نخست‌وزیر اسرائیل روز یکشنبه ۳۰ دی (۲۰ ژانویه) در سفری که خود آن را “تاریخی” خواند، به چاد رفت. سفری که با آن قرار است روابط دیپلماتیک با این کشور آفریقایی گرم شود.
بنیامین نتانیاهو پیش از سوارشدن به هواپیما در فرودگاه بن گوریون در نزدیکی تل‌آویو به خبرنگاران گفت: «من در حال سفر برای دستیابی به موفقیت مهم و تاریخی دیگری هستم، به چاد، کشور مسلمان‌نشین بزرگی در همسایگی لیبی و سودان. خبرهای مهمی در راه است.»
زمانی که سخن از تثبیت روابط اسرائیل با چین یا هند مطرح می‌شود، انگیزه‌ها تا حدی روشن است: این کشورها هم پرنفوذ هستند و هم بازارهای سیری‌ناپذیری دارند. اسرائیل هم در مقابل شریک قابل اعتنایی در عرصه‌های امنیتی و اطلاعاتی و تکنولوژیک است و البته روابط نزدیکی هم با آمریکا دارد.
اما چاد چطور؟ گسترش روابط دیپلماتیک با کشوری فقیر، دیکتاتوری و محاط در خشکی که در رده‌بندی سازمان غیر دولتی “خانه آزادی” (Freedom House) به عنوان هجدهمین کشور از نظر نقض آزادی شناخته شده، چه اهمیتی دارد که بنیامین نتانیاهو در بحبوحه آمادگی برای انتخابات زودرس ۲۳ ساعت از وقت خود را برای سفر به آن اختصاص می‌دهد؛ سفری که ۱۶ ساعت آن پرواز است.
روزنامه اسرائیلی “جروزالم پست” این پرسش‌ها را مطرح کرده و به آنها پاسخ داده است.
انگیزه‌های چاد و انگیزه شخصی نتانیاهو
به نوشته “جروزالم پست”، روشن است که چاد از اسرائیل چه می‌خواهد. این کشور فقیر و کم‌آب که در اطراف دریاچه چاد با تروریست‌های اسلامگرای بوکوحرام هم درگیر است، تسلیحات، تجربه و تخصص در حوزه امنیت و اطلاعات می‌خواهد؛ چاد می‌خواهد از تجربه اسرائیل در حفاظت از مرزها و از دانش فنی اسرائیل در حوزه آب و کشاورزی استفاده کند؛ چاد می‌خواهد به آمریکا نزدیک شود.
ادریس دبی ایتنو، رئیس جمهوری چاد، در نوامبر ۲۰۱۸ به اسرائیل سفر کرده بود. سران سیاسی دو کشور در آن زمان نگفتند که آیا معاملات تسلیحاتی هم موضوع گفت‌وگو بوده یا خیر. خبرگزاری فرانسه اما به نقل از منابع امنیتی چاد نوشت که این کشور برای مقابله با شورشیان در مناطق شمالی تسلیحات و تجهیزات اسرائیلی خریداری کرده است.
سفر نتانیاهو به چاد از سوی دیگر می‌تواند برای مبارزات انتخاباتی نتانیاهو هم مفید باشد. تصاویر حضور او در انجامنا، پایتخت چاد، این پیام را منتقل می‌کند که در دوران نخست‌وزیری نتانیاهو روابط اسرائیل با هند، چین، کشورهای آمریکای لاتین و آفریقایی تقویت شده است.
نزدیکی به کشورهای مسلمان علیرغم بحران خاورمیانه
رابطه با چاد از جهتی دیگر هم می‌تواند برای اسرائیل مهم باشد. این سفر می‌تواند این پیام را به دنیا منتقل کند که با وجود بحران خاورمیانه و موضوع اسرائیل و فلسطینیان، امکان نزدیکی اسرائیل با کشورهای مسلمان وجود دارد.
بنیامین نتانیاهو در ماه نوامبر به عمان سفر کرد. همکاری‌های امنیتی اسرائیل با مصر هم به طرز بی‌سابقه‌ای گسترش یافته است. پروازها به اسرائیل یا از این کشور هم اجازه یافته‌اند از آسمان عربستان استفاده کنند. این تحولات هم می‌توانند حاوی پیام مشابهی باشند.
به نوشته “جروزالم پست”، اگر چاد مسلمان‌نشین که ۴۲ سال پیش تحت تأثیر معمر قذافی، دیکتاتور فقید کشور همسایه (لیبی) روابط خود را با اسرائیل قطع کرده بود، بتواند مناسبات خود با تل‌آویو را از سر بگیرد، شاید دیگر هفت کشور مسلمان‌نشین جنوب صحرای بزرگ آفریقا – مانند مالی و سودان – که روابط دیپلماتیک با اسرائیل ندارند، هم بتوانند.
از وزن بلوک کشورهای آفریقایی در سازمان ملل هم نباید غافل شد. این بلوک ۵۴ کشور از ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل را در بر می‌گیرد. به نوشته “جروزالم پست”، برقراری روابط نزدیک با این کشورها به عنوان مثال سبب می‌شود که آنها از این پس در رأی‌گیری درباره مسائل اسرائیل و فلسطینیان به صورت خودکار به ضرر اسرائیل رأی ندهند. این موضوع اکثریت سنتی طرفدار فلسطینیان را متزلزل می‌کند.
نظارت بر فعالیت‌های مخل منافعاسرائیل
برقراری روابط نزدیک با چاد سود راهبردی دیگری هم برای اسرائیل دارد. تل‌آویو در این صورت بهتر می‌تواند سیر امور در لیبی و سودان در همسایگی چاد را رصد کند.
پیش از بروز اختلاف بین سودان و ایران در سال ۲۰۱۶، سودان یکی از روزنه‌های ارسال تسلیحات از ایران به باریکه غزه خوانده می‌شد. ایران متهم می‌شد که تسلیحات را از طریق “بورسودان” (Port Sudan) به مصر و از آن‌جا از طریق تونل‌های قاچاق به غزه ارسال می‌کند.
با وجود این‌که این مسیر تا حد زیادی مسدود شده، اما – از نظر “جروزالم پست” – اهمیت حضور اسرائیل در مرکز آفریقا را نشان می‌دهد.
۴۹۳۱۱
