سینماسینما، بهرنگ ملک محمدی
«سرخ‌پوست» به گمانم غافل‌گیری جشنواره امسال است. فیلمی که تمام مولفه‌های یک فیلم سینمایی را دارد. این نکته در میان فیلم‌هایی که بسیاری از آن‌ها برای سینما ساخته نشده و در حقیقت تله فیلم‌هایی هستند که بر پرده سینما به نمایش درمی‌آیند، یک امتیاز ویژه است. ابتدا و انتهای فیلم هر کدام ویژگی خاصی دارند. آغازی با نمایی غیرمتعارف که جمع‌آوری یک سکوی اعدام است و انتهایی که حرف‌های زیادی درباره آن می‌توان زد. در حقیقت فیلم‌ساز با همان سکانس ابتدایی و برداشتن یک ابزار مرگ‌آور می‌خواهد مخاطبش را به دنیایی وارد کند که قرار است در آن عشق معجزه کند. عشقی که می‌تواند رئیس زندانی خشن، کم‌حرف و وظیفه‌گرا مانند نعمت جاهد را به یک عاشق کنش‌گر تبدیل کند.
آن چیزی که «سرخ‌پوست» را به یک فیلم سینمایی با مشخصاتی که گفته شد، تبدیل می‌کند، در نگاه اول طراحی صحنه و در گام بعدی فیلم‌برداری آن است. صحنه‌ای که تا امروز معادل آن حداقل در دو دهه گذشته بسیار کم دیده شده و روایت یک داستان در فضایی مانند زندان از آن کارهایی است که معمولا در سینمای ایران رخ نمی‌دهد. فیلم‌برداری هم در این میان به کمک طراحی صحنه و فضاسازی فیلم می‌آید و با نماهایی که به فیلم‌های کلاسیک سینما بی‌شباهت نیست، بیننده‌اش را در تمام طول و عرض محیط زندان و اطراف آن حرکت می‌دهد. این‌جا تعلیقی که برای پیدا شدن «سرخ‌پوست» ایجاد می‌شود، نه‌تنها به محیط زندان، که به چهار گوشه آن هم بازمی‌گردد و این نکته باعث می‌شود زندان نه به عنوان یک ساختمان، که به مثابه یک جهان با ابعاد کوچک تصور شود؛ جهانی که انگار زندانبان و زندانی هر دو در آن اسیرند.
«سرخ‌پوست» به نظر یک فیلم از گونه فیلم‌های سیاسی است؛ از نام فیلم گرفته تا نقدی جدی که به مدرنیته اواخر دهه ۴۰ و اصلاحات ارضی در ایران دارد. اصلاحاتی که بر خلاف تصور به فئودالیسم و مناسبات آن در روستاها دامن می‌زند. فضایی که خوانین همه حیات و امکان زیست رعیت را در اختیار دارند و سرخ‌پوست زندانی داستان هم در حقیقت قربانی همین شرایط ویران‌گر و ناعادلانه است. پایان فیلم هم علیرغم پی‌اووی بی‌نظیر سرخ‌پوست مناقشه‌برانگیز است و به‌شخصه معتقدم پایان فیلم زمینه‌های طراحی‌شده و منطقی در طول روایت را ندارد. رفتار نعمت جاهد در انتهای داستان به نظر بیش از آن‌که در روند منطقی جهان فیلم و آدم‌هایش تعریف شود، واکنشی احساسی است که کارگردان فیلم آن را دوست داشته است.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
