تنوع دید ناصرالدین شاه به عکاسی و آثار به جا مانده از وی حکایت از بینش خاص او نسبت به عکاسی دارد و یکی از دلایل آن دیدن آثار عکاسان و بویژه عکاسان اروپایی بوده است.
جمشید حاتم عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری با بیان این مطلب در نشست تخصصی همایش ملی هنر ایران در دوره قاجار، به بیان گوشه ای از مقاله «عکاسان تک چهره نگار قاجار» پرداخت.
او در ابتدای این نشست که به همت پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه برگزار شد، به تقسیم بندی عکاسان خارجی و ایرانی تک چهره نگار در زمان قاجار اشاره کرد و گفت: ژول ریشار (ریشار خان)، لوییجی مونتابونه، آنتوان سوریوگین (آنتوان خان)، ارنست هولستر، ایوانف (روسی خان) و ژوزف پاپازیان عکاسان خارجی بودند که در این عرصه فعالیت می کردند.
این پژوهشگر در ادامه به معرفی هر یک از این افراد پرداخت و گفت : ژول ریشار درحدود سال (۱۸۱۶ میلادی/۱۲۳۱ هجری قمری) در فرانسه چشم به جهان گشود او در بیست و هشت سالگی پاریس را به قصد ایران ترک کرده و به تبریز رسید و در سال ۱۲۶۰ هجری قمری و در یک خانواده تهرانی به سمت معلم زبان فرانسه استخدام شد.
به گفته وی ، از عکسهای ریشار خان که بر روی لوحه های سیمین به شیوه داگروتیپ گرفته بود اثری بازنمانده، لیکن از چند عکس برداشته شده به دست او که یکی پرتره محمدشاه و دوتای دیگر پرتره های کودکی و جوانی ناصر الدین شاه است که میرزا خان کمال الملک غفاری در سال ۱۸۷۸ میلادی سه یا چهار تابلو رنگ روغن روی بوم ساخته است.
او در ادامه از ملک قاسم میرزا، آقا رضا خان اقبال السلطنه ، ناصرالدین شاه قاجار ، میرازا احمد خان صنیع السلطنه ، محمد جعفر میرزا و عبدالله قاجار میرزا به عنوان عکاسان ایرانی نام برد و افزود :عکس های ناصرالدین شاه، نشان از انسانی بی قرار و شیفته عکس و عکاسی دارد و تنوع دید وی به عکاسی و آثار به جا مانده از وی حکایت از بینش خاص او نسبت به عکاسی است.
حاتم، یکی از دلایل این امر را دیدن آثار عکاسان مختلف و بویژه عکاسان اروپایی دانست که وی در طول سفرهای خود به اروپا ملاقات می کرده است.
به گفته این پژوهشگر، عکاسی برای ناصرالدین شاه علاوه بر جنبه های سرگرم کننده و شگفت انگیزش تلاشی برای ثبت مسائل و رویدادهای روزمره زندگی پرجلال و شکوه سلطنتی و دغدغه های جاودانگی برای یک پادشاه نیز بوده است.
حاتم تصریح کرد: عکسهای دوره اول عکاسی ناصرالدین شاه غالباً از فضای شلوغ و غیر منسجمی از لحاظ ترکیب بندی برخوردارند وضعف وی از نظر پیشینه تصویری و درک زیبایی شناسی بصری عیان است در حالی که در عکسهای دوره دوم عکاسی او، این ضعف تا حدودی برطرف شده و عکسها از ترکیب بندی های منسجم و قابل قبول تری بر اساس معیارهای زیباشناسی عکاسی آن روز برخوردارند.
محمد محمدزاده عکاس و عضو فدراسیون بین المللی عکاسی هنری فیاپ فرانسته دیگر سخنران این نشست با بیان بخشی از مقاله «اهدای نشان قاجار به عکاسان تزار » گفت :در قرن ۱۹ میلادی مدال و نشان ها، افتخاری بود که عکاس متبحر و سرشناس از پادشاه، دولت و افراد مهم سلطنتی یا نمایشگاهها دریافت می کرد.
