سپهر ستاری/مترجم:روایت‌های فوتبالی در خصوص «مدل سوئیسی» تصویری بسیار متفاوت را در ذهن هواداران این رشته پرطرفدار ایجاد کرده؛ آن هم در روزهایی که هنوز خاطرات گذشته کم‌رنگ نشده‌اند، روزهایی که همگی در ساعتی مشخص به تماشای سریال‌های محبوب‌مان می‌نشینیم. همگی سریال «The Queen’s Gambit» را می‌بینیم و در ذهن‌مان تبدیل به استاد شطرنج می‌شویم! با تماشای این سریال اکنون همگی آموخته‌ایم که «مدل سوئیسی» راهی هوشمندانه، جذاب و تماشایی برای برگزاری به موقع تورنمنت‌ها با تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان است؛ بدون اینکه نیمی از شرکت‌کنندگان پس از دور اول، به خانه فرستاده شوند.
این قالبی است که «یوفا» و مدیران تیم‌های بزرگ اروپایی طی دو سال گذشته به صورت فشرده روی آن کار کرده‌اند اما نقطه‌ای که باید از آن بحث‌مان را کلید بزنیم پاسخ به این سوال مهم است که «پس از اتمام قرارداد حق پخش تلویزیونی و تبلیغاتی در سال 2024 باید چه اقداماتی در خصوص رقابت‌های اروپایی انجام دهیم؟»
البته که فرمت‌ها و قالب‌های دیگری هم که اکثراً با مدل گروه‌بندی فعلی تفاوت داشتند نیز پیشنهاد شدند اما نهایتاً در «نبرد بین ایده‌ها» این «مدل سوئیسی» بود که به پیروزی رسید. دلیل اصلی انتخاب این مدل هم به خاطر این بود که کسی قبلاً آن را در ورزش فوتبال امتحان نکرده و بنابراین هیچکسی نمی‌تواند بگوید این مدل پاسخ نخواهد داد.
در نتیجه یوفا تصمیم گرفت که با وارد کردن مهره اصلی خود به صفحه شطرنج، صحبت با سهام‌داران را برای دنیای پس از سال 2024 کلید بزند. این پیشنهاد روز پنج‌شنبه برای اولین بار در جلسه سهام‌داران لیگ برتر انگلیس مورد بحث قرار گرفت و خبرش به رسم این روزهای فوتبال، یک ساعت بعد به رسانه‌ها درز پیدا کرد. البته ما فعلا فقط کلیات قضیه را می‌دانیم؛ آن هم به این دلیل که قبلاً گزارش‌هایی در خصوص آن در رسانه‌ها انتشار یافته بود اما همگی خوب می‌دانیم که همیشه اصل داستان در جزییات نهفته است.به گزاریشروزنامه سازندگی، آنچه که می‌دانیم تا این لحظه به این اطلاعات محدود می‌شود؛ 32 تیم مرحله گروهی در مدل سوییسی به 36 تیم ارتقا خواهند یافت که هر تیم 10 بازی شامل پنج بازی خانگی و پنج بازی خارج از خانه انجام خواهد داد. مسابقات بر اساس سیدبندی انجام می‌شود و تیم‌ها از رده یک تا 36 در جدول رده‌بندی قرار خواهند گرفت. هشت تیمِ نخست به طور مستقیم به مرحله یک‌هشتم نهایی راه خواهند یافت و 16 تیم بعدی راهی پلی‌آف می‌شوند تا چهره هشت تیم دیگر این مرحله مشخص شود. این یعنی تیم‌های بزرگ اروپایی بیشتر مقابل هم صف‌آرایی خواهند کرد. این همان انگیزه اقتصادی است که در عین سادگی، به زیبایی در رقابت‌های اروپایی خواهد افزود. مدلِ حذفی که در سال 1978 باعث شد تیمی همچون لیورپول در مصاف با ناتینگهام فارست از دور رقابت‌ها کنار برود، جرقه خلق تورنمنت‌های گروهی را ایجاد نمود. همین جرقه بود که رقابتی همچون «لیگ قهرمانان اروپا» را نزدیک به 30 سال به یکی از پربیننده‌ترین تورنمنت‌های جهان تبدیل کرده و حالا مدل سوئیسی می‌تواند به تعداد علاقه‌مندان به این ورزش و این تورنمنت بیافزاید.
ضمن اینکه با خبریم سومین تورنمنت باشگاهی اروپا یعنی «لیگ کنفرانس اروپا» هم از سال بعد برگزار خواهد شد؛ مسابقاتی که قرار است با کاهش تعداد تیم‌های حاضر در «لیگ اروپا» از 48 به 32، بین تیم‌های برتر لیگ‌های کوچک‌تر اروپایی برگزار شود تا آن‌ها نیز یک تورنمنت اختصاصی و با پرستیژ داشته باشند.
در این بین چیزی که تا امروز نمی‌دانستیم، این بود که چه میزان از آن برنامه بنیادی سال 2019 برای بازسازی مسابقات باشگاهی اروپا همچنان به قوت خود باقی مانده است! شاید شما آن برنامه سال 2019 را فراموش کرده باشید؛ برنامه‌ای که طی آن باشگاه‌های بزرگ اروپایی با همان غول‌های قاره سبز به همراه برخی از مقامات یوفا پشت درهای بسته نشسته، آب پرتغال برای خود سرو کردند و در خصوص تشکیل «سوپر لیگ اروپا» به بحث و گفتگو پرداختند. تورنمنتی که غول‌های اروپا شرکت‌کننده ثابت آن می‌شدند و سایر باشگاه‌ها در صورت قهرمانی می‌توانستند به عنوان مهمان در جمع غول‌ها حضور یابند! هیچ غولی در «سوپر جام»، حذف را تجربه نمی‌کرد و این تجربه تلخ تنها به عنوان سهم مهمان‌ها در نظر گرفته شده بود.
واکنش‌ها به این ایده و برنامه به قدری منفی بود که بحث‌های پیرامون آن هجده ماه طول کشید و یوفا وعده داد که تصمیمی بگیرد که مردم روی آن اتفاق نظر داشته باشند. پس از آن اما شیوع ویروس «کووید 19» باعث شد همه تیم‌ها بخش زیادی از درآمدهای خود را از دست بدهند؛ رئال مادرید و بارسلونا وانمود کردند که دیگر هیچ علاقه‌ای به جابجایی لالیگا با سوپرلیگ اروپا ندارند و دوباره این نگرانی در یوفا به وجود آمد که ممکن است تیم‌های بزرگ قاره سبز، بازی مد نظر را به هم بزنند. بنابراین در میان بخش‌های نه چندان بحث‌برانگیز درباره اضافه شدن چهار تیم به لیگ قهرمانان اروپا برای ایجاد یک قالب جدید – که ممکن است در ابتدا مانند لیگ ملت‌های اروپا گیج‌کننده باشد و باعث شگفتی هواداران فوتبال شود – از سال 2019 پای یک سری بحث‌های دیگر هم به میان آمد. به عنوان مثال به جای اختصاص دادن چهار سهمیه جدید به تیم‌های برترِ بهترین لیگ‌های داخلیِ بعدی در لیست «ضرایب کشورهای یوفا»، قرار است که یک سهمیه به «لیگ یک فرانسه» که در میان پنج لیگ معتبر اروپایی در رده پنجم قرار دارد اهدا شود تا فرانسه در کنار انگلیس، آلمان، ایتالیا و اسپانیا قرار گیرد و سه سهمیه دیگر به تیم‌های قابل احترام داده شود. به این ترتیب یک سهمیه به تیمی اختصاص می‌یابد که در سال‌های اخیر لیگ قهرمانان، عملکرد خوبی داشته است؛ مثلا شگفتی‌ساز شده و به مراحل پایانی رسیده است. البته این تیم باید شانس خود برای تکرار موفقیت را با حضور در مسابقات پیچیده در دور مقدماتی به ورطه آزمون بگذارد. البته این چیز اصلاً عجیبی نیست چرا که باشگاهی همچون آژاکس با سابقه چهار قهرمانی در اروپا، هر سال کارش را در دور سوم مقدماتی آغاز می‌کند و به سختی به دور گروهی می‌رسد. دو جایگاه دیگر نیز نصیب تیم‌هایی می‌شود که در 5 فصل اخیر در لیگ‌های داخلی عملکردی قابل توجه از خود داشته‌اند؛ این بدین معناست که به طور مثال تیم‌هایی همچون منچستریونایتد و تاتنهام حتی در صورت عدم کسب سهمیه به صورت مستقیم، با استفاده از این بند می‌توانند در رقابت‌ها حاضر شوند.
ضمن اینکه اگر دو تیم حاضر در مراحل پایانی مسابقات در لیگ داخلی بین رتبه‌های پنجم تا هفتم قرار گرفته باشند، ممکن است تعداد تیم‌های آن لیگ در مسابقات تا شش سهمیه افزایش یابد. اتفاقی که میزان رخ دادنش در لیگ‌هایی همچون لیگ برتر انگلیس، بوندسلیگا، لالیگا، لیگ یک فرانسه و سری آ ایتالیا به مراتب بیشتر از سایر لیگ‌هاست. البته وجود برخی محدودیت‌ها برای بخت دوم در این سیستم باعث ایجادِ نگرانی‌هایی نیز شده است؛ به طور مثال در مجموع هفت سهمیه برای لیگ‌های معتبر که به طور معمول چهار سهمیه برای برای لیگ قهرمانان، دو سهمیه برای لیگ اروپا و یک سهمیه برای لیگ کنفرانس اروپا است؛ اگر تیمی بتواند به مراحل پایانی برسد و این سهمیه‌ها را به دست آورد، آن لیگ نمی‌تواند سهمیه کامل خود را به سطح دوم و سوم مسابقات بفرستد!
ضمن اینکه سوالاتی هم در خصوص تیم‌های سوم روسیه و هلند یا تیم دوم لیگ‌های سوییس و یونان به وجود می‌آید؛ اینکه چرا در حالی که تیم هفتم لیگ انگلیس یا ایتالیا در سطح یک مسابقات قرار می‌گیرد، اما تیم‌های سایر لیگ‌ها نه؟ تازه این قبل از آن است که ما به این حقیقت برسیم که مسابقات لیگ قهرمانانان برخلاف توصیف افرادی که در آن بازی می‌کنند، بیش از قبل توسط عدم توازن رقابتی تزریق و تقویت شده؛ فاکتوری که یوفا با جوایز خود آن را در سراسر قاره تشدید کرده است. سوال مهم‌تری که شکل گرفته این است که چرا برنامه‌ای که تا این اندازه مطابق میل 20 باشگاه ثروتمند اروپایی است، هنوز مورد توجه یوفا قرار دارد؟ پاسخ کاملا ساده است؛ پول و کسب درآمد بیشتر!
زیرا چیزی که باشگاه‌های بزرگ واقعا می‌خواهند بازی‌های بیشتر است. آن‌ها به خوبی می‌دانند که لیگ‌های داخلی نمی‌خواهند چنین چیزی به آن‌ها بدهند چون آن‌ها نگران این هستند که سود انجام بازی‌های بیشتر تنها به حساب بانکی شبکه‌های تلویزیونی برود و اگر برای انجام بازی‌های بیشتر هزینه کنند، پول کمتری برایشان باقی خواهد ماند.
لیگ‌های داخلی هم‌چنین این نگرانی را هم دارند که این مدل سوییسی ذاتا مقایس‌پذیر هستند. مسابقات شطرنج می‌توانند بین صدها بازیکن برگزار شوند و هر تعداد هفته‌ای که بخواهید قابل انجام است. چه چیزی جلوی تیم‌های ثروتمند یا درخواست اتحادیه باشگاه‌های اروپا برای 18 بازی در سال 2027 یا 34 تا در سال 2030 را می‌گیرد؟ لیگ قهرمانان اروپا دقیقا چه زمانی تبدیل به سوپرلیگ اروپا خواهد شد؟ پس اینجا یک جنگ به وجود می‌آید و قرار است اتحادیه لیگ‌های اروپایی که 37 لیگ داخلی در سراسر قاره عضو آن هستند یک جلسه عمومی فوق‌العاده با یوفا برگزار کند و در آن برنامه یوفا با همه اعضای آن به اشتراک گذاشته شود؛ در این جلسه دو موضوع اصلی مورد بحث قرار خواهند گرفت که اولی بحث تعداد بازی‌ها و دومی درباره نحوه تقسیم چهار سهمیه اضافه شده است که به آن در اصطلاح «دسترسی» می‌گویند.
پیشنهاد لیگ‌های اروپایی این است که تعداد بازی‌ها در مرحله اول به هشت برسد – که دو تیم بیشتر از حالت فعلی خواهد بود – و همه تیم‌ها باید بپذیرند که صعود به رقابت‌ها، تنها بر اساس رتبه تیم‌ها در فصل قبلی لیگ داخلی است نه براساس سابقه تیم‌ها. به این ترتیب رقابت‌های آخرین هفته‌های در لیگ‌های داخلی برای کسب سهمیه‌های اروپایی، تا آخرین ثانیه بسیار داغ و نفس‌گیر پیگیری خواهد شد.
اگر این مدل سوئیسی موفق باشد، همه باشگاه‌ها می‌توانند یک بار برای همیشه با یکدیگر دست بدهند، به هم تبریک بگویند و برای همیشه پرونده «سوپرلیگ اروپایی» را ببندند. پس از این، جنگ بعدی که این بار بر سر نحوه تقسیم درآمدها است، آغاز خواهد شد.
258 251
