تقی آزاد ارمکی، با ارائه تحلیلی از مشارکت در انتخابات در ایران مشارکت حداکثری را مستلزم شکل گیری دوگانه رادیکال عنوان کرد و گفت: اگر دوگانگی رادیکال در ایران اتفاق نیافتد انتخابات داغ و مشارکت بالا در ایران رخ نمی‌دهد.

استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران افزود: منطق انتخابات در ایران، منطق لحظه‌های آخری است و معطوف به کنش سازمان یافته مبتنی بر دموکراسی‌خواهی نیست.

آزاد ارمکی در توضیح این دیدگاه خود گفت: اگر انتخابات معطوف به کنش عقلانی بود، ما قطعا با پدیده‌ای مثل حضور احزاب در همه لحظه‌های کنشگری سیاسی روبه رو بودیم و اینطور نبود که روزهای آخر، حزب تشکیل و انتخابات برگزار شود و بعد همه دنبال کارهای روزمره خودشان بروند و تا انتخابات بعدی دیگر تحزب تمام شود.

وی با یادآوری وضعیت کنونی احزاب کشور در فاصله سه ماه پیش از انتخابات ۱۴۰۰  اظهار کرد: در حوزه اصلاح طلبان، نهاد اجماع ساز در حال شکل‌گیری است و تشکل‌های اصولگرایان هم در آستانه انتخابات ظهور و بروز پیدا کرده اند.

این پژوهشگر مسائل اجتماعی گفت: اگر قصد ما یک کنش عقلانی معطوف به هدف یعنی دستیابی به قدرت برای اصلاح و توسعه بود، می‌بایستی احزاب همیشه(نه در موسم انتخابات) موجود می‌بودند و گروه‌های سیاسی و افراد صاحب نام وعنوان و محبوبیت و مشروعیت همیشه ناظر بودند تا این وضعیت بلاتکلیفی به وجود نیاید و نیروها در لحظه آخر دنبال تشکیل حزب و فعالیت حزبی نیافتند.

آزاد ارمکی، انتخابات در ایران را هیجانی و دوگانه‌ساخته ارزیابی کرد و گفت: دوگانه موافق- مخالف پیش از انتخابات شکل می‌گیرد و جامعه هم به همین دلیل وارد کنشگری سیاسی می‌شود و معمولا هم به جز یکی دو دوره ما شاهد حضور ۷۰ درصدی مردم در انتخابات بودیم که مشارکت بالایی بوده است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه بازی انتخابات در ایران در عرصه سیاست باقی مانده است، گفت: انتخابات ما بیشتر سیاسی است تا اجتماعی؛ در حالی که باید اجتماعی باشد و نتیجه آن برای عرصه سیاسی باشد و شاهد هستیم که نیروهای اجتماعی کار نمی‌کنند و روزهای آخر می‌آیند و کنش پوپولیستی در انتخابات شکل می‌گیرد.

این استاد جامعه شناسی در پاسخ به سئوالی در خصوص وضعیت آرای خاکستری در انتخابات ۱۴۰۰ گفت: هیچ دوره‌ای از انتخابات مانند هم نیست و هنوز معلوم نیست آرایش نیروهای سیاسی چگونه باشد. هنوز معلوم نیست اصلاح طلبان بیایند یا نه و اگر بیایند چه کسی از آنها خواهد آمد و اصولگراها هم بین نامزد نظامی، کنشگر بروکراتیک و روحانی مانده‌اند و هنوز به تصمیم نرسیده‌اند.

آزاد ارمکی خاطرنشان کرد: اگر جامعه در جریان نحوه انتخاب نامزدها از سوی احزاب و جریان‌های سیاسی قرار می‌گرفت، عطش دموکراسی خواهی در مردم بالا می‌رفت و می‌شد وضعیت آرای انتخابات آینده را از هم اکنون پیش بینی کرد ولی چون مسائل پنهان است نمی‌توان گفت انتخابات ۱۴۰۰ مثل کدام یک از انتخابات‌های گذشته خواهد بود. برای همین انتخابات ۱۴۰۰ موقعیت خودش را دارد.

وی وضعیت ایران و جهان را متفاوت از گذشته ارزیابی کرد و افزود: مراودات ما با منطقه و جهان فرق کرده است. علاوه بر این آمریکا و اروپای ۹۶ با آمریکا و اروپای ۱۴۰۰ متفاوت هستند.

 این استاد دانشگاه اظهار کرد: ایران به لحاظ قدرت، سرمایه و توزیع نیروهای اجتماعی وضعیت متفاوتی دارد و جمهوری اسلامی به یک پختگی و در عین حال خستگی رسیده است و در چنین شرایطی کنش درونی نیروهای سیاسی نظام هم متفاوت است.  اصولگرایان و اصلاح طلبان هم همین وضعیت را دارند و پختگی و خستگی را دارند و شاهد هستیم که خیلی علیه هم فغان نمی‌کنند و برعکس انتخابات‌های گذشته که خیلی زودتر از ۶ ماه شروع به کوبیدن هم کردند، اکنون شاهد چنین چیزی نیستیم بنابراین انتخابات ۱۴۰۰ متفاوت از همه انتخابات‌های پیشین خواهد بود.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران در پاسخ به این سئوال که دلایل این خستگی نیروها و جریان‌های سیاسی گفت: به هر حال یک نظام سیاسی بعد از ۴۰ سال فعالیت هم پخته می‌شود و هم مقداری هم خستگی دارد اما این موضوع ربطی به شورای نگهبان ندارد. در کدام دوره‌ شورای نگهبان جمعیت کثیری را رد صلاحیت نکرده است. شورای نگهبان در انتخابات ۹۲ هاشمی رفسنجانی که نماد جمهوری اسلامی بود را رد صلاحیت کرد و حتی شاهد رد صلاحیت روسای جمهوری سابق هم بودیم و این منطق کنشگری شورای نگهبان بوده است.

آزاد ارمکی خاطرنشان کرد: چیزی که در انتخابات ۱۴۰۰ فرق کرده به بازی نیروهای سیاسی برمی‌گردد؛ اینکه نیروی سیاسی تصمیم می‌گیرد که یک نیروی رادیکال را وسط بیاورد که دعوا شکل بگیرد یا یک نیروی میاندار که دعوا نشود، از مشخصات این دوره است. به نظر من در این انتخابات اصلاح طلبان دنبال نیروی میاندار و اصولگرایان دنبال آوردن نیروی رادیکال هستند.

وی، قرار گرفتن یک نیروی میاندار اصلاح طلب در مقابل یک نیروی رادیکال اصولگرا را عامل رقم خوردن یک انتخابات متفاوت در سال ۱۴۰۰ دانست و گفت: در چنین شرایطی، نسبت به انتخابات ۸۸ بازی متفاوتی رقم خواهد خورد زیرا در آن زمان هر دو نامزد رادیکال بودند و همین هم موجب منازعه شد. وقتی دو طرف نامزد تند می‌آورند، فضا تند می‌شود. اما من حس می‌کنم در این دوره، اصلاح طلبان میل به معرفی نامزد رادیکال ندارند.

کارشناس ارشد مسائل اجتماعی یادآورشد: منطق بازیگری جمهوری اسلامی منطق مشارکت حداکثری است و جامعه هم نمی‌خواهد از جمهوری اسلامی عبور کند و در پای صندوق‌های رای حاضر می‌شود.

آزاد ارمکی تصریح کرد: همه گروه‌های سیاسی از جمله اصلاح طلبان و اصولگرایان از تمام توانشان برای کسب آرای مردم استفاده خواهند کرد و اصولگرایان بی‌اعتنا به حوزه فرهنگ، حرف‌های بسیار رادیکال در حوزه سیاسی خواهند زد و اصلاح طلبان حرف‌های بسیار رادیکال در حوزه فرهنگی خواهند زد. در واقع این دو جایشان را با هم عوض خواهند کرد، برعکس گذشته که اصلاح طلبان حرف‌های رادیکال سیاسی و اصولگرایان حرف‌های رادیکال فرهنگی می‌زدند.

وی در عین حال جابه جایی جایگاه‌ها بین اصولگرایان و اصلاح طلبان را عامل تقویت مشارکت و ایجاد دوگانگی دانست و افزود: این دوگانگی مشارکت بالا را رقم می‌زند مشروط به اینکه فرض و مبنای نظام سیاسی مشارکت حداکثری باشد و شورای نگهبان هم برای اصولگرایان رقیب قائل باشد. اگر این طور نباشد و شورای نگهبان فکر کند که درون اصولگرایی رقابت شکل می‌گیرد پیش‌بینی می‌کنم که جمهوری اسلامی در آینده بسیار نزدیک، کمتر از پنج سال آینده با مشکلات جدی مواجه شود.

استاد دانشگاه تهران، از میل و علاقه بخشی از اصولگرایان به رد صلاحیت نامزد اصلاح طلبان گفت و افزود: میل به اینکه اصلاح‌طلبان رد صلاحیت شوند در بخشی از اصولگرایان وجود دارد زیرا تصور آنها این است که اصلاح طلبی دچار میرایی شده است اما گرچه ممکن است اصلاح طلبی سیاسی دچار خستگی و وادادگی باشد ولی جامعه به لحاظ اصلاح‌طلبی، اتفاقا خیلی داغ است.

آزاد ارمکی ادامه داد: به همین دلیل است که می‌گویم اصولگرایی مجبور می‌شود که مسیر اصلاح طلبی را پیشه کند ولی چون اصلاح طلبی همیشه می‌خواهد از فروپاشی عبور کند، مسیرش می‌شود عرصه اخلاق و فرهنگ و متانت و وفاق و این حرف‌ها که البته چیز خوبی است.

وی درباره پیامدهای حذف نامزد اصلاح طلبان در انتخابات ۱۴۰۰ گفت: ممکن است شورای نگهبان به خاطر تحلیل غلطی که به آن داده شود اصلاح‌طلبی را حذف کند تا مانع شکل گیری یک انتخابات دوقطبی و دوگانه شود اما اگر انتخابات دوگانه نشود، یگانه می‌شود و اینجاست که انحصارطلبی شکل می‌گیرد و وقتی آلترناتیو وجود ندارد، همه ظرفیت‌های منتقد معترض می‌شوند.

این پژوهشگر مسائل اجتماعی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است انتخابات ۱۴۰۰ سه قطبی شود، گفت: انتخابات سه قطبی نمی‌شود و طرفداران احمدی نژاد هم بخشی از این جامعه هستند که در آخر پشت یکی از این دو طیف اصلاح طلبی یا اصولگرایی می‌ایستند و در انتخابات شرکت می‌کنند.  اگر شورای نگهبان اجازه می‌داد انتخابات هفت قطبی می شد ولی چنین اجازه‌ای نمی دهد.

 آزاد ارمکی در بخش دیگری از سخنانش گفت: بازی را دو جریان اصلاح طلبی و اصولگرایی انجام می‌دهند ولی در نهایت جریان سوم که جریان نیروهای اجتماعی-فرهنگی است، پیروز میدان است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران درباره عبور مردم از شعارهای سیاسی گفت: در گذشته، نامزدهای انتخابات همه می‌آمدند و درباره‌ آمریکا اعلام موضع می‌کردند اما مساله جریان سومی که در حال شکل‌گیری است بهبود زندگی مردم، مناسبات اجتماعی، حقوق مدنی، حقوق شهروندی، دموکراسی‌خواهی و عدالت‌طلبی است.

۲۷۲۱۵