نادیا زکالوند: به‌طور کلی خنده‌های گوناگونی وجود دارد که از نظر فرم، گام صدا، روش تولید خنده و جلوه‌های بیانی، تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند. برخی از خنده‌ها دل آدم را گرم می‌کنند، اما تن و لحن برخی از خنده‌ها به‌نظر بدجنس می‌آیند و دیگران را می‌ترسانند. بیش از ۹۵درصد از مکالمات ما انسان‌ها حاوی انواع خنده است. مردم به دلایل مختلفی همچون نشان دادن شادی و موافقت یا صمیمیت با دیگران می‌خندند. درضمن خنده می‌تواند نشان‌دهنده قصد و نیت کسی باشد. البته خنده با وجود ماهیت همیشه در دسترس بودنش، به‌راحتی قابل توضیح نیست. با اینحال محققان به نکات جالبی در مورد انواع خنده پی برده‌اند.

انواع خنده از نظر فرم

اگرچه انواع خنده را می‌توان در طبقه‌بندی‌های متفاوتی قرار داد، بنابر نظر برخی از محققان، انواع خنده را می‌توان در سه فرم کلی پیونددهنده، تنش‌زدا یا با قدرت طبقه‌بندی کرد:

* خنده پیونددهنده: این نوع خنده بیانگر شادی، پیوند اجتماعی، همکاری و علامت پذیرش اجتماعی است.

* خنده تنش‌زدا: این نوع خنده، احساس ناراحتی و استرس را از افرادی که در محیط هستند، دور می‌کند. مثلا، وقتی افراد به یک شوخی نامناسب می‌خندند، می‌خواهند نشان دهند که هیچ توهینی صورت نگرفته است و تعاملات اجتماعی به آرامی در جریان است. همچنین این نوع خنده نشان می‌دهد که خندیدن به موضوعی نه‌چندان مطلوب اشکالی ندارد و محیط در وضعیت تهدیدکننده‌ای قرار ندارد.

* خنده با قدرت: این نوع خنده، نشان از برتری دارد. افراد با این نوع خنده در روابط اجتماعی‌شان می‌خواهند نشان دهند که از افراد حاضر در محیط برتر و قدرتمندتر هستند. روسای هر مجموعه کاری در برابر کارمندان خود معمولا از این نوع خنده استفاده می‌کنند تا قدرت کمتر کارمندان را به رخ آنها بکشند.

انواع خنده از نظر صدا و آوا

خنده از نظر گام صدا، روش‌های تولید و جلوه‌های بیانی هم، تفاوت‌ و ناهمگنی بسیاری دارد. البته تحقیق درخصوص تفاوت‌های صوتی خنده محدود است. اما در یک بررسی، محققان خنده را واکه‌محور یا اصطکاکی می‌دانند. واکه یا مصوت همان حرف صدادارست. در خنده واکه‌محور، خنده معمولا طولانی‌تر است و ویژگی‌هایی شبیه آواز دارد. این نوع خنده معمولا با آواهایی چون «هاها/هی‌هی/هوهو» شروع می‌شود. از طرف دیگر، خنده‌های اصطکاکی، شامل آواهایی است که از گلو خارج می‌شوند و شبیه حروف بی‌صدا و البته غرغر هستند.

بنابه اعتقاد برخی از کارشناسان، صدا و آواهای خنده‌های مختلف، واکنش‌های عاطفی متفاوتی ایجاد کرده و به رفتارهای دیگران شکل داده و آنها را هدایت می‌کنند. خنده‌های واکه‌محور از خنده‌های اصطکاکی، مثبت‌تر به نظر می‌آیند. در واقع آواهای مصوت (صدادار) خنده‌های واکه‌محور موجب احساساتی مطلوب و خوشایند و آرام (حسی مثبت) در شنونده می‌شوند و اضطراب و شرمندگی که احساساتی منفی هستند را از فرد دور می‌کنند.

خنده‌های مثبت زمان طولانی‌تری دارند و پرانرژی هستند. به‌ویژه اینکه خنده‌های پیونددهنده، طولانی‌تر از تمام انواع خنده‌ها هستند و از اصوات کمتری استفاده می‌کنند.

خنده از نظر تفاوت‌های جنسیتی

محققان دانشگاه ویسکانسین، تفاوت‌های جنسیتی خنده را بررسی کردند. آنها در این بررسی دریافتند، صدای خنده علاوه‌بر دودیسی جنسی، تحت تاثیر توقعات اجتماعی هم قرار دارد. منظور از دودیسی جنسی، تفاوت‌های ظاهری دو جنس زن و مرد است.

خنده زنانه معمولا طولانی‌تر از خنده مردانه است و همچنین گامی بلندتر اما صدایی کوتاه‌تر دارد. این مطالعه نشان داده، از آنجایی‌که از زنان انتظار می‌رود در روابط اجتماعی و گفتگوهایشان خوددارتر باشند، بنابراین فقط زمانی‌که کنترل خود را از دست می‌دهند با صدای بلند و طولانی‌تر می‌خندند. اما مردها در این خصوص مشکلی ندارند و هرقدر که بخواهند می‌توانند آزادانه و با صدای بلند بخندند.

هرقدر خنده زنان آرام‌تر باشد، خنده‌شان دوستانه‌تر تلقی می‌شود. خنده‌های بلند نوع پیونددهنده در مردها هم مطلوب و غیرتهدیدکننده به نظر می‌رسند. همچنین خنده‌هایی که از نوع غالب و با قدرت هستند، معمولا طولانی‌تر از خنده‌های دیگرند.

ویژگی‌های خنده‌های گوناگون

علاوه‌بر توضیح انواع خنده‌ها بر اساس فرم و شکل و آوا، خنده‌های مختلف را می‌توان بنابر ویژگی‌های خاص خود هم دسته‌بندی کرد:

خنده‌های صادقانه

این نوع خنده‌ها معمولا طبیعی و ناگهانی رخ می‌دهند و هدف خاصی پشت آن قرار نگرفته است و معمولا نشان از شادی عمیق فرد دارد.

خنده‌های جعلی

این نوع خنده‌ها معمولا با قصد و منظوری صورت می‌گیرد و هدفی پشت آن است. این خنده برخلاف خنده صادقانه برخاسته از تحریک احساسات نیست و فرد به دلیلی که الزاما بدخواهانه نیست، این نوع خنده را بر لب می آورد.

خنده اجتماعی

هدف از این نوع خنده، ارتباط با دیگران است و در میان دوستان یا محیط‌های حرفه‌ای رخ می‌دهد. اگرچه این نوع خنده معمولا کلی است و نمی‌توان آن را صادقانه دانست، اما هدفی برای برقراری پیوند با دیگران، داشتن ظاهری مهربان و تایید دیگران دارد و می‌خواهد به دیگران احساس خوبی بدهد. درست مانند زمانی‌که رئیس‌تان لطیفه‌ای تعریف می‌کند و شما با وجود اینکه آن لطیفه را دوست ندارید، به آن می‌خندید.

خنده بیجا

خنده بیجا و بی‌موقع ممکن است صادقانه باشد اما در زمانی رخ می‌دهد که کاملا بی‌موقع است. این نوع خنده موجب ناراحتی و آزردگی اطرافیان می‌شود.

خنده عصبی

خنده عصبی هم واقعی است اما با احساسات خوشایندی همراه نیست. این نوع خنده، وقتی مغز به آن نیاز دارد، رخ می‌دهد. در واقع وقتی فرد در شرایط کاملا نامناسب و پرتنش قرار می‌گیرد، مغز احساس می‌کند باید از خود مراقبت کرده و از مقدار استرس بکاهد. به همین دلیل این نوع خنده رخ می‌دهد. بنابراین می‌توان خنده عصبی را نوعی ترفند تدافعی مغز در برابر موضوعات اضطراب‌آور دانست و فرد بدون اینکه متوجه باشد با این نوع خنده از میزان استرس خود می‌کاهد.

خنده احمقانه

خنده احمقانه هم صادقانه است اما دلیل خاصی ندارد. مثل زمان‌هایی است که فردی به دلیلی می‌خندد و ما بدون اینکه بدانیم چرا، همراه او می‌خندیم. این از ویژگی‌های مسری بودن خنده است. این نوع خنده به ما کمک می‌کند با دیگران همدلی داشته باشیم و اگرچه به نظر احمقانه می‌آید اما خیلی مفرح است.

خنده شیطانی

این نوع خنده، نمایشی است و می‌خواهد از قبل، سوء‌نیت فرد را نشان دهد. البته این نوع خنده معمولا خاص افراد شرور و کسانی است که نیت بدی دارند و زیر این لبخند، نیت‌شان را پنهان می‌کنند.

خنده تحقیرآمیز

وقتی کسی قصد دارد دیگری را تمسخر و تحقیر کند، از این نوع خنده استفاده می‌کند. در واقع در این حالت، خنده به ابزاری برای تحقیر کردن دیگران تبدیل می‌شود. در این حالت فردی که اینگونه می‌خواهد قصد دارد دیگری را آزار دهد و فردی که او را به باد تمسخر گرفته‌اند، تجربه‌ای دردناکی حس می‌کند.

خنده طعنه‌آمیز

این خنده، نوعی خنده کاذب است که برای سرزنش کردن دیگران استفاده می‌شود و معمولا در بافت اجتماعی رخ می‌دهد. در واقع هدف فرد از این نوع خنده، هر چیزی است غیر از خندیدن. این نوع خنده، شکلی بسیار قوی از ارتباط غیرکلامی است و قصد دارد وجود مشکلی را به دیگران نشان دهد.

خنده ناشی از غلغلک

این خنده، تنها خنده‌ای است که نوعی واکنش فیزیکی به حساب می‌آید و عصب‌شناختی نیست. تحریک برخی از مناطق پوست موجب خنده می‌شود که البته خنده چندان خوشایندی هم نیست.

منابع:

psychologytoday

enorcerna

بیشتر بخوانید:

چرا کودکان اصرار دارند که لباس‌های تکراری بپوشند؟

۲۳۳۲۳۳