سینماسینما، محمد ایران دوست:
دوازدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران با استقبال پرشور و چشمگیرفیلم سازان و علاقه مندان آثار مستند در بخش های ؛ مسابقه ملی، مسابقه فیلم های مستند معدن و صنایع معدنی ایران،مستندهای برگزیده انقلاب اسلامی ،جایزه شهید آوینی و مسابقه بین الملل در پردیس سینمایی چارسو تهران برگزارشد. آثار به نمایش درآمده در بخش مسابقه ملی بازتابی از دغدغه ها و دلمشغولی های مستندسازان بود. فیلم ها ورودی بی پیرایه به حوزه های فرهنگی،اجتماعی، سیاسی ،تاریخی و اقتصادی داشتند. در این میان دو مستند ساز ساکن شهرمشهد نگاهی متفاوت به این کلان شهر داشتند.نگاهی که در رسانه های رسمی و حکومتی به ویژه استانی انعکاسی ندارد.مستند «چندنفر از ما» به کارگردانی هادی معصوم دوست از سه گانه ای در رابطه با اعتیاد ،بیکاری و ساخت و سازهای بی رویه در اطراف حرم رضوی است . مستند چند نفر از ما روایتگرزندگی جوانان مشهدی است که با فقر،بی کاری، اعتیاد،… روزگار می گذرانند و از شیوع گسترده مواد مخدر و مشروبات الکلی در شهر مشهد سخن می گویند . ساختار این مستند بر اساس گفت وگو با جوانان معتاد و تصاویری رئال از مصرف مواد مخدر توسط جوانان مشهدی بدون واهمه و نگرانی از پلیس ،همراه با نریشن طراحی شده است. تصویری عریان از حقیقتی تلخ از ناهنجاری ها و شیوع انواع معضلات در جغرافیای مشهد. جوانانی که به علت محروم بودن از فرصت های شغلی و محیط اجتماعی مطلوب به دام اعتیاد غلتیده اند و گریزی از این وضعیت بغرنج ندارند. چند نفر از جوانانی که موفق شدند در کمپ های ترک اعتیاد مصرف مواد را کنار بگذارند از شرایط سخت اجتماعی و امکان بازگشت مجدد به دام غول اعتیاد سخن می گویند و از عدم حمایت ارگان ها و مراکز مسئول از جوانان و توزیع گسترده انواع مواد مخدر در این شهرشکوایه دارند. فیلم دیگری که درباره معضلات کلان شهر مشهد در جشنواره دوازدهم به نمایش درآمد مستند«سیاه دنباله دار» به کارگردانی نیلوفر عظیمیان بود. موضوع این مستند درباره زنانی در سنین مختلف است که از خشونت های خانگی رنج و عذاب می کشند و برای گرفتن طلاق و مشاوره حقوقی به دفتر وکالت خانمی از وکلای دادگستری مراجعه می کنند.خانم وکیل همانند مادری مهربان و مشاوری امین به دردها و آلام زنان مشهدی گوش فرا می دهد و با توجه به تخصص و تجاربی که از استیفای حقوق زنان کسب نموده تلاش وافری می کند تاهمیارآنان باشد.کارگردان دوربین را رو به خانم وکیل کار گذاشته و از نیم رخ و پشت سر زنانی که وارد دفتر می شوند را نشان می دهد.اغلب زنان مراجعه کننده در سنین پایین و تحت فشار خانواده و آموزه های غلط با مردانی با فاصله سنی زیاد و بیگانه با حقوق خانواده ازدواج کرده اند. این زنان مشهدی از رفتارهای وحشیانه ، خشن و بیمارگونه همسرانشان حکایت های دردناکی دارند. زنانی که به علت ازدواج زودهنگام از تحصیل در دبیرستان بازماندند و آرزوها و رویاهایشان بر باد رفته و همانند شمعی در حال سوختنند. خانم وکیل که با لهجه شیرین مشهدی به زنان ستم دیده مشاوره می دهد از وضعیت درناک و غیرقابل تحمل این زنان به ستوه می آید واز باورهای نادرست آنان و همسرانشان حیران و سرگشته می شود. او از مادری مشهدی که خودش در سن پایین ازدواج کرده (و روزگار ناخوشایندی دارد) و دخترش را نیز در پانزده سالگی پای سفر عقد نشانده علت را جویا می شود و او پاسخ می دهد: ” همسرم معتقد است برای اینکه دختر پر رو نره باید زود ازدواج کنه! “، دلیلی بی پایه و مبتنی بر باورهای پوچ و خرافی. در سکانسی از مستند سیاه دنباله دار کارگردان زنی را نشان می دهد که سال هاست مورد ضرب و شتم وحشیانه همسرش قرار دارد ، یک چشمش را بر اثر کتک های همسر از دست داده و آثار شکنجه و جراحت بر بدن دارد. این زن می گوید همه سختی ها را برای حفظ آبرو و آینده بچه هایش تحمل کرده است.کارگردان بی توجهی رسانه های رسمی به مشکلات زنان و دختران مشهدی را در قالب اسکیت بازی دختر نوجوان چادری بر روی پشت بامی نشان می دهد که چند دستگاه تلویزیون خاک گرفته در گوشه ای از آن قرار دارد. سکانسی نمادین از عدم پرداخت تلویزیون به معضلات و چالش های ویران کننده شهر مشهد و کنار گذاشتن تلویزیون از سوی مخاطبان.
همچنین در جشنواره دوازدهم مستندی از کارگردانی آلمانی با عنوان «شادی در ایران» به نمایش درآمد.این فیلم ماجرای زن دلقکی است که به یتیم خانه ها، اردوگاه ها و محل نگهداری کودکان کار و بی سرپرست در ایران سفر می کند و با شیرین کاری هایی که انجام می دهد لحظات شاد و سرگرم کننده برای کودکان و نوجوانان معصوم می آفریند. این زن آلمانی به مشهد می رود و در مرکز نگهداری دختران افغانی برنامه فرح بخشی اجرا می کند. مسئول این مرکز گزارشی نگران کننده از وضعیت نابسامان اجتماعی مشهد ارائه می دهد و از نوزادانی که در زباله دانی های شهر رها می شوند سخن به میان می آورد.
کارگردانان فیلم های مستند چند نفر از ما و سیاه دنباله دار با نگاهی مسئولانه تصویری واقعی و بدون پرده پوشی و عوام فریبی از معضلات و آسیب های دومین شهر بزرگ ایران به نمایش درآوردند و تلاش کردند در توان خود به صاحبان قدرت و تریبون داران یادآور شوند این شهر در لایه های پنهان خود دردها و رنج های فراوانی در سینه دارد و نیازمند رسیدگی اورژانسی است……
