با نگاهی به تاریخچه زمین لرزه های اخیر و باستانی، محل وقوع بدترین زلزله های تاریخ جای تعجب ندارد. در نقشه زیر، کانون زلزله های بین سال های ۱۹۵۶ و ۲۰۲۲ ترسیم شده که شدت آنها ۴.۵ یا بالاتر در مقیاس ریشتر بوده است.

حرکت صفحات تکتونیکی و زلزله

با نگاهی به نقشه بالا، به راحتی می توان شدت زمین لرزه ها را در امتداد مرزهای صفحات تکتونیکی یا صفحات پوسته زمین تشخیص داد. این صفحات سنگی متحرک عظیم تقریباً مانند قطعات پازل در کنار هم قرار می گیرند و لیتوسفر یا پوسته بالایی را می سازند. اما با برخورد لبه های صفحات تکتونیکی، لغزش و دور شدن از یکدیگر، پوسته دچار ترک خوردگی و چین خوردگی شد و باعث زلزله می شود.

اکثر زلزله هایی که در این نقشه تجسم شده اند، در مرزهای هفت صفحه تکتونیکی اصلی، همراه با صفحه فیلیپین (جنوب ژاپن) و صفحه نازکا (غرب آمریکای جنوبی) هستند.

در اینجا لیستی از زلزله خیزترین مناطق این سیاره، آمده است.

به گفته محققان، زلزله اخیر در ترکیه (بخشی از کمربند آلپاید) بر روی گسل های متعدد رخ داده است. صفحه عربستان احتمالاً به سمت شمال و به سمت صفحه اوراسیا حرکت کرده و صفحه آناتولی (که ترکیه روی آن قرار دارد) را به سمت غرب رانده است.

بدترین زلزله های تاریخ

اگرچه زمین لرزه ها در سرتاسر جهان پخش شده اند، اما به نظر می رسد که زمین لرزه های بزرگ، بیشتر محدود به مناطق خاصی هستند. این زمین لرزه های بزرگ در مقیاس های بزرگی مانند مقیاس ریشتر (ML) و مقیاس بزرگی لحظه ای جدیدتر و رایج تر (Mw) ثبت می شوند. این مقیاس ها لگاریتمی هستند و به سرعت افزایش می یابند، بنابراین برای مقیاس ریشتر، هر افزایش عدد کامل تقریباً با افزایش ۳۱.۶ برابری انرژی آزاد شده مطابقت دارد.

شدت زمین لرزه های بزرگتر در هر دو طرف اقیانوس آرام جمع شده اند. این مرز به دلیل فعالیت آتشفشانی مداوم خود که همچنین در اثر حرکت صفحات تکتونیکی ایجاد می شود، در محاوره به عنوان حلقه آتش نیز شناخته می شود.

اما نقاط قرمز، که نشان دهنده زلزله هایی به بزرگی ۹+ در مقیاس ریشتر است، بسیار اندک هستند. در اینجا ۲۰ تا از بدترین زلزله های تاریخ، بر اساس بزرگی را مرور می کنیم.

نواحی نزدیک اندونزی، روسیه و شیلی – که همگی در مرز صفحات تکتونیکی قرار دارند – نیمی از بزرگترین زمین لرزه های ثبت شده در تاریخ را به خود اختصاص داده اند.

ممکن است زمین‌لرزه‌های بزرگ‌تری اتفاق افتاده و ثبت نشده باشد. تمدن‌های پیشین فاقد ابزار دقیق برای اندازه‌گیری و مستندسازی آنها بودند و تنها مشاهدات مکتوب را حفظ می‌کردند، که برخی از قدیمی‌ترین سوابق مربوط به نزدیک به سه هزار سال است.

آیا می توانیم زلزله های بزرگ را پیش بینی کنیم؟

علیرغم توانایی اندازه گیری مکان و شدت زلزله (با استفاده از لرزه نگار)، دانشمندان هنوز نمی توانند به طور دقیق پیش بینی کنند که زلزله در کجا، چه زمانی و با چه بزرگی رخ می دهد.

با این حال، آنها می توانند احتمال وقوع زلزله را به ویژه در اطراف مناطق گسلی اندازه گیری کنند. در مناطقی که روی خطوط گسل بین صفحات قرار دارند، آمادگی در برابر زلزله می تواند نقش بزرگی در کاهش خطر داشته باشد.

227227