سازمان سیا (CIA) طی دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ مجموعه‌ای از آزمایش‌های فوق محرمانه‌ی را به اجرا درآورد که بعدا با افشاگری‌ها، مردم آمریکا و متعاقب آن جامعه‌ی جهانی را شوکه کرد. هر چند ممکن است در ابتدا به نظر برسد هرکدام از این آزمایش‌ها بیشتر به قلمروی داستان‌های علمی‌تخیلی تعلق دارند، اما در کمال شگفتی خیلی زود مشخص شد، آزمایش‌های کنترل ذهن ام‌کی اولترا همگی واقعی بوده‌اند.
محققان سازمان سیا در بحبوحه‌ی جنگ سرد سخت مشغول انجام برخی از آزاردهنده‌ترین و دلهره‌آورترین آزمایش‌های تاریخ روی افراد عمدتاً ناآگاه و بی‌گناه بودند. به نقل از پایگاه خبری All That’s Interesting، سازمان سیا در آن دوران پرتنش به این باور رسیده بود که محققان اتحاد جماهیر شوروی توانسته‌اند با موفقیت انواع تکنیک‌های کنترل ذهن مخصوص به خود را توسعه دهند. بدین‌ترتیب، سیا هم برنامه‌ای موسوم به ام‌کی اولترا را در سال ۱۹۵۳ آغاز کرد. در این برنامه‌ی گسترده محققانی از بیش از ۸۰ مؤسسه تحقیقاتی، دانشگاهی و بیمارستانی شرکت داشتند. سوژه‌های این آزمایش‌های عذاب‌آور شوک الکتریکی داده شدند، مورد انواع و اقسام تعرض‌های کلامی و جسمی قرار گرفتند و به بسیاری نیز به کررات مقادیر قابل‌توجهی مواد روان‌گردان به‌خصوص ال اس دی داده شد.
علاوه بر این، بسیاری از سوژه‌ها که از قبل با مشکلات روحی و روانی فزاینده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کردند، بدون اطلاع خود مورد آزمایش قرار گرفتند. بسیاری از این افراد بعدها با مشکلات روانی و جسمی طولانی‌مدتی مواجه شدند. تعجبی هم نداشت که سیا این پروژه را با نهایت محرمانگی و با نام‌های رمزی به اجرا درآورد. و وقتی هم که پروژه –دستکم روی کاغذ- در دهه‌ی ۱۹۶۰ خاتمه یافت، بیشتر اسناد و سوابق به دستور مقام‌های سیا نابود شدند.
امروز، عموم مردم کشور آمریکا به حدود ۲۰ هزار سند مربوط به آزمایش‌های کنترل ذهن ام‌کی اولترا دسترسی آزاد دارند. اما حتی این حجم از شواهد که تنها بخش کوچکی از تمام اسناد و سوابق واقعی را تشکیل می‌دادند برای پرده برداشتن از یکی از مخوف‌ترین و شنیع‌ترین برنامه‌ها و پنهان‌کاری‌های تاریخ دولت آمریکا کافی بودند.
آزمایش‌های کنترل ذهن ام‌کی اولترا چطور انجام شدند؟
برنامه ام‌کی اولترا از همان ابتدا به دلیل اینکه سازمان سیا به خوبی از زیرپاگذاشتن اخلاقیات در آزمایش‌های کنترل ذهن اطلاع داشت با نهایت محرمانگی انجام گرفت. در مجموع ۱۶۲ آزمایش این پروژه در چندین شهر، دانشگاه، زندان و بیمارستان انجام گرفتند. ۱۸۵ محقق تراز اول نیز در این سری آزمایش‌ها شرکت داشتند که برخی از آن‌ها اصلاً نمی‌دانستند ناخواسته وارد برنامه‌ی محرمانه سیا شده‌اند.
در آزمایش‌های اولیه اکثر اوقات مواد روان‌گردان را برای تغییر ذهن به هرکدام از سوژه‌ها می‌دادند. محققان امیدوار بودند بتوانند محتویات ذهن انسان را به این طریق کاملاً پاک کنند. به سوژه‌ها بیشتر ال اس دی، مواد افیونی، تی‌اچ‌سی (تتراهیدروکانابینول) و ماده مصنوعی فوق‌العاده توهم‌زای ۳-شینوکلیدینول‌بنزینات (دولت آن را ساخته بود) و همین‌طور الکل (در مقادیر گاها کُشنده) داده می‌شد. محققان همچنین گاهی اوقات دو دارو با اثرات متضاد (مانند یک داروی آرام‌بخش و یک آمفتامین یا الکل به همراه ال اس دی) را هم‌زمان به سوژه‌ها می‌دادند تا بتوانند واکنش آن‌ها را ملاحظه کنند.
محققان علاوه بر مواد مخدر و داروهای روان‌گردان از هیپنوتیزم نیز استفاده می‌کردند. این روش به‌خصوص برای آن بود که با هراس‌افکنی در سوژه‌ها (که مدلی برای اسرای جنگی و جاسوسان دشمن بودند) آن‌ها را تخلیه‌ی اطلاعاتی کنند. محققان در ادامه به بررسی اثرات هیپنوتیزم روی نتایج آزمون‌های دروغ‌سنج (پلی‌گراف) و پیامدهای آن روی از دست دادن حافظه پرداختند.
شرکت‌کنندگان در برنامه ام‌کی اولترا در همین حال تحت آزمایش‌هایی مانند شوک الکتریکی، تحریک شنوایی و داروهای فلج‌کننده (که عموماً برای بیهوشی کاربرد دارند) قرار گرفتند. در همین حال، آزمایشگر دونالد کامرون (نخستین رئیس انجمن جهانی روانپزشکی و رئیس انجمن‌های روانپزشکی آمریکا و کانادا) به بیماران دارو می‌داد و بارها درحالی‌که بیماران در حالت اغما (کما) به سر می‌بردند نوارهای صدا یا تلقین را برای آن‌ها پخش می‌کرد.
او امیدوار بود که با این روش بتواند بیماری اسکیزوفرنی را درمان کند یا اینکه با پاک کردن محتویات ذهن سوژه‌ها، ذهن آن‌ها را از نو تنظیم کند. اما برخلاف انتظار این آزمایش‌ها اثرات مهلکی روی سوژه‌ها داشتند و بسیاری از آن‌ها برای مدت چندین ماه در اغما به سر برده بودند، برای تمام عمر دچار بی‌اختیاری و فراموشی شدند.
جان سی. لیلی، روان‌پزشک و رفتارشناس مشهور حیوانات نیز در این آزمایش‌ها شرکت داشت. او توانسته بود برای این آزمایش‌ها و تحقیق درباره ماهیت ذهن انسان اولین مخزن محرومیت حسی را بسازد. دانشمندان پروژه ام‌کی اولترا این مخزن را سفارش داده بودند تا بتوانند پس از دادن مواد روان‌گردان به سوژه‌ها آن‌ها را در محیطی عاری از هرگونه محرک‌های محیطی نگه دارند.
محققان برنامه با چنین زرادخانه‌ای از انواع ابزارها واقعاً موفق به ازهم‌گسستن ذهن هزاران انسان نگون‌بخت شدند. بسیاری از کسانی که نادانسته یا با وعده‌های فریبنده وارد آزمایش‌ها شده بودند بعدها بهای سنگینی برای این اشتباه خود پرداختند.
یکی از شرکت‌کنندگان این آزمایش‌ها چارلز منسون بود. منسون که حالا به‌عنوان یکی از مشهورترین شخصیت‌های تاریخ جهان نامش را وارد کتاب‌های تاریخ کرده، در طی دهه ۱۹۶۰ به پیروان فرقه‌اش، «خانواده منسون» دستور انجام برخی از هولناک‌ترین قتل‌ها در لس‌آنجلس را داد. جنایت‌های منسون به‌خصوص قتل شَرون تیت و لنو و رزماری لابیانکا سروصدای زیادی به پا کرد و افشای جزئیات آن مردم را در شوک عمیقی فرو برد. نه‌تنها منسون افراد زیادی در حلقه‌ی خود داشت که بعدا به سیا پیوستند، بلکه او با روش‌هایی مشابه محققان ام‌کی اولترا، یعنی با دادن ال اس دی فرقه‌اش را اداره می‌کرد.
بسیاری عقیده دارند پروژه ام‌کی اولترا همچنان ادامه دارد
این آزمایش‌ها برای بیش از یک دهه و حتی بعد از مرگ یکی از دانشمندان ارتش به نام دکتر فرانک اولسون نیز ادامه داشتند. اولسون بعد از آزمایش‌ها به‌شدت افسرده شد و در همان روزهای آغازین پروژه در سال ۱۹۵۳ از پنجره‌ی طبقه سیزدهم آسایشگاهی روانی که در آن بستری بود به بیرون پرید و به زندگی خود خاتمه داد. مشهور است، او مدتی قبل از مرگ به خانواده‌اش گفته بود، ناخواسته خودش را به مخمصه انداخته است.
وضع کسانی که از آزمایش‌ها جان سالم به در برده بودند نیز وخیم بود. بسیاری از سوژه‌های آزمایش بعدا درگیر افسردگی، فراموشی، فلج، کلافگی و سردرگمی، خماری (ناشی از ترک نابه‌هنگام مواد مخدر) دردهای طاقت‌فرسا، بی‌خوابی و مشکلات روحی روانی شبیه به اسکیزوفرنی شدند. این در حالی است که اثرات بلند مدت این آزمایش‌ها روی این افراد به درستی دانسته نمی‌شود.
بیشتر بخوانید:
از زمان افشاگری‌ها تا به امروز، کتاب‌ها (داستانی، غیرداستانی، مصور)، سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی بی‌شماری از آزمایش‌های کنترل ذهن پروژه ام‌کی اولترا الهام گرفته‌اند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به فیلم «مردانی که به بزها خیره می‌شوند (۲۰۰۹)» مجموعه فیلم‌های «جیسون بورن» و همین‌طور سریال تلویزیونی «چیزهای عجیب» اشاره کرد.
دولت اجرای برنامه ام‌کی اولترا را انکار نمی‌کند، اما بیشتر اتفاقاتی که در جریان این آزمایش‌های مخوف رخ دادند هیچ‌وقت فاش نشدند. دولت اعتراف کرد، این آزمایش‌ها در ۸۰ مؤسسه تحقیقاتی و دانشگاهی مختلف و روی بسیاری از افراد ناآگاه انجام گرفته‌اند.
پروژه ام‌کی اولترا بعدا به بحث‌های زیادی پیرامون انواع تئوری‌ها توطئه دامن زد. سازمان سیا هم‌اکنون با قطعیت اعلام کرد، آزمایش‌ها در همان سال ۱۹۶۳ برای همیشه متوقف شده‌اند. اما به دلیل نابودی اسناد، محرمانه بودن پروژه و همین‌طور انبوه نام‌های رمزی، بسیاری از نظریه‌پردازان توطئه عقیده دارند همچنان محققان سیا و سایر سازمان‌های دولت آمریکا مشغول انجام آزمایش‌های مخوف مشابهی هستند.
5858
