ازوفاژیت، التهاب در مری است که ممکن است به بافت مری، آسیب برساند. بیماری ازوفاژیت می تواند موجب بلع دردناک، مشکل در بلع و درد قفسه سینه شود. علل این بیماری شامل رفلاکس اسید معده، عفونت، داروهای خوراکی و آلرژی ها هستند. درمان ازوفاژیت به علت زمینه ای و شدت آسیب بافتی ناشی از التهاب، بستگی دارد. اگر بیماری درمان نشده باقی بماند، می تواند به پوشش مری آسیب رسانده و با عملکرد طبیعی آن که انتقال غذا و مایعات از دهان به معده است، مقابله کند. ازوفاژیت همچنین منجر به عواقبی مانند زخم شدن یا باریک شدن مری می شود. با همراه شوید.
علائم بیماری ازوفاژیت
علائم ازوفاژیت، شامل موارد زیر می باشد:
- مشکل در بلع
- بلع دردناک
- درد قفسه سینه خصوصا پشت استخوان جناغ سینه که اغلب حین خوردن اتفاق می افتد.
- سوزش سردل
- بازگشت یا رفلاکس اسید معده
- چسبیدن و گیر کردن غذای بلعیده شده در مری
علائم ازوفاژیت در کودکان، خصوصا آن هایی که نمی توانند احساس ناراحتی و درد خود را بیان کنند، بدین ترتیب است:
- مشکلاتی در خوردن غذا
- ناتوانی در رشد
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
بیشتر نشانه ها و علائم ازوفاژیت، در اثر تعداد زیادی از شرایط مختلف که سیستم گوارشی را تحت تاثیر قرار می دهند، ایجاد می شود. در صورتی که علائم و نشانه های شما شرایط زیر را داشتند، به پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید:
- علائم بیش از چند روز به طول انجامید.
- علائم بهبود نیافتند و یا با مصرف آنتی اسید های غیر نسخه ای برطرف نشدند.
- علائم تا حدی شدید هستند که خوردن را مشکل می سازند.
- علائم گوارشی با نشانه ها و علائم آنفولانزا مانند سردرد، تب و درد ماهیچه ای همراه هستند.
با وجود شرایط زیر، سریعا به اورژانس مراجعه کنید:
- اگر احساس درد در قفسه سینه دارید که بیش از چند دقیقه طول می کشد.
- احساس گیر کردن غذا، در مری خود دارید.
- سابقه بیماری قلبی و تجربه درد قفسه سینه دارید.
- هنگام خوردن، در دهان و گلو خود احساس درد می کنید.
- اندکی بعد از خوردن، تنگی نفس یا درد قفسه سینه دارید.
- دچار استفراغ در مقادیر زیاد و قوی می شوید، بعد از استفراغ اغلب تنگی نفس دارید و یا استفراغ زرد یا سبز و یا خونی می کنید.
علت بیماری ازوفاژیت
بیماری ازوفاژیت اغلب براساس شرایط که علت ایجاد آن بوده اند، دسته بندی می شود. در برخی موارد، بیشتر از یک فاکتور ممکن است علت ازوفاژیت باشد.
۱- ازوفاژیت رفلاکسی:
یک ساختار دریچه مانند به نام اسفنکتر تحتانی مری، عموما از بازگشت محتویات اسیدی معده به مری پیشگیری می کند. زمانی که این دریچه بسته نشده و یا به خوبی بسته نشده، باز شود، محتویات معده ممکن است به داخل مری بازگردد. بیماری رفلاکس معده به مری شرایطی است که در آن این بازگشت اسید یک مشکل تکرار شونده و یا پیشرونده است.
- یکی از عواقب بیماری رفلاکس معده به مری التهاب مزمن و آسیب بافتی در مری است.
۲- ازوفاژیت ائوزینوفیلی:
ائوزینوفیل ها، گلبول های سفیدی هستند که نقش مهمی در واکنش های آلرژیک ایفا می کنند. ازوفاژیت ائوزینوفیلی در اثر بالا بودن غلظت این سلول ها در مری، عموما در پاسخ به یک آلرژن یا رفلاکس اسید معده یا هر دو اتفاق می افتد.
- در بیشتر موارد، این نوع از ازوفاژیت ممکن است در اثر مصرف غذاهایی چون شیر، تخم مرغ، گندم، سویا، بادام زمینی، حبوبات، جو چاودار و گوشت قرمز تحریک شود. در هر حال، تست آلرژی رایج معمولا نقش این غذاها را مشخص نمی کند.
- افراد مبتلا به ازوفاژیت ائوزینوفیلی ممکن است، به سایر آلرژی های غیر غذایی نیز دچار باشند. برای مثال، در برخی موارد آلرژن های استنشاقی ممکن است، عامل ایجاد آلرژی در این افراد باشند.
۳- ازوفاژیت لنفوسیتی:
ازوفاژیت لنفوسیتی یک شرایط غیر شایع در مری است که در آن تعداد لنفوسیت ها در پوشش مری افزایش می یابد.
- ازوفاژیت لنفوسیتی ممکن است با ازوفاژیت ائوزینوفیلی یا بیماری رفلاکس معده به مری مرتبط باشد.
۴- ازوفاژیت دارویی:
چندین داروی خوراکی در صورت تماس طولانی مدت با پوشش مری، ممکن است موجب آسیب بافتی شوند. برای مثال، در صورتی که شما قرصی را بدون آب و یا با آب کم مصرف کنید، خود قرص و یا باقی مانده آن ممکن است در مری باقی بماند.
داروهایی که ممکن است موجب ازوفاژیت دارویی شوند، شامل:
- داروهای برطرف کننده درد مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم
- آنتی بیوتیک ها مانند تتراسایکلین و داکسی سایکلین
- پتاسیم کلرید که برای درمان کمبود پتاسیم استفاده می شود.
- بیس فسفونات ها مانند آلندرونیت که در درمان استخوان های ضعیف و شکننده یا استئوپورز استفاده می شود.
- کینیدین که در درمان مشکلات قلبی استفاده می شود.
۵- ازوفاژیت عفونی:
یک عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی در بافت مری ممکن است، موجب ازوفاژیت شود. ازوفاژیت عفونی نسبتا نادر است و اغلب در افرادی با عملکرد ضعیف سیستم ایمنی مانند افراد مبتلا به اچ آی وی/ ایدز و سرطان، اتفاق می افتد.
- قارچی به نام کاندیدا آلبیکنز که به طور نرمال در دهان وجود دارد، یک عامل شایع برای ازوفاژیت عفونی است. این عفونت ها اغلب در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، و به دیابت یا سرطان مبتلا هستند و یا از استروئید ها و آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند، رخ می دهند.
فاکتورهای خطر ازوفاژیت، بسته به علل مختلفی که عامل این بیماری بوده اند، متفاوت خواهد بود.
۱- ازوفاژیت رفلاکسی:
فاکتورهایی که احتمال بیماری رفلاکس معده به مری را افزایش می دهند، در واقع فاکتورهایی هستند که احتمال ازوفاژیت رفلاکسی را بیشتر می کنند. این فاکتورها شامل:
- خوردن چیزی بلافاصله قبل از رفتن به رختخواب
- فاکتورهای غذایی مانند مصرف زیاد الکل، کافئین، شکلات و غذاهای دارای نعناع
- خوردن غذای پر حجم و پر چرب
- سیگار کشیدن
- اضافه وزن برای مثال اضافه وزن ناشی از بارداری
تعدادی از خوراکی ها ممکن است، علائم بیماری رفلاکس معده به مری یا ازوفاژیت رفلاکسی را تشدید کنند:
- غذاهای حاوی گوجه فرنگی
- مرکبات
- کافئین
- الکل
- غذاهای تند
- سیر و پیاز
- غذاهای دارای نعناع
۲- ازوفاژیت ائوزینوفیلی:
فاکتورهای خطر ازوفاژیت ائوزینوفیلی یا ازوفاژیت ناشی از آلرژی، شامل موارد زیر می شوند:
- سابقه ابتلا به واکنش های آلرژیک خاص مانند رینیت آلرژیک، آسم و درماتیت آتوپیک
- سابقه خانوادگی ابتلا به ازوفاژیت ائوزینوفیلی
۳- ازوفاژیت دارویی:
فاکتورهایی که خطر ابتلا به ازوفاژیت ائوزینوفیلی را افزایش می دهند، عموما به بافت هایی مربوط هستند که از عبور سریع و کامل قرص به داخل معده جلوگیری می کنند. این فاکتور ها شامل:
- بلعیدن قرص بدون آب یا با آب کم
- بلعیدن دارو زمانی که دراز کشیده ایم.
- مصرف دارو درست قبل از خوابیدن (احتمالا به دلیل تولید کمتر بزاق و بلع کمتر در طول خواب)
- سن بالاتر (احتمالا به دلیل تغییرات ناشی از سن در ماهیچه های مری و یا کاهش تولید بزاق)
- مصرف قرص بزرگ یا با شکل نامتعارف
۴- ازوفاژیت عفونی:
- فاکتورهای خطر برای ازوفاژیت عفونی اغلب با مصرف داروهایی مانند استروئید ها و آنتی بیوتیک ها همراه است.
- افراد مبتلا به دیابت به طور خاص در معرض خطر بیشتر ازوفاژیت کاندیدایی قرار دارند.
- علل دیگر ازوفاژیت عفونی ممکن است ناشی از عملکرد ضعیف سیستم ایمنی باشد. عملکرد ضعیف سیستم ایمنی ممکن است ناشی از یک اختلال ایمنی، ابتلا به اچ آی وی/ ایدز و یا برخی سرطان ها باشد. همچنین، برخی از درمان های سرطان و داروهایی که به منظور پذیرش اندام پیوند زده شده واکنش های سیستم ایمنی را مهار می کنند، ممکن است خطر ابتلا به ازوفاژیت عفونی را افزایش دهند.
عوارض بیماری ازوفاژیت:
در صورتی که درمان ازوفاژیت انجام نشود، این بیماری می تواند منجر به تغییراتی در ساختار مری گردد.
عوارض احتمالی بیماری ازوفاژیت، شامل موارد زیر است:
- زخم شدن و یا باریک شدن مری
- شکاف در بافت پوشش مری در اثر تنگ شدن و یا در طول آندوسکوپی به دلیل التهاب
- بیماری بارت مری که با بروز تغییراتی در سلول های پوشاننده مری مشخص می گردد، که خطر ابتلا به سرطان مری را نیز افزایش می دهد.
تشخیص بیماری ازوفاژیت
پزشک متخصص داخلی، بر اساس پرسش و پاسخ هایی که با شما انجام می دهد، معاینه فیزیکی و انجام برخی تست ها، تشخیص بیماری ازوفاژیت را انجام می دهد. این تست ها برای تشخیص ازوفاژیت، شامل:
۱- تصویر برداری اشعه ایکس به کمک باریم: برای انجام این تست، شما باید یک محلول حاوی باریم را بنوشید و یا یک قرص پوشیده شده با باریم را مصرف کنید. باریم پوشش مری و معده را می پوشاند و اندام ها را قابل مشاهده می سازد. این تصاویر در آشکار سازی تنگ شدن مری، سایر تغییرات ساختاری، هیاتال هرنیا، تومورها و سایر ناهنجاری ها که ممکن است موجب بروز علائم در شما شده باشند، کمک کننده هستند.
۲- آندوسکوپی: در این روش برای تشخیص، پزشک یک لوله باریک و منعطف که دارای دوربین کوچک است، در طول گلو و به سمت مری پایین می برد. با استفاده از این ابزار، پزشک به دنبال وجود هرگونه ظاهر نامعمول در مری خواهد بود و نمونه بافت های کوچکی را برای آزمایش بیشتر بر می دارد. مری ممکن است بسته به علت التهاب مانند ازوفاژیت ناشی از دارو یا ازوفاژیت رفلاکسی ظاهر متفاوتی داشته باشد. شما ممکن است دوز کمی از داروهای آرام بخش را در حین انجام آندوسکوپی برای تشخیص بیماری دریافت کنید.
۳- تست های آزمایشگاهی: نمونه های بافتی کوچک برداشته شده در طول آندوسکوپی، برای انجام تست های بیشتر به آزمایشگاه ارسال می شوند. بسته به دلیل مورد شک برای اختلال، تست ها ممکن است برای تشخیص شرایط زیر به کار گرفته شوند:
- تشخیص یک عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی
- تعیین میزان گلبول های سفید مرتبط با آلرژی
- مشخص کردن سلول های غیر طبیعی که ممکن است نشانه ای از سرطان مری یا تغییرات پوشش باشند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک:
اگر شما دچار درد قفسه سینه شدید هستید که بیش از چند دقیقه طول می کشد و یا احساس گیر کردن غذا در گلو را دارید و یا در بلع با مشکل روبه رو هستید، به پزشک مراجعه کنید. اگر شما سایر علائم ازوفاژیت را دارید، بهتر است ملاقاتی با پزشک خود داشته باشید. برای برخی تست ها برای تشخیص ازوفاژیت، پزشک عمومی شما را به یک پزشک متخصص گوارش یا یک پزشک متخصص آلرژی ارجاع خواهد داد. آمادگی برای ملاقات با پزشک به شما برای استفاده بهتر از زمان ملاقات خود، کمک می کند.
لیست هایی از اطلاعات مختلف، برای ملاقات با پزشک آماده کنید. این لیست ها شامل:
- علائمی که تجربه کرده اید حتی اگر به درد، مشکل در بلع یا رفلاکس اسید معده نامرتبط هستند.
- اطلاعات شخصی ضروری شامل هرگونه استرس و یا تغییراتی که اخیرا در زندگی شما رخ داده اند.
- داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید.
- سابقه خانوادگی ابتلا به آلرژی ها و اختلالات معده و مری
- سوالاتی که از پزشک دارید.
پزشک نیز ممکن است، سوالاتی در مورد ازوفاژیت از شما بپرسد. این سوالات شامل:
- شدت درد و ناراحتی شما چقدر است؟
- آیا شما در بلعیدن با مشکل رو به رو هستید؟
- شما چه میزان این علائم را تجربه می کنید؟
- آیا عاملی مانند برخی خوراکی های خاص علائم شما را بدتر می کنند؟
- آیا علائم شما با مصرف آنتی اسیدهای غیر نسخه ای یا برخی غذاها بهتر می شوند؟
- آیا علائم در زمان خاصی از روز تشدید می شوند؟
- آیا علائم شما اندکی بعد از مصرف دارویی خاص تشدید می شود؟ اگر این گونه است چه دارویی این وضعیت را ایجاد می کند؟
- آیا شما به آلرژی مبتلا هستید؟ آیا برای آن دارویی مصرف می کنید؟
- آیا شما دچار گیر کردن غذا در گلو بعد از بلعیدن آن شده اید؟
- آیا شما دچار بازگشت غذا بعد از بلعیدن آن شده اید؟
- آیا سابقه خانوادگی ابتلا به مشکلات گوارشی وجود دارد؟
درمان بیماری ازوفاژیت
درمان ازوفاژیت به منظور کمتر کردن علائم، کنترل عوارض و درمان علل زمینه ای بیماری انجام می گیرد. راه های درمان ازوفاژیت براساس علت بیماری متفاوت خواهد بود.
۱- درمان ازوفاژیت رفلاکسی:
- داروهای غیر نسخه ای: داروهای غیر نسخه ای برای درمان ازوفاژیت رفلاکسی شامل آنتی اسیدها، داروهای کاهنده تولید اسید که بلاکرهای گیرنده نوع ۲ هیستامین نامیده می شوند مانند سایمتیدین، رانیتیدین و داروهایی که تولید اسید معده را مهار می کنند، به نام مهار کننده های پمپ پروتونی مانند لانزوپرازول و امپرازول.
- داروهای نسخه ای قوی: این داروها شامل بلاکرهای گیرنده هیستامینی نوع ۲ مانند فاموتیدین و رانیتیدین، مهار کننده های پمپ پروتونی مانند اس امپرازول، لانزوپرازول، امپرازول و پنتوپرازول هستند. پزشک همچنین ممکن است پروکینتیک ها مانند بتانکول و متوکلوپرامید را برای شما نسخه کند که به تخلیه سریع معده شما کمک می کنند.
- جراحی: در صورتی که روش های دیگر برای درمان ازوفاژیت رفلاکسی موثر نباشند، عمل فندوپلیکاسیون برای بهبود وضعیت مری در این بیماری مورد استفاده قرار می گیرد. این روش برای درمان ازوفاژیت، اسفنکتر را قوی تر ساخته و از بازگشت اسید به مری جلوگیری می کند. در درمان جدیدتر، جراحی برای قرار دادن حلقه کوچک از مهره های تیتانیوم مغناطیسی در اطراف محل اتصال معده و مری، به کمک روشی با تهاجم کمتر انجام می شود. در این وضعیت، مهره ها اسفنکتر تحتانی مری را قوی تر می سازند و از رفلاکس اسید معده جلوگیری می کنند.
۲- درمان ازوفاژیت ائوزینوفیلی:
درمان ازوفاژیت ائوزینوفیلی عموما شامل خودداری از قرار گرفتن در معرض آلرژن و کاهش شکل گیری واکنش های آلرژیک به کمک داروهاست.
داروها در درمان ازوفاژیت ائوزینوفیلی، شامل:
- مهار کننده های پمپ پروتونی: پزشک متخصص داخلی در ابتدا یک دارو از این دسته مانند اس امپرازول، لانزوپرازول، اپرازول با پتنوپرازول را تجویز می کند.
- استروئید ها: برخی مطالعات نشان داده اند که استروئید های بلعیده شده مانند فلوتیکازون و بودنوزاید ممکن است به طور موضعی بر بافت مری اثر گذاشته و به درمان ازوفاژیت ائوزینوفیلی کمک کنند. استروئیدهایی که به صورت استنشاقی برای درمان آسم به کار می روند، بلعیده می شوند و بدین ترتیب برای درمان ازوفاژیت ائوزینوفیلی به کار گرفته می شوند. پزشک، شما را در نحوه بلعیدن داروی استروئید به گونه ای که مری شما را بپوشاند، راهنمایی می کند. این روش دارو رسانی در استروئید ها عوارض جانبی کمتری در مقایسه با قرص های خوراکی استروئیدی دارد.
- رژیم غذایی حذفی و فلزی: پاسخ به یک آلرژن غذایی علت احتمالی ازوفاژیت ائوزینوفیلی است. بنابراین حذف غذای عامل ممکن است روشی مناسب در درمان ازوفاژیت ائوزینوفیلی باشد. در هر حال، از آنجایی که تستی برای تعیین غذای عامل در دسترس نیست، پزشک به شما توصیه می کند که غذاهای آلرژن شایع را از رژیم غذایی خود حذف کنید. تحت نظارت پزشک، شما می توانید تدریجا این خوراکی های را به رژیم غذایی خود بازگردانید و زمان بازگشت علائم را در نظر داشته باشید. یک روش محدود کننده دیگر، حذف تمام غذاها از رژیم غذایی و جایگزینی آن ها با غذاهایی بر پایه آمینواسید است.
نکته مهم:
- درمان های بیولوژیک جدید برای درمان ازوفاژیت ائوزینوفیلی توسعه یافته اند که در طول چند سال آینده در دسترس قرار خواهند گرفت. این داروها سیستم ایمنی شما را برای مقابله با عفونت، التهاب و بیماری تحریک می کنند.
۳- درمان ازوفاژیت دارویی:
درمان ازوفاژیت دارویی، عموما از طریق خودداری از مصرف داروهای عامل و کاهش خطر با رژیم دارویی بهتر است. در درمان ازوفاژیت ناشی از دارو، پزشک ممکن است توصیه هایی داشته باشد:
- از داروی جایگزینی استفاده کنید که احتمال بروز ازوفاژیت ناشی از دارو، با مصرف آن کمتر باشد.
- در صورت امکان، از فرم محلول داروهای عامل ازوفاژیت استفاده کنید.
- یک لیوان کامل آب به همراه مصرف دارو بنوشید، در صورتی که توصیه پزشک این نباشد که مصرف مایعات را به دلیل بیماری کلیوی محدود کنید.
- برای ۳۰ دقیقه برای از مصرف دارو، نشسته و یا بایستید.
۴- درمان ازوفاژیت عفونی:
پزشک مختصص گوارش ممکن است، دارویی را برای درمان عفونت باکتریایی، ویروسی، قارچی یا انگلی که عامل ایجاد ازوفاژیت عفونی بوده است، تجویز کند.
۵- درمان عواقب رایج ازوفاژیت:
یک پزشک متخصص گوارش ممکن است روشی برای گشاد گردن مری در درمان ازوفاژیت انجام دهد. این درمان تنها زمانی مورد استفاده قرار می گیرد گه تنگ شدن مری بسیار شدید است و یا این که غذاها به مری چسبیده اند.
- در گشاد کردن مری، پزشک از یکی یا چند ابزار آندوسکوپیک استفاده می کند.
درمان های خانگی بیماری ازوفاژیت:
بسته به نوع ازوفاژیت که بدان مبتلا هستید، با انجام برخی اقدامات شما می توانید علائم ازوفاژیت را کمتر کرده و یا از بازگشت مشکل جلوگیری کنید. برخی از این اقدامات در زیر آمده است:
- از خوردن غذاهایی که رفلاکس را افزایش می دهند، خودداری کنید: از خوردن زیاد غذاهایی که علائم رفلاکس معده به مری را تشدید می کنند، خودداری کنید. نمونه ای از این خوراکی ها الکل، کافئین، شکلات و غذاهای دارای نعناع هستند.
- عادات مناسب در مصرف قرص: همیشه قرص را با یک لیوان کامل آب مصرف کنید. و برای مدت حداقل ۳۰ دقیقه بعد از خوردن آن دراز نکشید.
- کاهش وزن: در مورد داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش که به کاهش وزن و حفظ وزن سالم در شما کمک می کند، با پزشک خود مشورت کنید.
- ترک سیگار: برای داشتن برنامه ای برای ترک سیگار با پزشک خود مشورت کنید.
- از مصرف برخی داروها خودداری کنید: اگر دهلیز راست قلب شما بزرگ شده است و یا جراحی قلب انجام داده اید، از مصرف مسکن ها و آنتی بیوتیک ها خودداری کنید.
- از خم شدن بلافاصله بعد از خوردن غذا بپرهیزید.
- از دراز کشیدن بعد از خوردن غذا بپرهیزید: برای دراز کشیدن و یا خوابیدن بعد از غذا، حداقل ۳ ساعت صبر کنید.
- حین خوابیدن سر خود را بالا قرار دهید: می توانید از بلوک های سیمانی در زیر پایه های تختخواب خود استفاده کنید و موقعیت سر خود را ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر بالاتر قرار دهید. استفاده از بالش اضافه تاثیر گذار نخواهد بود.
منبع
