یکی از ابعاد و شاخه های مختلف دیپلماسی، بحث دیپلماسی شهری است که در کنار سایر ارکان و حوزه های دیپلماسی می تواند به فهم بهتر دیپلماسی و پیشرفت روابط بین المللی کشورها کمک کند. در گذشته انحصار دیپلماسی مربوط به رابطه مشخص و دقیق تعریف شده بین دولتها بود. با روندی که در دهه های اخیر در جهان روبرو هستیم در کنار دولتها می بینیم سازمانهای عمومی، نهادهای اجتماعی و شاید رسانه ها و حوزه هایی که شاید در کنار دولتها قرار نداشتند امروزه بین رابطه ملتها و دولتها تعیین کننده شده و جایگاه رفیعی یافته اند. مدیریت شهری در این روند با توجه به تاثیری که در تصمیم سازی و تصمیم سازی و جهت دهی به افکار عمومی دارد، جایگاه جدی تری یافته است. شاید به همین مفهوم است که امروزه ما به اصطلاحی مانند خواهرخواندگی در شهرها رسیده ایم و شهرها از این طریق راه حلی را برای ارتباط مستقیم تری برای تبادلات خویش یافته اند.

شاید بستر اصلی دیپلماسی شهری فرهنگ و جامعه عمومی است و در عین حال تلاش می کند از طریق نزدیک کردن دیدگاه ها و افکار عمومی شهروندان دو حوزه شهری که ممکن است با هم هزاران کیلومتر فاصله داشته باشند، فهم دقیقتر و مناسب تری از همدیگر داشته باشند و بتوانند بهتر همکاری کنند.

در این میان نمایندگان مردم در شورای شهر و شهرداران، نقش کلیدی در حوزه دیپلماسی شهری دارند. مثلا شهر تهران با شهر سئول در کره جنوبی خواهرخوانده است. در واقع زبان فرهنگ و هنر است که کمک می کند روابط بین دو حوزه شهری شکل بگیرد. نام خیابانها دیگر امروز فقط یک نماد نیست. در سئول نامی را به نام خیابان تهران داریم که یکی از خیابانهای معروف و شناخته شده آن شهر است و در تهران، خیابانی به نام سئول داریم، این پیوند برای شهرهای دو شهر پرسش جدی را مطرح می کند که تهران یا سئول کجاست یا چه ویژگی هایی دارد و چه ارتباطی بین دو شهر است؟ این مقدمه کارهاست ولی کافی نیست.

اینجا هنرمندان دو کشور می توانند با خلق آثاری که نشان دهنده مهر و محبت بین دو شهر است می توانند کمک کنند. استفاده از زبان بین المللی موسیقی که نیاز به ترجمه ندارد، اجرای موسیقی توسط ارکسترهایی که شهرها معمولا دارند می توانند پیام دوستی و مودت و محبت خود را به شهرهای خواهرخوانده ابلاغ کند. وجود موزه ها که امکان انتقال مفاهیم را دارد و حتی نمایشگاه های هنرهای تجسمی و برگزاری هفته های فرهنگی می تواند در این اتفاق کمک زیادی کند.

این نقیصه متاسفانه در مدیریت شهری و شورای شهر تهارن وجود داشته که عرصه دیپلماسی عمومی شهری به دولتها و وزارتخانه هایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد سپرده شده است تا مثلا هفته فرهنگی کشورهای دیگر مانند تاجیکستان و سایر ملت های دوست ایران را برگزار کند. باید به مسئله دیپلماسی شهری در مدیریت شهری به صورت جدی تر پرداخته شود. متاسفانه هم اکنون حوزه ای که بحث دیپلماسی شهری را به طور تخصصی در دستور کار قرار داده و دنبال کند، در قالب فعالیت تشکیلاتی و کمیته ای خاص در شورای شهر نداریم و امیدواریم فتح بابی در این مورد صورت گیرد تا بتوانیم بهتر در این حوزه فعال شویم.

*رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران

231