این روزها برای خیلی‌ها مهم شده که بدانند «بستر ذخیره‌سازی اطلاعات سامانه سوخت، اینترنت بین المللی بود یا اینترانت(اینترنت داخلی)؟» اما جدا از این‌که پاسخ این سوال گزینه یک است یا دو، ماجرای اختلال بنزینی ضرورت توجه به شبکه امن و پایدار بر مبنای اینترنت ملی را دو چندان کرد .
خرابکاری و امنیت داده‌ها
درباره حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت، علاوه بر این‌که هنوز(تا عصر دیروز)، داخلی یا خارجی‌بودن منشأ حمله به‌طور قطعی اعلام نشده، یک اختلاف‌نظر دیگر هم درباره داخلی یا خارجی بودن آن وجود دارد؛ یعنی بستر بین‌المللی اینترنت یا بستر داخلی اینترانت و شبکه ملی اطلاعات. ازیک‌سو «امیر ناظمی» رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات می‌گوید «زیرساخت شبکه سوخت یک شبکه اختصاصی است و از طریق شبکه اینترنت برقرار نمی‌شده»، و از سوی دیگر «همایون صالحی» رئیس کانون جایگاه‌داران اعلام کرده است «دیتا سنتر سامانه سوخت بر بستر اینترنت بین‌المللی بوده». البته «مصطفی نخعی» سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس هم صحبت‌های ناظمی را تایید کرده و گفته است: «سامانه هوشمند سوخت، اینترانت (داخلی) است و هر سیستمی ایرادهایی دارد که اگر کسی مطلع شود امکان خرابکاری و نفوذ وجود دارد». البته این تحلیل حمزه پاریاب کارشناس حوزه امنیت هم قابل توجه است که اعلام کرده «سال‌هاست بخش‌های مهم و حساسی چون ارتباط شبکه‌های بانکی، جایگاه‌های سوخت و تعدادی از شبکه‌های زیرساختی دیگر، از طریق پهنای باند ماهواره‌ای کار می‌کنند و نکته‌ای که به آن توجه کافی نشده، شریک خارجی ما در استفاده از ماهواره عرب‌ست و بدر5، برای انتقال این اطلاعات است که می‌تواند امنیت این فصای تبادل را به خطر بیندازد».
بومی نشدن بستر ذخیره سازی بسیاری از اطلاعات مهم کشور
همه این اظهارنظرها روی یک مهم تاکید دارد و آن چیزی نیست جز «امنیت داده»؛ اگرچه حملات سایبری یک اتفاق بین‌المللی است و حتی کشورهای پیشرفته هم با آن مواجه‌اند، اما اتفاقات اخیر نشان می‌دهد در کشور ما نه تنها هنوز بستر ذخیره‌سازی بسیاری از بانک‌های اطلاعاتی مهم و حیاتی، بومی نشده، بلکه ساختار حفاظت از این داده‌ها هم معیوب است؛ عیبی که حالا «وحید جلال‌زاده»، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس را هم نگران کرده و سبب شده است اعلام کند «اختلال در سیستم داخلی توزیع سوخت، اهمیت حفاظت از زیرساخت‌های انتقال داده در کشور را بیش از پیش نشان داد.کمیسیون امنیت ملی در نشست آتی ضمن پیگیری کوتاهی‌های احتمالی، حفاظت سایبری و امنیت اطلاعات در کشور را بررسی می‌کند».
وزیر: روزانه با چند حمله سایبری مواجه‌ایم
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات هم اگرچه اعلام کرده ، وزارتخانه تحت مدیریت او مسئولیتی برای پیشگیری و مقابله با حوادث سایبری ندارد و این وظیفه برعهده پدافند غیرعامل و مرکز راهبردی افتا(از زیر مجموعه‌های نهاد ریاست‌جمهوری) است، اما تاکید کرده است که «روزانه با چندین حمله سایبری، از حملات ساده گرفته تا حملات پیچیده، مواجه هستیم و ضروری است آمادگی خودمان را افزایش دهیم». اگرچه به گفته وزیر ارتباطات مقابله با حملات سایبری برعهده پدافند غیرعامل و «افتا» است اما از جنبه پیشگیرانه، «اینترنت ملی» نیز به نوعی پدافندغیرعامل علیه این‌گونه تهدیدهاست. به عبارتی، مستقر شدن داده‌های حساس کشور روی اینترنت ملی یکی از راهکارهای پدافندغیرعامل برای مقابله با تهدیدات است.
برداشت غلط از شبکه ملی اطلاعات
آن‌چه در ماجرای اختلال بنزینی اتفاق افتاد، یک‌بار دیگر نشان داد که بومی‌شدن بستر فعالیت‌های مهم و حیاتی کشور و ذخیره داده‌های آن چقدر اهمیت دارد. به عبارتی آن چیزی که از آن به عنوان شبکه ملی اطلاعات و ضرورت آن نام برده می‌شود، در این راستا تعریف می‌شود که متاسفانه به‌غلط از سوی برخی به چند موضوع جزئی مثل اینستاگرام، تلگرام و… فیلتر یا عدم فیلتر آن‌ها گره زده شده است. اینترنت ملی آن‌جایی کاربرد اصلی و ضرورت خود را نشان می‌دهد که ما اطلاعات مهم خود مانند اطلاعات و داده‌های بانکی، اطلاعات سامانه هوشمند سوخت، مراکز آمار، برگزاری انتخابات و… را بر پایه یک شبکه داخلی داشته باشیم. شبکه ملی اطلاعات پروژه‌ای برای توسعه زیرساخت‌های اطلاعاتی امن و پایدار(میان دستگاه‌ها و مراکز حیاتی کشور) و مستقل و حفاظت‌شده نسبت به دیگر شبکه‌ها (از جمله اینترنت) با امکان تعامل مدیریت‌شده با آن‌هاست براساس شبکه ملی اطلاعات تمام کار بران برای استفاده از تمامی خدمات تحت وب که مرتبط با داده‌های داخلی هستند از این شبکه استفاده می‌کنند و البته استفاده از این شبکه به معنای قطع ارتباط با دیگر شبکه‌ها از جمله اینترنت بین‌المللی نیست و اساسا فلسفه ایجاد اینترنت ملی بیشتر بر مبنای حفاظت از داده‌های مهم و حیاتی کشور است و هرگونه طرحی در این راستا که به معنای قطع کامل ارتباط با اینترنت جهان باشد، قطعا موفق نخواهد بود حتی در مورد طرح صیانت نیز که شائبه‌هایی از سوی برخی مطرح شده است رئیس مجلس به صراحت اعلام کرد مجلس به دنبال بستن اینستاگرام و واتس‌اپ نیست. همان‌طور که عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در این رابطه می گوید: «شبکه ملی اطلاعات به هیچ عنوان به معنای قطع دسترسی‌ها و ارتباطات مردم نیست، بلکه این شبکه زیرساخت‌های پرسرعت ارتباطی را در کشور تامین و ظرفیت‌های لازم را برای افزایش سرویس‌دهی داخلی فراهم می‌کند. در بستر شبکه ملی اطلاعات با ایجاد زیرساخت ایمن مبتنی بر خدمات بومی هر آن چه نیاز مردم باشد در اختیار خواهد گرفت که با گسترش آن استقلال و اقتدار کشور حفظ می شود.»
بنابراین آن‌چه طی روزهای گذشته اتفاق افتاد، حداقل از این منظر که نگاه درست‌تری به مقوله اینترنت ملی داشته باشیم، حائز اهمیت است؛ چراکه اینترنت ملی در ماهیت اصلی خود ایجاد شبکه‌ای امن و پایدار میان دستگاه‌ها و مراکز حیاتی کشور است نه موضوع بستن یا محدودکردن یک شبکه اجتماعی خاص و هرلحظه کوتاهی در ایجاد دقیق و درست این شبکه می‌تواند چالش‌ها و شوک‌هایی مانند ماجرای اختلال بنزینی اخیر را به وجود آورد.
2323
