چه شد که آمریکایی ها تصمیم گرفتند پاتریوت های خود را از عربستان خارج کنند؟ آیا کاخ سفید شمشیر خود را برای ولیعهد جوان سعودی از رو کشیده است؟
گمانه زنی های زیادی در مورد تصمیم ناگهانی آمریکا برای پشت کردن به عربستان در منطقه وجود دارد. سیاستمداران ایالات متحده سعی دارند موضوع را امری معمول و اتفاقی جلوه دهند اما خود ترامپ نارضایتی اش را از رفتار سعودی ها نمایان کرده است. برخی از کارشناسان معتقدند که رفتار اخیر آمریکا به معنای چراغ سبزی به ایران است و برخی دیگر فقط موضوع نفت را مطرح می کنند و بسیاری هم معتقدند که ترامپ دیگر نمی خواهد خدمات ارزان در اختیار عربستان قرار دهد. در این گزارش به برخی از این واکنش ها پرداخته ایم:
روز هجدهم اردیبهشت واشنگتن پست در گزارشی نوشت که آمریکا در حال خروج سامانه نظامی پاتریوت از عربستان سعودی است.این رسانه حتی از قول مقامات آمریکایی نوشت که دولت آمریکا کاهش سایر قابلیت‌های نظامی خود در عربستان سعودی را نیز بررسی می‌کند و دو اسکادران جنگنده آمریکا هم منطقه را ترک کرده‌اند و مقام‌های آمریکایی به زودی کاهش حضور نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس را هم مورد بررسی قرار خواهند داد. وال‌استریت‌ژورنال این تصمیم را به منزله پایان تقویت نظامی آمریکا در عربستان سعودی برای مقابله با ایران دانسته بود.
مجله انگلیسی اسپکتاتور در تحلیلی گزارش‌ها درباره تصمیم دولت آمریکا برای کاستن از تشکیلات نظامی خود در عربستان سعودی را نشانه‌ای از پایان قرار نفت در برابر امنیت میان دو کشور توصیف کرد. این مجله، یک روز پس از آنکه وال استریت ژورنال خبر از خروج پاتریوت ها داد، تصمیم «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا برای کاهش تشکیلات نظامی این کشور در عربستان سعودی را نشان‌دهنده پایان قرارداد غیررسمی نفت در برابر امنیت میان این دو کشور دانست. مجله «اسپکتاتور» در این تحلیل تصمیم دولت ترامپ برای خارج کردن دو سامانه پدافند ضدموشکی پاتریوت از عربستان را حتی با «استانداردهای دمدمی‌مزاج» او هم اقدامی شگفت‌آور توصیف کرد. اسپکتاتور همچنین نوشت عربستان سعودی اکنون دو سامانه موشکی پاتریوت دارد که در پایگاه هوایی شاهزاده سلطان در وسط بیابان‌های سعودی مستقر شده‌اند. این دو سامانه برای محافظت از خاندان سلطنتی و منابع اقتصادی آنها در این منطقه مستقر نشده‌اند بلکه هدف آن محافظت از ۲۵۰۰ نیروی آمریکایی است که در این پایگاه نظامی دورافتاده حضور دارند.
با وجود این گمانه زنی ها روز جمعه ، پمپئو مدعی شد خروج موشک‌های پاتریوت از عربستان سعودی ارتباطی به کاهش جهانی قیمت نفت ندارد و تنها یک جابجایی نیروها بوده است. مایک پمپئو روز جمعه در گفت‌وگو با «بن شاپیرو شو» در پاسخ به اینکه این پیش فرض مطرح می‌شود که ایران با توجه به تضعیف وضعیت اقتصادی و همه‌گیری آن دیگر تهدیدی برای عربستان سعودی نیست اما فرضیه دیگری هم مطرح است و آن اینکه برای فشار به عربستان سعودی به منظور کاهش عرضه نفت این کار انجام شده است. دلیل این اقدام آمریکا چیست»؟گفت: این موشک‌های پاتریوت برای مدتی آنجا بوده‌اند. لازم است نیروهای آن بازگردند. لازم است آنها موقعیتشان را تغییر دهند. جزئیات بیشتر را به وزارت دفاع واگذار می کنم. وزیر خارجه ترامپ ادامه داد: این اقدام به معنای کاهش تهدیدهای ایران نیست که ای کاش چنین می‌بود. کاش جمهوری اسلامی ایران مسیر خود را تغییر داده بود اما تهدید همچنان باقی است. با این حال رسانه های جهانی کماکان حرف وزیرخارجه دولت ترامپ را چندان جدی نگرفتند.
رویترز روز بیستم اردیبهشت نوشت: دونالد ترامپ پس از گزارش‌هایی مبنی بر تصمیم آمریکا برای خارج کردن سامانه‌های موشکی پاتریوت از عربستان که به منظور بالا بردن توان بازدارندگی این کشور مستقر شده بودند، با ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی گفتگو کرد و به توافقی هم دست یافتند. جود دیر، سخنگوی کاخ سفید خاطرنشان کرد، دو رهبر بر اهمیت ثبات در بازارهای جهانی انرژی توافق و بار دیگر روی قدرت مشارکت دفاعی آمریکا و عربستان تاکید کردند. به گزارش این رسانه در این بیانیه سرنوشت پاتریوت‌ها مشخص نشده و کاخ سفید هیچ اشاره‌ای به این مساله نکرد.
وبسایت شبکه خبری الحره، هم بعد از تکذیب پمپئو تصمیم وزارت دفاع این کشور برای کاهش نیروها و تجهیزات نظامی خود در عربستان را به نفع ایران دانست و نوشت که ترامپ در تهدید خود علیه بن سلمان جدی است. این وبسایت که متعلق به دولت آمریکاست، یادداشتی از «جویس کرم»، تحلیلگر مسائل سیاسی غرب آسیا و آمریکا منتشر کرد که در آن، این تصمیم وزارت دفاع آمریکا، تجلی بارز تفکر و دیدگاه «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا در مسائل سیاسی خارجی دانسته شده است؛ تفکری که مبتنی بر ایجاد ائتلاف‌ها یا تعهدات دائمی نبوده بلکه اهداف امنیتی در تضاد با اهداف اقتصادی آمریکاست. نویسنده این یادداشت با اشاره به اظهارات ترامپ که گفته بود «کشورهای ثروتمندی هستند که ما در مقابل هیچی از آنها حمایت می‌کنیم. آنها اگر حمایت ما را میخواهند، باید به ما احترام بگذارد»، نوشت که ترامپ در مقایسه با فرماندهان نظامی در ارائه تفسیر برای خروج نیروها و تجهیزات از عربستان سعودی صریح‌تر بوده است.بر اساس این یادداشت، جنگ نفتی (بین عربستان و آمریکا) و کاهش قیمت رکوردوار نفت خام، باعث شد که ترامپ در صف روسیه و پوتین علیه ریاض قرار دهد. نویسنده این یادداشت نوشت که احترام مورد نظر ترامپ ربطی به معاهدات و تفاهم‌نامه‌های دفاعی بین عربستان سعودی و آمریکا ندارد بلکه مربوط به قیمت نفت است؛ چرا که تماس تلفنی ترامپ با «محمد بن‌سلمان» ولیعهد سعودی در دوم آوریل، حامل تهدیدی علیه ریاض بود به این مضمون که اگر عربستان سعودی به غرق کردن بازار نفت ادامه دهد، خبری از حمایت آمریکا نخواهد بود.نویسنده در بخشی از یادداشت خود می‌نویسد که با کاهش قیمت نفت و متضرر شدن آمریکا، دیگر این کشور منفعتی در حمایت از تأسیسات نفتی سعودی جهت مقابله با هرگونه نوسانات در بازار طلای سیاه ندارد و خارج کردن پاتریوت‌ها از عربستان یک اقدام نمادین و پیامی به ریاض است که ترامپ در تهدید خود جدی است.براساس دیدگاه نویسنده، ایران بیش از همه از این اقدام آمریکا منتفع خواهد بودو این اقدام در تضاد با سیاست «فشار حداکثری» علیه تهران است.
چراغ سبزی به ایران
روزنامه وال استریت ژورنال که اولین بار موضوع را مطرح کرده بود، کاهش تهدید ایران را به عنوان دلیل این تصمیم آمریکایی ها عنوان کرد. علی اصغر زرگر کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با خبرآنلاین با بررسی عوامل خروج پاتریوت های آمریکا از عربستان گفت معتقد است که این سیگنالی به ایران به حساب می آید. این کارشناس خاورمیانه در پاسخ به اینکه آیا تنش میان واشنگتن و تهران در این مساله دخیل است گفت: «کاستن از سطح تنش ها می تواند عامل مهم دیگر باشد؛ به نظر می رسد واشنگتن به این قضیه پی برده است که کاهش نیروهایش در منطقه منجر به کاهش تنش ها با کشورهای منطقه یعنی به طور خاص با ایران خواهد شد. در واقع می توان اقدام آمریکا را چراغ سبزی به ایران به منظور اطمینان خاطر تهران دانست. آمریکایی ها در واقع می خواهند نشان دهند که نه تنها درصدد تقویت نیروهایشان در منطقه نیستند بلکه خواستار کاهش نیز هستند تا در آن سو به ایران نیز سیگنال بدهند که در کوتاه مدت هیچ خطری ایران را تهدید نخواهد کرد. در این سو جمهوری اسلامی ایران نیز هیچگاه به دنبال جنگ نبوده و در تلاش است در منطقه و خلیج فارس باعث تحریک ایالات متحده آمریکا نشود و اجازه دهد که واشنگتن راه حل نهایی و مسالمت آمیز را پیدا کند. آمریکا حتی سعی داشته نیروهای خود را در عراق کاهش دهد و به نوعی با نیروهای مردمی آن کشور نیز کنار بیاید. همانگونه که اشاره شد اخیراً نیز آنها نشان داده اند که به دنبال افزایش نیروی نظامی و درگیری در خلیج فارس نیستند.
پای فروش امنیت در میان است
یکی از شعارهای انتخاباتی ترامپ، موضوع کاهش دخالت های خارجی آمریکا و کاهش هزینه جنگ های خارج از مرزهای این کشور بود. در این سال ها هم ترامپ تلاش های تقریبا ناکامی در این حوزه داشت. نوذر شفیعی در یادداشتی در خبرآنلاین در این خصوص نوشت: رئیس جمهور آمریکا معتقد است که از گذشته های دور تا کنون بسیاری از کشورها از آمریکا سواری رایگان دریافت کرده اند. بنابراین ایالات متحده آمریکا بابت خدمتش در راستای تأمین امنیت عربستان سعودی از آنها انتظار دارد که بابتش هزینه بپردازند. چنین رویه ای در ادبیات سیاسی، روابط بین الملل و مطالعات امنیتی به تئوری “فروش امنیت” معروف است. در نتیجه دونالد ترامپ نیز به این باور رسیده که عربستان باید هزینه های بیشتری بپردازد که برای آنها بسیار سنگین و دشوار به نظر می رسد و همین امر سبب شده تا آمریکا به فکر خروج تجهیزات و نیروهایش از عربستان باشد.
نصرالله تاجیک هم در گفتگو با خبرآنلاین با مطرح کردن گزینه های احتمالی به این موضوع اینطور پرداخته که باید توجه داشت که اولا این تنها بخشی از تاسیسات است و نه همه اش و دوم اینکه یک دلیل مهم برای این اقدام می تواند کاهش هزینه های نظامی آمریکا باشد. به ویژه در وضعیت کرونا که هم ترامپ مشکل دارد و هم امریکا نیازمند منابع مالی است، چنین ضرورتی دیده می شود. سوما هم اینکه ترامپ به دنبال این است که هزینه های نظامی کشورها را بر دوش خودشان بگذارد. این یکی از وعده های ترامپ در انتخابات هم بود. از سوی دیگر فراموش نکنیم که این حرکات در ادامه اتفاقاتی که اخیرا در عراق در مورد نصب پاتریوت ها افتاد هم بود و ممکن است که ترامپ تصمیم بگیرد که این سیستم ها را به کشور دیگری ببرد تا کماکان نفوذ نظامی را در خاورمیانه حفظ کند. مجموع همه این ها می تواند دلیل ترامپ برای تصمیم تازه اش باشد.
محسن پاک آیین هم معتقد است که علت اصلی خروج دو سامانه پاتریوت از عربستان یک تحول جدید و غیرقابل پیش بینی نبوده است. لذا خارج کردن سامانه‌های موشکی پاتریوت از عربستان و نیز کاهش حضور نظامی آمریکا در این کشور به معنای بروز اختلاف بین ریاض و واشنگتن نیست. روابط آمریکا و عربستان بخصوص در دوره سلطنت بن سلمان ماهیت راهبردی داشته و طرفین اهداف مشترکی را در غرب آسیا از جمله دفاع از منافع اسرائیل و تقویت گروههای تروریستی- تکفیری، برای بی ثبات سازی کشورهائی همچون سوریه و عراق دنبال می‌کنند.
جان آر برادلی هم در گزارشی تحلیلی برای اسپیکتیتور با عنوان آیا ترامپ سرانجام تصمیم به رهاکردن سعودی ها گرفته است؟ نوشت: اکنون تنها دو سکوی پاتریوت در پایگاه هوایی شاهزاده سلطان در میانه بیابان های عربستان مستقر است، آنهم نه برای دفاع از خانواده سلطنتی و منابع اقتصادی اش بلکه برای محافظت از حدود 2500 نظامی آمریکایی مستقر در این کانون نظامی دورافتاده. بیرون کشیدنِ ناگهانی امکانات نظامی آمریکا از عربستان، درست دو هفته پس از تماس تلفنی تند دونالد ترامپ با بن سلمان رخ می دهد. ترامپ به ولیعهد سعودی گفته بود که چنانچه اوپک، تولید خود را برای افزایش بهای نفت، کاهش ندهد، وی نخواهد توانست کنگره را از تصویب قانونی برای بیرون کشیدن نیروهای نظامی آمریکا از عربستان، بازدارد. سعودی ها ده روز بعد، گردن نهادند اما بهای نفت به دلیل اشباع بازار و تعطیلی های ناشی از کروناویروس، چندان بالا نرفت. ترامپ به روشنی حوصله اش از بن سلمان سر رفته که بطور یکجانبه دستور به بیرون کشیدن نیروها و تجهیزات آمریکایی از عربستان داده است. شاید هم این، تلاش آخر ترامپ باشد برای گردن نهادن سعودی ها به کاهش بیشتر تولید نفت.
312 310
