بعد از تصویب مجلس اما اظهارات ضد و نقیضی درباره این مصوبه و فرجام آن در شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح شد که این اظهارات تردیدهایی را درباره تصویب این طرح در شورای نگهبان مطرح کرد که البته با واکنش سخنگوی این شورا همراه شد. در این گزارش به روند این اظهارات و البته جزئیات این مصوبه پرداخته ایم.
1. واردات از کی ممنوع شد
واردات خودرو الان بیش از سه سال است که به طور کامل تعطیل شده است. تیر ۹۷ بنا بر دستور محمد شریعتمداری، وزیر وقت وزارت صنعت، معدن و تجارت، واردات خودرو به کشور ممنوع شد. این ممنوعیت هم یک دلیل مشخص دارد؛ این که کشور ارز برای واردات خودرو ندارد. در مجلس قبل نمایندگان طرحی را پیشنهاد کردند که با شرایط خاصی واردات خودرو آزاد شود. شورای نگهبان مخالفت کرد و این طرح به مجلس برگشت خورد. در دوره جدید نمایندگان طرح قبلی را اصلاح کردند و ابتدا در کمیسیون صنایع و بعد در صحن علنی مجلس آن را به تصویب رساندند. این طرح اجازه واردات خودرو به هر شخص حقیقی و حقوقی را می‌داد به این شرط که برای واردات یا از ارزهای دپو شده در خارج از کشور استفاده شود یا از ارز حاصل از صادرات خودرو یا قطعات و صنایع مرتبط.
2. چه خودروهایی می شود وارد کرد؟
طبق مصوبه جدید مجلس هر شخص حقیقی یا حقوقی می تواند از طریق واردات بدون انتقال ارز برای واردات خودرو اقدام کند که این خودروها شامل خودروهای تمام برقی یا دو نیرویی (هیبریدی)، خودروهای بنزینی یا گاز سوز با بر چسب انرژی ب (b) و بالاتر یا دارای شاخص ایمنی سه ستاره یا بالاتر بر اساس گواهی‌های استاندارد معتبر می شود. البته میزان خودروی مورد نیاز را شورای رقابت هر شش ماه یک بار تعیین می کند.
3. اولین مخالفت
با نگاهی به صحبت مخالفان این مصوبه در جلسه رای گیری می‌توان اولین اظهاراتی را دیدکه تصویب این مصوبه در شورای نگهبان را دچار تردید می کند. به گزارش مهر مصطفی میرسلیم نماینده مجلس در حاشیه جلسه علنی روز چهارشنبه 24 شهریور گفته بود: «هفته گذشته جلسه‌ای در مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد و با موضوعی که در این اصلاحیه آمده است، مخالفت شد. شورای نگهبان هم با این موضوع مخالفت خواهد کرد. با تصویب این اصلاحیه، تولید و بررسی‌های تحقیقاتی لطمه می خورد و جوانان فعال در این حوزه دلسرد می‌شوند.» اما داوود دانش‌جعفری دیگر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در 27 شهریور اظهارات میرسلیم را تکذیب کرد و در گفت و گویی با «بازار نیوز» توضیح داد که «این نظر مجمع نبوده و نظر شخصی آقای میرسلیم است. مخالفتی که میرسلیم اعلام کرده مربوط به یک مورد اختلافی در سال گذشته بین مجلس و شورای نگهبان در خصوص واردات خودروهای برقی و هیبریدی بوده که مجلس معتقد بود واردات این گونه خودروها باید از پرداخت عوارض گمرکی و تعرفه واردات معاف شود ولی شورای نگهبان و مجمع مخالف بود.»
4. توئیت جنجالی
بعد از بازنشر اظهارات میرسلیم توئیت یکی از فعالان رسانه ای فضای مجازی دوباره فضای واردات خودرو را غبارآلود کرد. علی قلهکی در 27 شهریور در توئیتی که بسیار پربازدید شد، نوشت: «طرح مجلس برای آزادسازی واردات خودرو، به اتفاق آرا توسط هیئت عالی نظارت بر حُسن اجرای سیاست‌های کلی نظام رد شد. طبق ماده ۷ مقرراتِ نظارت، اگر این طرح به تصویب نهایی مجلس برسد، احتمالا به دلیل مغایرت با بند ۲ اصل ۱۱۰ از سوی شورای نگهبان رد خواهد شد.»
5. مرجع مخالفت کننده با مصوبه مجلس
همان طور که پیش از این خواندید، میرسلیم و یک فعال فضای مجازی، مرجع مخالفت کننده با مصوبه مجلس را هیئت عالی نظارت بر حُسن اجرای سیاست‌های کلی نظام اعلام کرده اند. این هیئت سال 96 با 25 عضو تشکیل شد. سران قوا، رئیس و دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و 20 عضو دیگر اعضای مجمع این هیئت را تشکیل می دهند. در ترکیب اعضای این هیئت چهره‌های مختلفی از اعضای مجمع حضور دارند از علی آقامحمدی و احمد توکلی گرفته تا باهنر و دانش‌جعفری و البته سیدمصطفی میرسلیم.
6. انتقادها به طرح چیست؟
زمانی که طرح آزادسازی واردات خودرو در مجلس قبل مطرح شد، شورای نگهبان دو ایراد به این طرح گرفت. یکی حذف تعرفه واردات خودروهای برقی و هیبریدی و دیگری مسئله خروج ارز از کشور برای واردات خودروهای خارجی که به اعتقاد بسیاری این دو مشکل در مصوبه اخیر مجلس حل شده است. با این حال مصطفی میرسلیم معتقد است که نه تنها ایرادات شورای نگهبان رفع نشده بلکه با توجه به تصویب این طرح واردات خودروهای گازسوز هم به تولید داخل لطمه خواهد زد. جدا از این، طرح آزادسازی واردات خودرو به کشور مخالفان جدی دیگری هم دارد و حتی وزیر صمت هم با آن مخالف است. چون رضا فاطمی امین هفته قبل اعلام کرد دولت هیچ برنامه‌ای برای واردات خودروی خارجی ندارد.
7. اصرار یک نماینده
آن طور که روح‌ا… ایزدخواه، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس به «بورسان» گفته، تصمیم نهایی در خصوص «آزادسازی واردات خودرو» را شورای نگهبان می‌گیرد و سرنوشت طرح سامان دهی بازار خودرو در دست این نهاد است نه مجمع تشخیص مصلحت نظام. با این حال به گفته این نماینده مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام نظر خود را در این خصوص به شورای نگهبان اعلام کرده و البته ممکن است در رای نهایی شورای نگهبان نیز اثرگذار باشد. ایزدخواه در خصوص این موضوع که اگر شورای نگهبان طرح «سامان دهی بازار خودرو» را تصویب نکند، مجلس چه می کند هم گفته: «این طرح بار دیگر به مجلس باز می‌گردد تا توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی بازنگری شود.» پیش از این هم نایب رئیس کمیسیون صنایع مجلس در بخش خبری ساعت 21 شبکه یک ضمن دفاع از این مصوبه گفته: «این یک طرح هوشمندانه مشروطی است که می تواند خودروساز ما را وادار کند که خودرو را با شرایط رقابت پذیر، صادرات محور و ارزان قیمت تولید کند.»
8. نظر شورای نگهبان
بر اساس قانون برای تبدیل شدن مصوبات مجلس به قانون، رای شورای نگهبان کفایت می کند از همین نظر صحبت های طحان نظیف سخنگوی شورای نگهبان در خصوص مصوبه سامان دهی واردات خودرو حائز اهمیت است. طحان نظیف عملا تصمیم گیری به جای شورای نگهبان از طرف میرسلیم و برخی کارمندان مجمع را رد کرد و به رسانه ها گفت: «ما باید جلسه تشکیل دهیم و مصوبه را دقیقا بررسی کنیم. هر زمان که این جلسه تشکیل و نظرات مشخص شود، اطلاع رسانی در این زمینه صورت می‌گیرد. هنوز هیچ احتمالی نمی‌توان درباره تایید شدن این طرح داد چرا که متن نیز به صورت دقیق باید مطالعه شود.»
با این حال به نظر برخی از کارشناسان با این اظهارات و شروط درباره طرح سامان‌دهی صنعت خودرو نباید خیلی منتظر واردات گسترده خودروی خارجی باشیم و ممکن است پررنگ شدن برخی اخبار توسط دلالان برای نوسان گیری قیمت در بازار باشد .
2323
