از جمله این اخبار می توان به گزارشی اشاره کرد که چند روز قبل توسط  خبرنگار روزنامه همشهری منتشر شد و آن هم خبر مربوط به چاه خواب ها در اطراف میدان شوش تهران بود که عده ایی از مردم زیر زمین داخل چاه و قنات مانند، خانه داشتند و زندگی می کردند.به عنوان یک مددکار اجتماعی شنیدن اخباری از فقر و تنگدستی برای من تازگی ندارد و به عنوان فردی که به دلیل شغلم سال های سال در این منطقه رفت و آمد دارم با موضوعات متعدد و پیچیده مردم در این منطقه آشنا هستم.

خاطرم سال 1378 که پایگاه(موقت) خدمات اجتماعی را در کتابخانه خواجوی کرمانی فعال شد و بعد ها سال 1381 به حضور رییس وقت و معاون امور اجتماعی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و نمایندگان دستگاه های مختلف مجدد این کار (بعد از حدود یک سال تعطیلی) منسجم تر فعالیت خود را آغاز کرده بود.تاملی بر آنچه که بارها مشاهده کرده و گزارش دادم و یافته های دیگر کارشناسان و گزارش های خبرنگاران و…آنچه که مشخص می باشد این است که مردم به انتخاب خود به زندگی این چنینی از قبیل چاه خوابی روی نیاوردند.بلکه مهم ترین عامل اساسی« فقر» است.اینجا این سوال مطرح می شود که کشوری با این همه سرمایه غنی چرا باید شاهد زندگی این چنینی مردم  باشد؟

گرچه معتقدم فقر زندگی خیلی از مردم را تحت تاثیر شدید قرار داده است و نمی توان تاثیرات منفی فقر را در خانواده و جامعه منکر شد.وقتی کتاب علی(ع) صدای عدالت انسانیت از نویسنده مسیحی به نام جرج سجعان جرداق را مطالعه می کردم در خصوص فقر نکات جالبی از فرمایشات  امام علی(ع) نوشته بود.حال که این شرایط را می بینم می خواهم به بهانه این خبر به برخی از آن نکات اشاره داشته باشم.در کتاب علوم وحقوق بشر چنین نوشته است:« وجهه همت او رسیدگی به درماندگان و ستمدیدگان و فقرا بود تا داد آنان را از استثمارکنندگان بستاند و زندگی آرام و راحت به آنان ببخشد.او در سر آن نبود تا سیر بخورد و خوش بپوشد و راحت بخوابد، در حالی که روی زمین فقرا و بینوایانی باشندکه حتی امید به قرص نانی نداشته باشند.و بیان او چه بزرگ است:آیا من خود را قانع کنم که به من امیر المومنین بگویند، ولی در سختی های زندگی با آنان(مردم وفقرا) دمساز نباشم.
امام علی(ع)معتقد بود که«راستی را اگر چه به تو زیان رساند، بر دروغ،اگر چه به سود تو باشد،مقدم دار».به مصیبت دیگران شادی نکن و با مردم به نرمی و محبت،دوستی کن. کرم و بخشش ازاخلاق و مبین جوانمردی او بود.از هیچ مخلوفی کینه به دل نداشت.

او معتقد است که:آن که محتاج قرص نانی است چگونه می تواند فاضل باشد؟.نان برای همه وسیله صلح و آرامش است، عامل استقرار نظم و وسیله ای است که انسان را آماده تفکر و احساس می نماید و همبستگی او را با مردم براساس صحیح استوار می سازد.آن کس که آتش گرسنگی درونش را عذاب می دهد، و خون زندگی را در رگ و پوستش می خشکاند،و نور ایمان را در دلش خاموش می سازد، دوستی را به کینه ای عمیق و آرامش خاطر و پاکی روح را به بدبینی و بغض و عداوت وحشتناک بدل می سازد، نمی تواند فردی مطمئن به زیبایی های زندگی،و مومن به عدالت دیگران و راهنمای برادر خود و دوست دار مردمان باشد. خدمت به انسان، رفع نیازمندی و در هم کوبیدن ظلم اساس سیاست حضرت علی(ع)بود. یک بار پیامبر اکرم (ص) به او نگریست و فرمود:
« ای علی، خداوند تو را به نیکوترین پیرایه خود آراسته است:مهر بیچارگان و دردمندان را در دل تو نهاده، و تو را از این که آنان پیرو تو باشند، خشنود گردانیده و آنها نیز از این که تو پیشوای ایشان باشی، راضی و خوشحال هستن»..

به راستی که ما از پیروان پیشوایان دینی هستیم که هر یک از آنان برای ترویج وتحقق عدالت اجتماعی تلاش کردند.حال این سوال مطرح می شود که آیا وجود چنین انسان هایی که مجبور هستند برای حفظ خود از گرما و سرما در قنات ها، چاه ها وگورها بخوابند و در بدترین شرایط زندگی کنند چقدر با تحقق عدالت اجتماعی تناسب دارد؟ افزایش تعداد افراد تحت پوش کمیته امداد و بهزیستی و سایر نهادهای حمایتی خود گویای حال و روز فقر در جامعه است.معتقدم در  کشوری با این همه امکانات این نوع  زندگی حق مردم نیست و همه اعم از مسولین و مردم با کمک هم باید تلاش کنیم تا با اتخاذ تدابیر مناسب از این شرایط خارج شویم.

* رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
* منتشر شده در روزنامه شرق | یکشنبه هفتم اردیبهشت ۹۹