سینماسینما، حسین سلطان محمدی
سی و هشتمین سال پیاپی است که جشنواره فیلم فجر را به نظاره نشسته ایم. جشنواره ای که در آثار گوناگونش، بازتابی از ابعاد متفاوت جامعه پس از انقلاب بوده و هست. سی و هشت سال است که تب و تابی بیش از پیش، در میان تماشاگران سینما را شاهدیم که به انتظار دیدن نخستین نمایش های فیلمها در این جشنواره هستند. سی و هشت سال است که شاهد همگامی نسل پیش از انقلاب سینما با نسل پس از انقلاب هستیم. سی و هشت سال است که اقشار گوناگون مردم، در این جشنواره، با آغوش باز به استقبال هنرمندان رفته اند. اکنون هم در دور تازه این جشن سینمایی و در گستره کشور ایران، به انتظار روز آغازین آن نشسته ایم.
جشنواره فجر از ادوار متفاوتی با نگرش های بسیار منفی تا بسیار مثبت، عبور کرده است. از طعنه شنیدن برای اینکه اصلا هویت بین المللی اش، کاذب است تا سکوت بعدی که دیدند اگر فیلمی در فجر به نمایش درآید، شانس نمایش اول در برلین یا امثالهم را از دست می دهد و این غیرمستقیم یعنی در خارج از مرزها، آن را بین المللی می دانند، با وجود همه طعنه های استادان و شاگردان متفاوت قلم به دست در این سینما، که اصلا لب باز نکردند که باورشان را اصلاح کنند.
جشنواره فجر در ادوار متفاوت، شاهد سینماگران پیش از انقلاب تا سینماگران بعد انقلابی در آثارش بوده است. همه آنها، در گذر از فیلترهای همسان و ناهمسان، ماندند تا این جشن جمعی و جامع و شامل سینمای پس از انقلاب، کامل شود و کسی از این ترکیب به عنوان نقطه منفی یاد نکرده است و آن را سیاستی مستمر از سوی سیاستگذاران جشنواره در هر رده ظاهری و باطنی می دانند.
جشنواره فجر در ادوار متفاوت، فرمتی متفاوت از جشنواره های ملی در کشورهای دیگر را به نمایش گذاشت و از سالن هایی با تعداد کم به اینجا رسید که علاوه بر مرکز با سالن هایی جدید و مدرن، در استانهای گوناگون هم بخش قابل توجهی از آن را به نظاره بنشینند و استانها و مسئولان استانی برای کشاندن بخشی از جشنواره و هنرمندانش در رقابتی سخت با یکدیگر بکوشند. که این را هر هنرمندی قدر می داند.
جشنواره فجر در ادوار مختلف این تجربه را به نظاره نشست که سال سینمایی ایران از آن تحویل بشود و اگرچه همانند تعطیلات برای آلودگی هوا و تعطیلات نامنتظر و ثبت نشده در تقویم، بعضی آثار به دور از حضور در جشنواره به اکران عمومی رسیدند، همچنان آغاز سال جدید برای همه سینماگران به شمار آید.
جشنواره فجر در ادوار مختلف خود این را به نظاره نشست که واکنش سینماگران و نویسندگان و اصحاب رسانه و تماشاگران عمومی، ملاکی برای قضاوت اداری و تعیین نوبت اکران برای عموم جامعه در طول سال سینمایی بشود و علاوه بر ساختار اداری برای تعریف مناسبات اکران، ساختار اکران در بخش خصوصی نیز به رابطه ای روشن برای بستن قرارداد اکران برسد.
جشنواره فجر در ادوار مختلف، حتی تریبون دولتی اش، به بازتاب دیدگاه های متفاوت از دیدگاه اداری روز، تبدیل شد و این تریبون با حداکثر ظرافت قاعده مند، همچنان برای بازتاب شفاهی دادن به دیدگاه سینماگران باز مانده است و سینماگران، علاوه بر تصاویرشان، تحلیلی لحظه ای از این تریبون هم بیان داشته اند.
و جشنواره فجر در ادوار مختلف، این را هم اثبات کرده که با وجود تنوع دیدگاه های موجود در اجتماع، این جمع سالانه را به جمع ایرانی، شامل سیستم اداری و حاکمیتی و مردم و سینماگران، تبدیل کرده است، که این نیز به معنای آن نیست که چشمها بر روی غمها و شادی های جامعه بسته است، بلکه بیانگر آن است که در هر رخداد اجتماعی، آحاد اجتماع به هم نزدیکتر شده و برای بعد رخداد، تبادل اندیشه می کنند. حتی اگر اندک هایی به نسبت این جمع کشوری، خود را کنار کشیده و با نگاهی دیگر به اجتماع و نمادهایش – که جشنواره فیلم فجر یک نماد فرهنگی هنری مدرن آن است – نگاه کنند.
