مدرسه عباسقلی خان یکی از مدارس بزرگ مشهد است که در زمان دولت صفویه (دوران حکومت سلطان سلیمان صفوی) ساخته شده است. بانی اصلی این بنا فردی به نام عباسقلی خان شاملو بوده که حاکم هرات بوده است. بر روی کتیبه‌ای که در سردر ورودی مدرسه وجود دارد، نام عباسقلی خان ذکر شده است و تاریخ ساخت بنا را نیز سال ۱۰۷۷ هجری قمری ذکر کرده‌اند.
این مدرسه، یکی از شاهکارهای معماری محسوب شده و باتوجه به قدمتی که دارد، بسیار ارزشمند است. بنای مدرسه چهار ایوانی و در دو طبقه می‌باشد. فضای کلی این مدرسه مستطیل است که دور تا دور ساختمان، حجره‌هایی برای سکونت طلاب قرار دارد. تعداد حجره‌ها به ۱۰۴ عدد می‌رسد و رو به روی هر حجره، غرفه‌ای مشرف به صحن وسیع مدرسه وجود دارد. مدرسه همچنین در حدود ۱۲ راه پله دارد که طبقات را بهم متصل می‌کند.
برای ساخت مدرسه تماما از آجر استفاده شده است. تزییناتی مانند کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری‌ها نیز در سردر ورودی‌های ایوان‌ها و حجره‌ها و رواق‌ها دیده می‌شود. کاشی‌ها از نوع معرق بوده و با رنگ‌های مختلف تزیین شده‌اند.
همچنین مدرسه عباسقلی خان دارای ۳ ایوان بزرگ است که برای تدریس و برپایی مجالس درس ساخته شده بود.
سمت غربی مدرسه مربوط به طرح توسعه‌ی حرم مطهر امام رضا (ع) است و سمت شرقی بنای مدرسه با چند مغازه از بازار حضرتی همسایه است. کل نمای بیرونی مدرسه عقب نشینی شده است. سردر هم خوشبختانه بدون هیچ آسیبی به عقب کشیده شده است. ورودی اصلی بنا از قسمت انتهایی ایوان شمالی است که به خیابان نواب صفوی دسترسی دارد و در پشت بنای مدرسه، در واقع دیوار ایوان جنوبی بنا، یک کارگاه سنگ‌بری وجود دارد که این نیز جزء الحاقات بنای مدرسه است. دسترسی به پشت بنا از طریق بازار حضرتی امکان پذیر است. این مدرسه که در خیابان نواب صفوی واقع شده، جزو بناهای مربوط به حرم مطهر امام رضا (ع) است. این محله نیز یکی از قدیمی‌ترین محله‌های مشهد است و قدمت آن را بین سال‌های ۴۷۲ الی ۷۷۵ تخمین زده‌اند.
این مدرسه هم اکنون به عنوان یکی از مراکز حوزه علمیه مشهد به شمار می‌رود. در سال ۱۳۳۴ هجری شمسی کتابخانه‌ای به این بنا اضافه شد که این کتابخانه توسط فردی به نام سید علی بهشتی وقف شد. کتابخانه نیز به نام کتابخانه سید مشهور است. آیا از وجود چنین مدرسه‌ی قدیمی و زیبایی در مشهد خبر داشتید؟
منبع: لست سکند
۲۱۲۱
