مهدی درستی: همواره با تقدیم لایحه بودجه از سوی رییس جمهور به مجلس شورای اسلامی بحث درباره میزان بودجه در نظر گرفته شده برای هر حوزه یا سازمان به میان می‌آید و پس از آن تمامی توجه‌ها به سمت مجلس شورای اسلامی جلب می‌شود تا چگونگی تصویب آن را نظاره‌گر باشند.
در این میان اعتبار برخی از حوزه‌ها در لایحه بودجه به صورت رویکردی و نه در قالب یک سازمان مشخص معین شده است، حوزه فرهنگ و هنر به طور ویژه مصداق همین امر است.
در این حوزه بودجه تئاتر، موسیقی و هنرهای تجسمی به همین شکل در نظر گرفته شده است و به صورت کامل در اختیار ادارات کل و دفاتر زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این سه حوزه قرار نگرفته است.
بودجه تئاتر کشور در لایحه سال ۹۸ با افزایش همراه بوده است و به نسبت سال ۹۷ که اعتباری بالغ بر ۷۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان بود افزایشی ۱۲۲ میلیون تومانی داشته است و ۷۸ میلیارد و ۵۲۲ میلیون تومان برای این امر در نظر گرفته شده است.
سهم اندک اداره کل هنرهای نمایشی از بودجه تئاتر
نکته حائز اهمیت اما این است که با وجود آنکه بخش اعظمی از فعالیت‌های حوزه تئاتر زیرمجموعه اداره کل هنرهای نمایشی انجام می‌شود اما سهم این اداره کل از بودجه در نظر گرفته شده نزدیک به یک سوم آن است.
همچنین بودجه مربوط به برنامه حمایت و گسترش هنرهای نمایشی در بخش‌هایی از زیرمجموعه اداره کل هنرهای نمایشی با کاهش اعتبار مواجه شده‌اند که از آن جمله می‌توان به اعتبار حمایت از خانه تئاتر و راه‌اندازی موزه تئاتر اشاره کرد. این رقم برای سال آینده ۲۰۰ میلیون تومان تقلیل پیدا کرده و به دو میلیارد تومان رسیده است.
در این بخش کمک به بنیاد فرهنگی و هنری رودکی هم هفت میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان درنظر گرفته شده است. ۴۵ میلیارد و ۳۲۲ میلیون تومان هم به منظور حمایت تولید و اجرای برنامه‌های تئاتری در نظر گرفته شده است.
بودجه‌ای که تخصیص داده نمی‌شود
در این میان اما نکته‌ای که بسیار اهمیت دارد و اگر محقق نشود فعالیت اداره کل هنرهای نمایشی را می‌تواند مختل کند، تخصیص بودجه در نظر گرفته شده است، مسئله‌ای که همچنان گریبان‌گیر مجموعه‌ها و ادارات فرهنگی است.
طبق گفته شهرام کرمی مدیر اداره کل هنرهای نمایشی، از بودجه در نظر گرفته شده برای سال ۹۷ و پس از گذشت ۱۰ ماه تنها یک چهارم آن تخصیص پیدا کرده است و این مسئله موجب بروز مشکل در انجام فعالیت‌های سالانه این اداره شده است، ضمن آنکه بخشی از این بودجه تخصیص پیدا کرده به دیون سال گذشته تعلق گرفته است.
برای بررسی وضعیت بودجه حوزه تئاتر و هنرهای نمایشی در سال ۹۸ با فاطمه ذوالقدر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس درباره چگونگی تخصیص این بودجه، مشکلات حوزه تئاتر و سهم اداره کل هنرهای نمایشی گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
نبود بودجه تئاتر کشور را مهجور می‌کند
این روزها که وضعیت اقتصادی کشور آنچنان مساعد و رو به بهبود نیست، حوزه تئاتر و نمایش هم حال خوبی ندارد و با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کند، مشکلاتی که می تواند هنرمندان را دلسرد کرده و امیدی برایشان باقی نگذارد که به فعالیت های هنری خود ادامه دهند.
فاطمه ذوالقدر ارزیابی خود را از وضعیت امروز تئاتر کشور، اینطور بیان کرد: «توجه به فرهنگ و هنر نه یک نیاز بلکه یک ضرورت برای جامعه است و فعالان حوزه هنری خوشبختانه بر این مهم اشراف کامل دارند و در خلق آثار هنری شاهد هستیم که ذوق هنری و تلاش خویش را به کار گرفته‌اند که بتوانند رسالت حوزه هنری را در بخش فرهنگ‌سازی و آشنایی با هنر نشان دهند. در این میان علیرغم تاریخچه خوبی که در بخش هنر تئاتر و نمایش در کشور دارا هستیم اما عدم بودجه گذاری و عدم حمایت‌های لازم باعث مهجور ماندن هنر تئاتر در کشور شده بود که در سال جاری با ورود بخش خصوصی توانمند به تئاتر شاهد برگزاری تئاترهای فاخر و موفقی بودیم که آشتی میان مردم و تئاتر را برقرار کرد.»
او درباره قیمت بالای بلیت‌های برخی از نمایش‌های تئاتر، بیان کرد: «البته این موضوع که قیمت بعضی از این تئاترها به گونه‌ای بود که همه اقشار امکان همراهی با آن را نداشتند در جای خود جای نقد و بررسی دارد. اما موضوع مهم این است که شکوفایی و رونق هنر تئاتر نیازمند حمایتی دو سویه هم از سوی مسئولین و دولت و هم از سوی مردم است. تئاتر بدون حضور مردم صرفاً هنری در گنجه باقی می‌ماند و برای اینکه بتوانیم اقبال حداکثری مردم و اقشار مختلف را در شرایط اقتصادی امروز کشور که اولین کالای که از سبد خانوار حذف شد کالای فرهنگی بود را دارا باشیم لذا تخصیص اعتبارات ویژه به این هنر یک ضرورت برای فرهنگ و هنر جامعه است.»
تاثیر پرداخت نشدن بودجه در فعالیت‌های هنری و عملکرد هنرمندان
بودجه مختص هنرهای نمایشی و تئاتر به طور کامل در اختیار اداره کل هنرهای نمایشی قرار نمی‌گیرد و این در حالیست که شاهد انجام بخش قابل توجهی از فعالیت‌های تئاتر در این اداره هستیم. ضمن آنکه بودجه در نظر گرفته شده هم به طور کامل تخصیص پیدا نمی‌کند.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس درباره این مسئله، اینطور توضیح داد: «البته در میان بخش‌های فرهنگی که بودجه آنها به طور چشمگیری کاهش یافته است بودجه هنرهای نمایشی در لایحه بودجه سال ۹۸، ۷۸ میلیارد و ۵۲۲ میلیون تومان در نظر گرفته شده که نسبت به سال ۹۷ افزایش ۱۲۲ میلیون تومان را دارد و برای حمایت از برگزاری جشنواره‌ها و همایش های مربوط به حوزه نمایش به میزان ۱۰ میلیارد تومان اعتبار تخصیص یافته و برای حمایت از تولید، نمونه سازی و اجرای برنامه‌های تئاتر، نمایش‌های صحنه‌ای، سنتی و آیینی و توزیع و عرضه در شبکه نمایش خانگی مبلغ ۴۵ میلیارد و ۳۲۲ میلیون تومان تخصیص اعتبار داشته و در سایر بخش‌های مربوطه اعم از سیاستگذاری و برنامه‌ریزی، جشنواره‌ها و تئاتر عروسکی و خانه تئاتر و موزه تئاتر و بنیاد رودکی اعتباراتی بالغ بر ۲۳ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.»
او ادامه داد: «نکته‌ای که باید به طور ویژه در بخش هنرهای نمایشی و تئاتر پیگیری کنیم این مهم است که همین اعتبارات تخصیصی به بخش‌های مربوطه پرداخت شود چرا که عدم پرداخت‌ها باعث می‌شود که تحقق بسیاری از برنامه ها عملیاتی نشود و از سویی دیگر مطالبات هنرمندان به موقع پرداخت شود تا بتوانند فارغ از دغدغه‌های معیشتی با حداکثر انگیزه و روحیه، توان خویش را برای خلق آثاری ماندگار به کار گیرند و در کمیسیون فرهنگی تمام تلاش خویش را برای تحقق این موضوع به کار خواهیم گرفت و حمایت های لازم از فعالان عرصه هنری و هنرمندان را که سهم قابل توجهی در اعتلای فرهنگ و هنر کشور دارند را خواهیم داشت.»
غفلتی که از حوزه فرهنگ و هنر می‌شود
تئاتر هنری در همه نقاط دنیا مورد حمایت نهادهای مختلفی چون شهرداری و دولت ها قرار می گیرد و برای سرپا ماندن نمی تواند به طور کامل وابسته به گیشه باشد.
در ایران نیز برای مدتی شاهد حمایت اداره کل هنرهای نمایشی طبق قرارداد تیپ از نمایش‌ها بودیم که البته پس از مدتی کنار گذاشته شد. مسئله‌ای که وجود دارد چگونگی حمایت نهادهای دولتی از حوزه هنر و به خصوص تئاتر است.
ذوالقدر با بیان اینکه سیاست بودجه سال ۹۸ با توجه به شرایط اقتصادی، انقباضی بوده است، در این باره بیان کرد: «باید در نظر داشت که سیاست و رویکردی که در تنظیم لایحه بودجه ۹۸ به کار گرفته شده با توجه به شرایط اقتصادی کشور، انقباضی است و یقیناً می‌دانیم که در این شرایط لازم است که همه بخش‌ها و نهادها و دستگاه‌ها همدل و همراه برای گذار از این شرایط باشند اما این انقباضی بودن بیش از هر جایی درحوزه فرهنگ با کاهش بودجه ده درصدی نمود پیدا کرد که گله‌مندی بسیاری را از سوی کمیسیون فرهنگی به همراه داشت و از زمان تقدیم لایحه بودجه به مجلس تا الان تلاش‌های بسیاری برای افزایش اعتبار این بودجه از محل های مختلف انجام داده‌ایم.»
او در پاسخ به اینکه همواره حوزه فرهنگ و هنر اولویت اول برای کاهش بودجه به شمار می‌آید بیان کرد: «متأسفانه آنچه که در برنامه ریزی‌ها شاهد هستیم رویکردی زاویه دار نسبت به فرهنگ است. همه واقفند که برای کاهش بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی نیاز است که زیرساخت‌های فرهنگی کشور تقویت شود اما زمانی که هدف صرفه جویی و کاهش هزینه‌هاست از این موضوع اصلی که فرهنگ و هنر و زیرساخت‌های لازم برای آن که یک ضرورت برای کشور و جامعه است غفلت می‌شود که باید تلاش کنیم این باور نهادینه شود که هنر از حاشیه به متن بیاید.»
۲۴۱۲۴۳
