به گزارش خبرآنلاین، عادل آذر رئیس دیوان محاسبات در برنامه دستخط از حقوقهای نجومی و سنگینترین تخلفات مالی دستگاهها گفت. در ادامه بخش از این مصاحبه را میخوانید:
قبول دارید دست و دل مدیران وقتی اسم دیوان محاسبات میآید، میلرزد؟
یکی از مدیران بزرگوار و خیلی باسابقه کشور یک زمانی خودم گوش دادم، از ایشان پرسیدند شما بعنوان مدیر از چه کسی میترسید؟ فکر میکردیم الان میگوید از خدا و بعد از زنم میترسم، ولی گفت از خدا و بعد، از دیوان محاسبات میترسم. ولی واقعاً اینطور نیست، همواره کمکحال هستیم.
حقوقهای نجومی به کجا رسید؟ ان کسانی که تخلف کرده بودند به کجا رسیدند؟ آیا برخورد شد؟
ما سه تا گزارش دادیم،اما یک گزارش رسانهای شد. یک گزارش در صحن علنی مجلس خوانده شد که اگر به خاطر داشته باشید، اعلام کردیم 394 نفر مشمول این حقوقهای نامتعارف یا در واقع نجومی شدند. مشورت کردم و دوستان گفتند 6 ماه وقت میخواهیم تا بتوانیم اولین گزارش را به مجلس بدهیم، چون باید 100 هزار نفر را حسابرسی کنیم.
من به آقای لاریجانی گفتم که واقعیت اینطور است، ولی اگر اجازه دهید، ما رقمهای بالا را مبنای کار قرار بدهیم و فقط محدود به حوزه مدیریتی کنیم عددهایی که وجدان عمومی را خدشهدار کرده و وجدان عمومی این را برنمیتابد و نامتعارف و ناعادلانه میدانند، مبنا را روی حسابرسی اینها بگذاریم – داشت به تعطیلات شهریور ماه مجلس میخورد – ما تا بعد از تعطیلات شهریور ماه یعنی اول مهر ماه این گزارش را برای شما میآوریم. گفت خیلی خوب است. من هم گفتم فاز دوم و سوم رسیدگیها هم انجام میشود و طبق چهارچوب قانون انجام میشود.
گزارش اول که در صحن علنی مجلس خواندیم، 45 روز بعد من رفتم و حتی مبلغی معادل 24 میلیارد تومان را از آنها پس گرفتیم اما بعداً در رسیدگیها که دستگاه به دستگاه وارد شدیم و مُر قانون ملاک ما شد، که مثلاً حقوق 5 میلیون تومان هم داشتیم که غیرقانونی بود. اصلاً دیگه بحث اینکه این نجومی باشد و غیرنجومی باشد و یا نامتعارف و متعارف است، این که در ذوق میزند و وجدان عمومی برنمیتابد و ناعادلانه است نبود. قانون ملاک ما شد. مثلاً حقوق 5 میلیون تومان داشتیم که حدود 2 میلیون آن غیرقانونی پرداخت شده بود. از لیست ما درآمد. حقوقهایی داشتیم که 16-15 میلیون بود، ولی قانونی پرداخت شده بود؛ طبق قوانین ما پرداخت شده بود.
گزارش دوم که محرمانه دادیم دستگاه به دستگاه بود و گزارش سوم که خیلی محرمانه بود و فهرست بود و گفتیم چه کسانی هستند و چقدر غیرقانونی بوده و کدام دستگاهها بودهاند و پرداختها چطور بوده و لیست بلندبالایی دادیم. بعداً برخی از اینها درز کرد، در حالی که ما خیلی محرمانه دادیم. فرآیند دادسرایی طی شد. چون میدانید دیوان محاسبات ایران جزو تقریباً 12 کشور جهان هستیم که کار قضائی هم میکنیم. یعنی غیر از کار رسیدگی و حسابرسیهای داخل دیوان محاسبات و دستگاهها، کار رای هم میدهند که اصطلاحاً به آن «کورت» میگویند. حالت دادگاه و قضائی دارد. چه کسی این کار را میکند؟ دادستان است و بعد هیاتهای مستشاری هستند، البته اگر تخلفی برای خوانده محرز شد و یا جرمی برای او محرز شد، قانون برای او حق قائل شده که میتواند تقاضای تجدیدنظر کند. یک محکمهای در دیوان محاسبات هست که حاکم شرع بالای سر این محکمه وجود دارد. حاکم شرع را چه کسی نصب میکند؟ رئیس قوه قضائیه است اما در داخل دیوان محاسبات است.
گزارش اول را گفتید 24 میلیارد تومان برگشت. گزارش دوم و سوم چطور؟
بله، برگشت، در همان 45 روز تقریباً چیزی حدود 20 میلیارد تومان تا یک هفته بعد به حدود 26 میلیارد تومان رساندیم، ولی در کل فرآیند بابت آن پرونده… چون میدانید موضوع رسیدگی به حقوقهای غیرقانونی همچنان جاری و ساری است، مثلاً دو ماه پیش یک جایی را کشف کردیم که حقوق بالای 32 میلیون تومان پرداخت کرده است.
یعنی به لحظه این را پیگیری میکنید؟
بله. رسیدگیهای آنی ما است.
35 تومان برای کجا بود؟
یکی از شرکتهای صندوق بازنشستگی بود.
این گزارش دوم و سوم که محرمانه و خیلی محرمانه بود، نشان میداد چند نفر دیگر تخلف داشتند؟ اولی را گفتید یک درصد بود.
به تعداد مدیران بررسی کردیم. مثلاً 100 هزار مدیر را در پایه های مختلف، مدیر پایه تا عالی داشته باشیم تا به مقامات برسد، داشتیم و برآوردی بود که آن زمان داشتیم. فیش حقوقی اینها را میگرفتیم و لیست پرداختها را میگرفتیم که در تمام حالات بود نه فقط فیش باشد. تطبیق میدادیم… جالب است که عرض کنم مثلاً نیروهای مسلح خیلی محرمانه بود و شخص خودم فیشهای حقوقی و پرداختها را دیدم. یعنی با سردار باقری که صحبت کردیم، میگفت این اطلاعات را به شما میدهم. من خودم رفتم و رسیدگی کردم. وزارت اطلاعات با آقای علوی صحبت کردم گفت من نمیتوانم هر اطلاعاتی را بدهم، شما امین من باشید با معاون ذیربط من که معاون اجتماعی است، شما وقت بگذارید. یک پنجشنبه و جمعهای تمام این اطلاعات را آوردند و خود من با معاون فنی رسیدگی کردیم. اینطور ورود کردیم. در آن 45 روز این طور بود، ولی واقعیت این است که 100 دستگاه داشتیم که تخلف از قانون برای پرداخت حقوق و مزایا استفاده کرده بودند، نه تعبیر نجومی کنیم. برخی از اعداد بود مثلاً همان مثال 5 میلیون تومان است.
تخلف قانونی شده بود.
چون متر را قانون قرار دادیم یعنی گفتیم حتی اگر کسی دو میلیون تومان گرفته است اما خلاف گرفته است خلاف است و باید به دادسرا برود. کسی 15 میلیون تومان گرفته اما طبق قانون است. چیز عجیبی که بدان دست پیدا کردیم و در گزارش محرمانه دومی که به مجلس دادم، کمیسیون اصل 90 و کمیسیون برنامه و بودجه و ریاست محترم مجلس دادیم، این بود که قوانین آنقدر منفذ و خلأ و ابهام دارد که اینها باعث شده این برداشتها بشود و این پرداختیها صورت گیرد.
دو تا از مواردی که ما گفتیم نجومی دریافت کردید و باید پول را برگردانید از من شکایت کردند. از رئیس دیوان محاسبات شکایت کردند که حقوقی که به ما دادند قانونی بوده و ایشان ما را مجبور کرده پول را برگردانیم. غیرقانونی ما را مجبور کرده پول را برگردانیم؛ ببینید گستاخی به کجا رسیده بود.
رای دیوان عدالت و سازمان بازرسی داده شد و قوه قضائیه هم رای به برائت ما داد.
ولی این خلأها این جرات را به آنها داده است
آن موقعی که قوانین را جلوی دست خود داشت و اختیاراتی که به هیات مدیره داده بود، در بخش شرکتها و بانکها بود، اختیاراتی که به مرجع پرداختکننده داده بودند، او راست میگفت. قوه قضائیه و دیوان عدالت از همین جا ورود کرد؛ همان فرمایش حضرت آقا بود که قانون میگفت، ولی عدالت کجا رفته است؟
اسم چند دستگاه را بردید که خودتان شخصاً برررسی کردید. یکی نیروهای مسلح و دیگری وزارت اطلاعات بود.
بله.
در آنها هم تخلف صورت گرفته بود یا خیر؟
در وزارت اطلاعات دو مورد را داشتیم که بعداً دلایلی را آقای وزیر برای ما آورد و من را قانع کرد که این پرداختها به اسم این شخص بوده ولی به خود فرد نبوده و فرد منتفع نشده اس،ت چون ما در پرداختهای ایشان میدیدیم. در نیروهای مسلح هم بخش علوم پزشکی بود چون یک حوزه پزشکی دارند و پزشک هایی هستند، مواردی داشتند که بعد سردار باقری حتی قبل از ورود ما یک تعدیلی داده بود و دستورالعملی را داده بود و فکر میکنم آنجا هم دو یا سه نفر بودند.
رسیدگیهای ما دو یا سه نفر را نشان داد. عرض کردم فکر نمیکردم به اینجا برسد والا آمار دقیق را میآوردم ولی آقای سردار باقری قبل از ورود ما، همین که موضوعات حقوق های نجومی مطرح بود، خوشبختانه دستورالعمل محکمی را تهیه کرده بود و تعدیل شده بود، ولی این موارد را به ایشان دادیم و تصور میکنم بعداً گزارشی به ما دادند که اعمال شده بود، یعنی اصلاح کردند.
آن 100 دستگاه تخلف قانونی فقط داشتند؟
بله. یعنی انحراف از قانون داشتند که به دادسرا رفت و بعد از آن رأی به نفع داده شد و برخی برگردانده شد. حالا در کل عددی که بابت آن پرونده برای کشور حاصل کردیم، در بخش حقوق و پرداخت و مزایا بالغ بر 40 میلیارد تومان شد.
برگشت؟
بله. به خزانه برگشت و در بخش وامها هم بود. اگر به خاطر داشته باشید دو بخش بود که یکی حقوقها و پرداختیها بود و یک بخش هم وامهایی بود که قرضالحسنه و نامتعارف و با سود یک درصد و صفر درصد و دو درصد داده میشد، که عمدتاً در بانکها و شرکتها بود. در آنجا هم حدود 20 میلیارد تومان برگرداندیم.
یعنی 60 میلیارد تومان بازگردانده شد؟
بله؛ تقریباً. اگر عدد دقیق بخواهم بگویم و رعایت امانت کرده باشم حدود 57 میلیارد تومان بوده است.
آن زمان خاص بود و فشارهای خاص رسانهای بود و مردم هم حساس شده بودند و حق مردم هم بود و همه ناراحت شده بودند. خود حضرت آقا هم ورود کردند. چقدر فشار از دستگاههای مختلف آمد که این کار را نکنید؟
انصافاً حوزه مجلس، سران سه قوه، کسانی که متولی پرداختها بودند همه سازمان امور اداری و استخدامی، همراهی سازمان بازرسی، کمیسیون اصل 90، کمیسیون برنامه و بودجه، قاطبه مجلس، یعنی مجلس و به خصوص افکار عمومی و رسانه که مطالبه عمومی داشتند، خیلی کمک حال ما بود. دغدغه ما این بود که نکند خدای ناکرده به کسی ظلم کنیم. این نکته مهمی بود.
و از اصول حرفهای دیوان محاسبات که همه اعتبار دیوان محاسبات حرفهایگری و استقلال حرفهای آن است، یک زمانی خدای ناکرده از این چهارچوب کوتاه نیاییم چون حمایت مجلس، حمایت رسانه و حمایت حضرت آقا را داشتیم.
خود ایشان توصیهای نداشتند؟
درباره حقوقهای نجومی خیر، ولی به خاطر دارم اوایل که تازه به دیوان رفته بودم، مراسمی محدود خدمت ایشان بودیم و نماز ظهر و عصر را خدمت ایشان بودیم، چند بار تاکید کردند، چون من از مرکز آمار آمده بودم، چند بار تاکید فرمودند که آقای عادل آذر بدانید که جای مهمی رفتید؛ سه بار تاکید کردند. سر پا هم ایستاده بودیم و ایشان محبت میکنند و میآیند و عرض ادب میشود و احوالپرسی میکنیم.
سه بار تاکید کردند اولاً صحبتهای خیلی زیادی درباره دیوان محاسبات و نظارت داشتهام که من عرض کردم قبل از اینکه رای اعتماد را بگیرم تمام فرمایشات شما را از ابتدای انقلاب، دوران ریاست جمهوری تا الان متنکاوی کردم و فهرست کردم و درآوردم.
سنگینترین پرونده دولتها اگر بخواهید بگویید مربوط به کدام دستگاه و با چه ارزشی است؟ دولتهای مختلفی که داشتید.
برای اینکه جواب سوال جنابعالی را داده باشم، نوعاً باید ببینیم گردش مالی کجا است. من دوره خودم را میتوانم قضاوت کنم، اگر به تفریغ سال 95 نگاه کنیم در نفت بود. گزارش تفریغ 96 یک تفاوت کلیدی که برای اولین بار در کشور اتفاق افتاده نسبت به تفریغهای این 40 سال داشته و آنهم این است که به نحو ویژه و خاص شرکتهای دولتی که دوسوم بودجه کشور را دارد که معمولاً هم در رسیدگی صحن مجلس موقعی که لایحه میآید و هم در تفریقها مغفول مانده است، به نحو ویژه امسال رسیدگی شد. اگر بگویید سنگینترین پرونده کجاست قطعاً بخش سازمان خصوصیسازی است.
هنوز به قطعیت در این مورد نرسیدید؟
رای هنوز نهایی نشده است.
چرا؟
این گزارش تفریغ مصوبه هیات عمومی ماست. میدانید که تفریغ از حسابرسی شروع میشود و فرآیند مرکز را میگذراند و از استانها و مرکز جمع میشود، یک فرآیند 7-6 مرحلهای داخل حسابرسی ما میگذراند و بعد به کارگروه تلفیق تفریغ بودجه میآید و بعد به کارگروه هیات عمومی میآید و بعد در هیات عمومی اگر تصویب شد، رئیس میتواند به صحن برود و خلاصه را قرائت کند و به کمیسیونها بدهد. این فرآیند را طی کرده ولی برای این که منجر به رای قطعی شود باید دادسرا برود و از دادسرا به هیاتهای مستشاری برود. همان فرآیندی که عرض کردم باید طی شود. پروندهها الان در دادسراست.
در شرکتهایی که الان خصوصی سازی شده بیشترین مبلغ برای کدام شرکت است که در آن تخلف شده است؟
فکر میکنم همین کشت و صنعت دشت مغان بود.
یک سوالی میپرسند که شاید برای مردم اینطور جا افتاده که دیوان محاسبات یکسره در تخلفات دولت ورود میکند ولی از مجلس و قوه قضائیه خبری نیست. اینطور است؟
خیر. یکی از هیاتهای ما که دائم مستقر است، در اداری مالی مجلس شورای اسلامی است.
آیا تخلفی هم در مجلس داشتید که بررسی کنید؟
موقعهایی پیش میآید.
در دوره شما پیش آمده است؟
بله؛ داشتیم. رسیدگی هم کردیم و گفتیم انحراف بوده و پول را برگرداندند یا پرداختی شده و حسابرس ما تشخیص داده و در همان نحوه پیشگیرانه، برگرداندهاند.
برای قوه قضائیه چطور؟
قوه قضائیه الان حضور ذهن ندارم. آنجا هم حسابرس مستقر داریم ولی اگر منظور مصداقی است الان حضور ذهن ندارم.
آیا خود دیوان محاسبات با فساد درونزا برخورد میکند؟ در خودتان هم ممکن است برخورد کرده باشید؟ با فسادی در دیوان مواجه شده باشید؟
طبیعتا حسابرسهای ما هم انسان هستند و یک سیستم کنترل کیفیت و نظارت بر خود در داخل دیوان محاسبات داریم که آنها کاملاً رصد میکنند و جهت اطلاع مردم عزیز عرض کنم که همین اخیراً به دو مورد برخوردیم و به هیات تخلفات اداری دادیم و رای اولیه هم انفصال از خدمت بوده است.
چطور به فکر نمایندگی مجلس در دوره هفتم افتادید؟
واقعیت این است که در فضای علمی بودم و همواره درس و مشق و اینها بود، رساله دکترا را خیلی علاقهمند بودم، یک کاری بگیرم که اثر ملی داشته باشد و روی نظامات بودجهریزی کشور کار کردم. عنوان رساله دکترای من «طراحی مدل بودجهریزی در دستگاههای دولتی» بود. به ذهنم رسید به مجلس و کمیسیون برنامه و بودجه بروم که بعد رفتم و اجازه از حاج آقا مهدوی کنی گرفتم. به مجلس رفتم و مردم هم محبت کردند و در حوزه جنوب ایلام اولین باری بود که انتخابات دوره دومی نشد. به ما رای دادند و من هم مجلس و به کمیسیون برنامه و بودجه رفتم.
دوره هشتم هم نامزد شدید؟
نه،دیگر منطقه نرفتم. در تهران کاندیدا شدم. دلیلش این بود که دیدم باید بین کار مجلس و سیاست و کار علمی یکی را انتخاب کنم. چون میدانستم تهران در لیستهای اصلی قرار نگرفتم و بیشتر کاندیدا شدم، گفتم چون فردا حرف و حدیث بسیار است که حتماً یک موضوعی بوده که کاندیدا نشده است. بیشتر از باب ملاحظات سیاسی تهران کاندیدا شدم.
میدانستید رای نمیآورید.
بله. معلوم بود. واقعاً هم دنبال رأی نبودم. دقیقه نود هم رفتم.
مجلس هفتم را چطور دیدید؟
خیلی مجلس خوبی بود. یک مجلس کارشناسی تخصصی بود. غلبه کارشناسیاش خیلی خوب بود.
اولین مجلسی بود که رئیس جمهوری که از طیف اکثریت خود بود در کابینه 4 وزیر را انداخت.
بله؛ خیلی جدی بودند. کمیسیون برنامه و بودجه و بعد کمیسیون اقتصادی و فراکسیونهایی که شکل گرفته بود، جدی بودند. ما یک فراکسیونی در آنجا دوستانی که دنبال کار تخصصی و علمی بودیم، فراکسیون سومی به نام فراکسیون وفاق و کارآمدی راه انداختیم. اولین باری بود که در مجلس چنین چیزی راه افتاد. به یاد دارم با آقای حداد عادل مشورت کردم، گفتم به جای فراکسیون اقلیت و اکثریت داشته باشیم، یک فراکسیون کاری و کارشناسی راه بیاندازیم. گفتند مثلا چه چیزی باشد؟ گفتم فراکسیون کارآمدی مجلس باشد. بعد با گروهی از دوستان رفتیم و فراکسیون وفاق و کارآمدی را راه انداختیم و متمرکز روی طرحها و لوایح میشدیم و کارهای ماندگاری در آن زمان شد. ارزیابی من خیلی مثبت است.
تعاملی که اوایل مجلس با دولت شکل گرفت، با دولتی که با شما (مجلس هفتم) زاویه داشت.
تنها موردی که آن زمان چالشی شد و استیضاح شد، آقای خرم (وزیر راه) بود.
به خاطر قطاری که …
بحث قطار و فرودگاه امام و به خصوص بحث قطار بود که تصادفی اتفاق افتاد. واقعاً همینطور بود. نگاه کاملاً تخصصی بود. من داشتم خاطره را بیان میکردم که دولت بعدی آمده بود همسو با مجلس هفتم بود و جالب است اولین لایحه بودجهای که دادند یک گروهی از دوستان که اتفاقاً آقای احمد توکلی هم رئیس مرکز پژوهشها شده بود، مبنایش را آورد، بررسیهای کارشناسی میگفت این دولت در اولین سالش قدرت مدیریت این حجم پول عمرانی را ندارد؛ 4 هزار میلیارد تومان کم شد.
و یکباره رئیس مرکز آمار شدید.
یک روز آقای دکتر ابراهیم عزیزی که رئیس سازمان مدیریت برنامهریزی آن زمان بود، تماس گرفت که با شما کار داریم. من رفتم و گفتند میخواهیم رئیس مرکز آمار بشوید.
بحث یارانهها مطرح شد. من به یک دلیلی گفتم نه، من این کاره نیستم و این مشی خاص پرداخت یارانهها را قبول ندارم. از اول مخالف پرداخت نقدی بودم و بحث تامین اجتماعی و پرداخت غیرنقدی را مدنظر داشتم. بحثی که باور ندارم را مصلحت نمیدانم. گفت مرکز آمار. گفتم چرا مرکز آمار؟ گفتند با هر کسی مشورت کردیم گفتند الان شرایطی است آدمی مثل ویژگیهای فلانی باید بیاید. اگر قبول کنید خوب است. گفتم حالا یک فرصتی بدهید. من دیدم دوره مهمی است. اگر یک زمانی جان خودمان را برای جبهه میگذاشتیم الان باید آبروی خود را برای جاهای مهم کشور بگذاریم که ویترین کشور تحت عنوان آمار است. یک نکته ای بیان کنم در دنیا کشورها را موقعی که میخواهند بگویند چقدر مدرن هستند و نظام اداری آنها چقدر مدرن است، دو جا را نگاه میکنند. یکی نظام آمار و دیگری بانک مرکزی است.
آن زمان هم حرف و حدیث زیاد درباره آمارهایی بود که اعلام میشد.
متاثر از آن دوره بود؛ من سال 89 رفتم. متاثر از آن دوره و مباحثی که مطرح میشد، بود.
آقای احمدینژاد در این زمینه چیزی از شما نخواستند؟
انصافاً خیر! میدانید که 4 سال در دولت ایشان بودم و 3 سال هم در دولت آقای روحانی بودم. نه فقط آقای احمدی نژاد که هیچ کسی از من چیزی نخواست. مردم عزیز خوب است بدانند نظام آماری کشور و حتی نظام نظارتی مانند دیوان محاسبات یک طوری است که اگر خلاف کار حرفهایش کار کند، آبروی خودش را برده است.
بحث میشد که چرا نرخ بیکاری این طور است، مثلاً چرا میگویید نرخ بیکاری 12 درصد است، یکبار نرخ بیکاری روی 14 درصد رفت و بحث شد و در دولت استدلال کردیم و فرمولها را بیان کردیم. نظام نمونهگیری را بیان کردیم ولی هیچ وقت اینکه این عدد بالا یا پائین شود، نبوده است. اگر کسی این کار را کند آبروی خودش را برده است. چون امکان ندارد کسی بتواند تغییری در اعداد بدهد.
سال 88 با اینکه مدیر آقای احمدینژاد بودید به آقای رضایی رای دادید؟
باور من این است کسی که تئوری اقتصادی درباره نظام اقتصادی ایران دارد، آقای محسن رضایی است؛ هنوز هم این باور را دارم. چون خودم اینها را قدری دنبال میکنم. چالش جدی ما هم از قدیم بوده و حضرت آقا در 10 سال اخیر همواره تمرکزشان بر معماری جدید اقتصاد ایران تحت عنوان اقتصاد مقاومتی بوده است. در تمام اینها و کش و قوسها کسی که باور دارم تز اقتصادی دارد و اقتصاد ایران را خوب میشناسد و نسخه دارد، آقای محسن رضایی است؛ دلیلش را این میدانم.
*برخی ممکن است بگویند دل خوشی از این دولت نداشتید.
نه، این طور نیست. چون واقعیت این است که در حزب و باند و گروه و جناح سیاسی نیستم.
*تامین اجتماعی بالاخره سر «شستا» با شما همکاری کرد؟
آن بحثی که داخل مجلس بردند و خوشبختانه آن تشری که زدیم که شستا همکاری نمیکند، به خصوص با ورود آقای شریعتمداری که وزیر شد، خیلی خوب شده و بلافاصله خود وزیر دستور داد که رئیس شستا یک نشستی برگزار کردیم و خوشبختانه الان یک کنسرسیوم سه جانبهای داریم. حسابرس خودشان، خود تامین اجتماعی و دیوان محاسبات هستند. مستقر شدیم و همکاری خوب شده، ولی قبلاً مشکل داشتیم.
*در زمینخواری کجا سرآمد است؟
در زمینخواری اتفاقاً یک بررسی داشتیم که مازندران جزو استانهای رده بالا است. خود تهران جزو استانهای رده بالاست. هرمزگان جزو استانهای رده بالا است؛ نمیتوانم بگویم چندمی هستند.
27216