از سویی نظم ناسالم بین الملل موجود و از سوی دیگر اجماع نوشته و نانوشته قدرت های بزرگ برای مقابله با کشورهای مستقل سبب شده سازمان های بین المللی، با سکوت و انفعال خود عملا خنثی و ناتوان از مقابله  با این اقدامات ضدبشری باشند. از همین رو ضرورت ایجاب می کند که جمهوری اسلامی ایران از ظرفیت های مختلف برای افشای این سیاست های ظالمانه که به نوعی جنایت علیه بشریت است استفاده کند تا یک پویش و کمپین بین المللی برای فشار بر دولت آمریکا در داخل این کشور و همچنین در سطح بین الملل شکل بگیرد. هر چند که سیاست های ضد انسانی و خوی استکباری آمریکا نشان داده است که به رغم درخواست های مختلف بین المللی این کشور به اقدامات ضد بشری  خود ادامه داده است. اما در شرایط امروز که افکارعمومی دنیا برای مقابله با ویروس کرونا بسیج شده است و دبیرکل سازمان ملل بر لزوم همکاری کشورها برای جلوگیری از گسترش این ویروس تاکید کرده و خواستار لغو تحریم ها و آتش بس در منازعات شده است، به نظر می رسد باید ظرفیت های دیگری را در کنار ظرفیت های رسمی وزارت امور خارجه مورد  استفاده بهینه قرار گیرد. از همین رو جمهوری اسلامی ایران باید از وجوه مختلف دیپلماسی از جمله دیپلماسی مکمل که شامل دیپلماسی عمومی می شود حداکثر استفاده را برای همیاری و همکاری کشورها به ویژه شکل دادن به موج افکار عمومی دنیا علیه آمریکا استفاده کند تا بتواند در تعدیل این سیاست ها و لغو تحریم های ظالمانه گام موثری برداشته شود.

ایران دارای ظرفیت های مختلفی است که می تواند آن را در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی استفاده کند. یکی از این ظرفیت ها که ایران می تواند از آن بهره ببرد دیپلماسی پارلمانی است. ارتباط مجلس شورای اسلامی با پارلمان های اسلامی و آسیایی برای شکل دادن به موج افکار عمومی در  کشورهای آسیایی و اسلامی می تواند موثر باشد. همچنین کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، کشورهای مستقل و قاطبه کشورهای عضو سازمان ملل نیز در این زمینه می توانند نقش مهمی ایفا کنند. از همین رو مکاتبات رئیس مجلس شورای اسلامی با پارلمان های اسلامی و آسیایی، دبیران کل مجمع مجالس آسیایی، اتحادیه پارلمان های اسلامی و همچنین اتحادیه جهانی بین المجالس در این سمت و سو قابل ارزیابی است. علاوه بر این جامعه نخبگانی کشور به عنوان ارکان دیپلماسی مردم پایه می توانند با شکل دادن به کمپین های بین المللی در این زمینه اقدام کنند. نقش استادان دانشگاه، هنرمندان و به ویژه رسانه ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و می توانند یک پویش بین المللی برای شکل دادن به یک جبهه متحد فشار علیه دولت آمریکا برای لغو تحریم ها تشکیل دهند. همانطور که در تحلیل های گوناگون آمده است جهان پیش و پس از کرونا متفاوت خواهد بود و ظرفیت های تازه ای را در عرصه های منطقه ای و بین المللی در روابط میان کشورها پدید خواهد آورد. از همین رو باید فرصت را مغتنم شمرد  و با استفاده از توانمندی خود و همراه کردن افکار عمومی بین الملل علیه تروریسم اقتصادی آمریکا وارد عمل شد.
 
پیشنهاد کمک پزشکی و دارویی آمریکا به جمهوری اسلامی ایران بیشتر وجه شعاری و اعلامی دارد. هدف آمریکا از مطرح کردن این پیشنهاد در واقع یک فرار به جلو بود تا در نزد افکار عمومی نشان دهد در این موضوع انسانی تحریم ها را کم رنگ تر کرده است. کشوری که در داخل با مشکلات عظیمی برای مقابله و مهار ویروس کرونا مواجه است با طرح این پیشنهاد و با کمک رسانه های نزدیک به خود و همچنین متحدانش در منطقه بر این موضوع اصرار می ورزد تا نشان دهد که در زمینه مهار کرونا همکاری داشته و برای کمک پیش قدم نیز شده است. اما پرواضح است که چنین تحرکاتی با واقعیت های میدانی و صحنه عمل همخوانی ندارد. در وهله اول اگر اقدامی مثبت قرار است صورت گیرد باید تحریم های ظالمانه لغو شوند و زمینه فراهم کردن امکانات لازم برای مقابله جدی، همگانی و فراگیر با شیوع این ویروس در سطوح ملی و منطقه ای فراهم شود. خوشبختانه توان ملی ایران به گونه ای است که امکان مقابله با این ویروس وجود دارد؛ مشروط به اینکه برخی از تحریم ها برای واردات برخی از اقلام ضروری لغو شوند.متاسفانه در سالهای اخیر با جنایات آمریکا شاهد بودیم که به دلیل تحریم ها و عدم دسترسی به برخی تجهیزات پزشکی کودکانی در کشور جان خود را از دست دادند که این موضوع بیش از پیش نشان می دهد ادعای واشنگتن برای کمک به ایران با واقعیت ها همخوانی ندارد و آنچه که باید در نهایت رخ دهد مرتفع شدن تحریم های مالی و غیرمالی است.

*عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و رییس انجمن ایرانی همکاری با یونسکو 

310311