استاد شیرمحمد اسپندار در سال ۱۳۱۰ هجری خورشیدی در بمپور بلوچستان متولد شد. در نوجوانی برای پیدا کردن کار به پاکستان رفت و در سال ۱۳۳۷ پس از کسب تجربه در زمینه موسیقی به ایران بازگشت.

زندگی استاد اسپندار نیز با دشواری‌هایی که خیلی از هنرمندان نواحی با آن رو به رو بوده‌اند، سپری شده است. چند سال پیش منطقه «بمپور» گرفتار سیل شد و آب خانه‌ی او را با خودش برد. مجبور شد، دو سالی را در چادر سر کند تا خانه‌ای برایش دست‌وپا کنند. کشاورزی و گله‌داری هم تنها راه امرار معاش او بود؛ چون تنها ماهی ۱۸۰ هزار تومان حقوق می‌گرفت.

او یک نوازنده معمولی نیست؛ مردی است که موفق به کسب دکتری افتخاری موسیقی سنتی از کشور فرانسه شده و تنها کسی است که می‌تواند ساز «دونلی» را بنوازد.

دونلی زدن به این معنا است که هنرمند بتواند دو نی را همزمان در دهان بگذارد و بنوازد. دونلی، ساز محلی منطقه سیستان است و شیرمحمد اسپندار هم با نگاه کردن از روی دست یک نفر دیگر، نواختن را یاد گرفت؛ اما همان یک نفر هم چند سال پیش از دنیا رفت و اکنون تنها شیرمحمد مانده است به عنوان دونلی نواز ایران.

این هنرمند به گوشه و کنار دنیا سفر کرده و در اروپا هم ساز زده است. تندیس او و نخستین دونلی در موزه تهران به یادگار گذاشته شده‌ است.

شیوه نوازندگی شیر محمد اسپندار در پنجمین اجلاس کمیته ثبت میراث ناملموس در فهرست میراث معنوی کشور ثبت‌ ملی شده است.

الله‌بخش، پسر استاد اسپندار درباره وضعیت جسمانی پدرش می‌گوید: پدرم حدود دو سال است که به علت مشکلات بینایی و داخلی و کهولت سن در بستر بیماری به سر می‌برد و تحت درمان است. چند وقتی بود که پدرم حال جسمانی خوبی نداشت و در بیمارستان بستری بود ولی به علت مشکلات و شرایطی که جامعه به خاطر ویروس کرونا با آن درگیر است، ترجیح دادیم او را در منزل بستری کنیم. البته اکنون حالش بهتر است.

از او درباره وضعیت بیمه پدرش سوال می‌کنیم. پاسخ می‌دهد: پدرم از طرف موسسه هنرمندان پیشکسوت بیمه است ولی به این صورت که باید مبلغی را پرداخت کند تا از بیمه استفاده کند؛ به همین دلیل از سال ۶۰ از طرف خودم تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی است. از طرفی از سمت وزارت ارشاد نیز تا به حال بیمه درمانی دریافت نکرده است.

فرزند استاد اسپندار ادامه می‌دهد: تا به حال چندین بار شده است که از طرف موسسه هنرمندان پیشکسوت و یا وزارت فرهنگ و ارشاد با ما تماس گرفته‌ و پیشنهاد داده‌اند که اگر کمک خواستیم آماده هستند ولی ترجیح داده‌ایم خودمان هزینه‌های درمان پدر را به هر طریقی که شده تأمین کنیم و پیش خودمان باشد.

او در پایان با بیان اینکه در شهر ایرانشهر واقع در مرکز بلوچستان زندگی می‌کنند، درباره فعالیت موسیقی سال‌های اخیر پدرش عنوان می‌کند: از آنجایی که پدر در سال‌های اخیر بیمار بوده توانایی فعالیت موسیقی نداشته ولی تا چند سال پیش کسانی که علاقه داشتند نزد پدرم می‌آمدند و با او برنامه اجرا می‌کردند اما اینکه بخواهد به خارج از شهر یا کشور برای برگزاری کنسرت برود از لحاظ جسمانی امکانش وجود نداشته است.

۲۴۱۲۴۱