در برخی دیگر بروز داده و معمولا به صورت خارش هستند.
- مشکلات هورمونی: مشکلات هورمونی همچون پر کاری غده تیروئید می توانند سبب بروز خارش پوست شوند که امکان دارد همراه با مواردی دیگر همچون تب، تنگی نفس و فعالیت بیش از حد بروز دهند.
- کم کاری تیروئید نیز می تواند سبب بروز خارش شود.
- کمبود ویتامین D با بروز خارش ارتباط دارد.
4- دارو ها از علل خارش پوست بدن
دارو ها و مواد شیمیایی در صورت مصرف خوراکی یا موضعی می توانند سبب بروز خارش شوند. خارش معمولا در اثر یک واکنش حساسیتی به وجود می آید. برخی دارو ها همچون مورفین و برخی مواد حاجب در هنگام عکس برداری با اشعه ایکس می توانند بدون ایجاد واکنش حساسیتی سبب بروز خارش شوند.
برای رفع خارش بدن چه باید کرد؟
به گفته دکتر ریاحی متخصص پوست در تهران در صورت تجربه خارش شدید، مواردی هستند که می توان جهت کمک به تسکین خارش و پیشگیری از آسیب ناشی از خاراندن انجام داد. این موارد شامل نمونه های زیر می شوند:
- به جای خاراندن به آرامی بر روی ناحیه مبتلا ضربه بزنید.
- یک کمپرس سرد را با هدف خنک کردن ناحیه بر روی آن قرار دهید.
- با آب سرد یا ولرم دوش گرفته و حمام کنید.
- از محصولات بهداشتی شخصی و بدون رایحه استفاده کنید.
- از پوشیدن لباس های تحریک کننده پوست همچون بافت های پشمی یا مصنوعی خودداری کنید.
- در هنگام خشکی یا فلس مانند شدن پوست از یک مرطوب کننده یا نرم کننده استفاده کنید.
برخی دارو های بدون نسخه همچون آنتی هیستامین ها و پماد های استروئیدی می توانند به کاهش خارش ناشی از مشکلات پوستی کمک کنند.
درمان پزشکی خارش بدن
پزشک بسته به عامل ایجاد کننده خارش ممکن است پماد، لوسیون یا قرص خوراکی برای بیمار تجویز کند. پزشک پوست بیمار را مشاهده کرده و درباره علائم او سوال خواهد پرسید.
همچنین، ممکن است از بیمار درخواست شود که آزمایش خون انجام داده یا یک گوش پاک کن بر روی ناحیه مبتلا به خارش کشیده و آن را به آزمایشگاه تحویل دهد. این کار به کسب اطمینان از عدم وجود عوامل جدی تر کمک می کند.
