سینماسینما_ فرزانه متین :محسن تنابنده با کارگردانی فیلم قسم نشان داد نباید او را دست کم گرفت،مردی که جدا از بازی ها، فیلمنامه نویسی وکارگردانی آثار طنز، با ساخت یک فیلم جدی، اثری به یادماندنی در سینمای ایران بر جای گذاشت.
قسم یک ملودرام اجتماعی و تلخ است که داستانش حول محور یک موضوع فقهی وحقوقی به نام قسامه می چرخد. زنی به نام راضیه با بازی به یادماندنی مهناز افشار بری قصاص قاتل خواهرش،اقوام درجه یک نسبی اش را جمع کرده و با اتوبوس از گرگان راهی مشهد است تا در آخرین دادگاه ، با با قسم نامه ، قاتل را بعد از ۵ سال محکوم کنند.قسامه در فقه اسلامی برای اثبات جرمی است که البته برای دادگاه محرز نشده در نتیجه ۵۰ نفر از بستگان پدری مقتول باید علیه قاتل شهادت دهند تا از نظر قانون ، محکوم شناخته شود البته سوگند زن مورد قبول نیست مگر اولیای دم. در فیلم دو خواهر مقتول جز. اولیای دم محسوب می شوند.
بازیگران فیلم نیز همگی خودشان را یک پا قاضی می دانند، لعن و نفرین می کنند و تنها سره را از ناسره آن ها تشخیص می دهند. قسم یک فیلم جاده ای محسوب می شود که ما در طی یک سفر بارها و بارها قضاوت می کنیم، داور می شویم ، حق را از باطل تشخیص می دهیم غافل از آنکه هر آنچه می پنداشتیم در انتها نقش بر آب می شود و تنابنده از مخاطب همین را می خواهد.همذات پنداری و در نهایت درگیر شدن با مقوله‌ی قضاوت.در واقع یکی از نقاط قوت کارگردان این بوده که وجدان مخاطبش را درگیر کند و او را هم در این داوری دخیل کند تا به او بگوید برای آن چه که نمی تواند ببیند و شواهد وجود ندارد، حکم صادر نکند.
عدم قضاوت وپیش داوری در سینمای ایران با اصغر فرهادی آغاز شد.آن هنگام که تماشاگر با دیدن فیلم چهارشنبه سوری ، همه ی تقصیرها را بر گردن هدیه تهرانی می اندازد و او را شکاک و بد دل می داند در صورتی که در دقایق انتهایی، فیلم با چرخشی ۱۸۰ درجه باعث بهت مخاطب می شود و به تماشاگر می گوید دست از قضاوت بردارد وحالا محسن تنابنده با یک پایان بسته، این نگاه را تر وتمیز به مخاطبش هدیه می دهد.
این درام پیچیده و پرتنش پر از گره است که تا انتها یکی یکی باز می شود.ریتم فیلم تند است و تنابنده می داند فیلم جاده ای اگر ریتم کندی داشته باشد مخاطب را بی حوصله می کند هر چند که پایان فیلم جذاب باشد از این رو پایان فیلمش را فدای کل اثرش نمی کند. قسم به دور تکرار نمی افتد و حتی جایی که کم کم مخاطب بی حوصله می شود با ورود خسرو با بازی سعید آقاخانی در نقش همسر راضیه اوج می گیرد البته نباید منکر این قضیه شد که ۱۵ دقیقه ابتدایی فیلم تا حدودی گنگ و مبهم است اما به تدریج داستان رو می شود ومانند پازل همه چیز در کنار هم چیده می شود. در اینجاست که مخاطب با خود می اندیشد همین دنیا، دار مکافات است.فیلم بیش از آن که به فلسفه ی قصاص بپردازد وجدان ما را در برابر خودمان قرار می دهد و می خواهد دست از داوری و قضاوت برداریم آن همگام شاید بتوان به قصاص از جنبه های دیگر نگاه کرد.
از دیگر نکات مثبت فیلم بازی درخشان مهناز افشاراست که تاثیر گذاری این فیلم را دو چندان کرده است والحق که سیمرغ برازنده وی بود.
