دریادار حسین خانزادی فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در حاشیه افتتاحیه مسابقات غواصی عمق، از نصب موشک‌های عمود پرتاب بر روی ناوشکن دماوند-۲ در ناوگان شمال نیروی دریایی ارتش خبر داد.
ناوشکن دماوند-۲ در حقیقت جایگزین ناوشکن دماوند در ناوگان شمال نیروی دریایی است که دی‌ماه سال ۹۶ حین ورود به بندرگاه دچار حادثه شد. اکنون نمونه جدیدتر و به روزآمد آن تحت عنوان «دماوند-۲» در حال ساخت است که طی روزهای گذشته تست سازه آن در آب نیز در بندر انزلی انجام شد.
سیستم پرتاب موشک عمودی (VLS) سامانه‌ای برای شلیک انواع موشکها بر روی شناورهای سطحی و زیرسطحی است که از تعدادی سلول (محفظه) حامل موشک در کنار یکدیگر تشکیل شده و هرکدام از آنها می‌تواند انواع موشکها را شلیک کند.
ساختار سیستم VLS
نحوه عملکرد سیستم VLS اینگونه است که ابتدا موشک با استفاده از نیروی پیشران خود (شلیک گرم) یا نیروی گاز که توسط یک ژنراتور گازی تامین می‌شود (شلیک سرد) به بیرون از محفظه پرتاب می شود و پس از فاصله گرفتن از سطح عرشه ناو، به سمت هدف ادامه مسیر می‌دهد.
ساختار یک سلول VLS
سامانه پرتاب موشک عمومی در دو مدل شلیک گرم و شلیک سرد وجود دارد که در مدل شلیک گرم، موشک درون سلول روشن می‌شود و با استفاده از نیروی گازهای خروجی حاصل از عملکرد موتور به بیرون پرتاب شده و ادامه مسیر می‌دهد. در این مدل، یکی از عوامل اصلی خنثی سازی حرارت ناشی از احتراق موتور موشک است چراکه دمای گازهای خروجی بالا بوده و بدنه سلول‌های حامل موشک باید بتواند در برابر این حرارت مقاومت و از انتقال آن به سلول‌های جانبی جلوگیری کند.
نحوه عملکرد سامانه شلیک گرم
یکی از مزیت‌های سامانه پرتاب موشک عمودی به صورت شلیک گرم، این است که موشک با نیروی حاصل از پیشران خود به بیرون شلیک می‌شود و دیگر نیازی به سیستم جداگانه برای پرتاب موشک به بیرون نخواهد داشت و از این رو این مدل از سامانههای VLS کم حجم تر از نمونه های شلیک سرد است.
در مدل شلیک سرد، موشک توسط نیروی گاز(نیوماتیک) که به وسیله یک ژنراتور گازی تولید می‌شود، ابتدا به بیرون از سلول پرتاب می‌شود و در فاصله‌ای ایمن از سطح عرشه شناور، موتور آن روشن خواهد شد. مزیت استفاده از سیستم‌های شلیک سرد، ضریب ایمنی بالاتر آن است که اگر به هر دلیلی موشک دچار نقص فنی منجر به انفجار باشد، در خارج از محفظه شلیک منفجر خواهد شد و آسیبی به سامانه پرتاب عمودی وارد نخواهد شد.
نحوه عملکرد سامانه شلیک سرد
از سویی این روش برای موشک‌های بزرگتر نیز یک مزیت محسوب می‌شود؛ موشک‌های بزرگ به دلیل قدرت زیاد پیشران آنها، در هنگام شلیک می‌توانند به بدنه یا عرشه شناور صدمه وارد کنند، با استفاده از سیستم شلیک سرد، از آنجایی که موتور موشک بالاتر از سطح شناور روشن می‌شود، این خطر برطرف می‌شود.
در برخی از نمونه های شلیک سرد، یک بوستر کوچک در قسمت انتهایی موشک قرار دارد که پس از پرتاب موشک به بیرون توسط نیروی گاز، این بوستر کوچک فعال و باعث تغییر مسیر موشک می‌شود. این مکانیزم که برای افزایش ایمنی اجرا می‌شود، کمک خواهد کرد تا اگر موشک پس از پرتاب دچار مشکل شد، به صورت مستقیم به روی عرشه باز نگردد و در فضای بیرونی مانند سطح آب فرود بیایید.
استفاده از سیستم پرتاب عمودی موشک (VLS) در شناورها و ناوگان نیروی دریایی ارتش از آنجایی حائز اهمیت است که پرتابگرهای معمولی جعبه‌ای (Boxed) حجم زیادی دارند و فضای بیشتری را در عرشه شناور اشغال می‌کنند. از سویی این پرتابگرها در تعداد محدود قابلیت نصب بر روی عرشه را دارند، در حالی که در سیستم پرتاب عمودی موشک از آنجایی که موشکها به صورت عمودی درون محفظه‌ها قرار دارند، فضای اشغال شده کمتر بوده و قابلیت حمل تعداد بیشتری از موشکها را فراهم می‌آورد.
شلیک موشک کروز قدیر از پرتابگر جعبه‌ای
در حال حاضر علاوه بر ناوشکن «دماوند-۲» در بندر انزلی، ناوشکن «دنا» نیز در بندرعباس مراحل ساخت خود را طی می‌کند که در صورت نصب سامانه پرتابگر موشک عمودی بر روی این دو ناوشکن، قابلیت رزمی و عملیاتی نیروی دریایی ارتش بیشتر از گذشته خواهد شد.
از سویی در صورت نصب موفقیت آمیز این سیستم بر روی ناوشکن «دماوند-۲»، نمونه‌های بعدی آن در ابعادی جدید، می‌تواند در زیردریایی‌های ساخت جمهوری اسلامی ایران مانند کلاس فاتح و زیردریایی سنگین بعثت برای پرتاب موشک‌های کروز به کار گرفته شود.
۲۱۷۲۱۷
