سینماسینما، یاسمن خلیلی فرد:
«۲۳ نفر» فیلمی است که براساس یک داستان واقعی در دوران جنگ تحمیلی ساخته شده است.
ابتدا عنوان کنم که انتظار تماشای یک فیلم جنگی را با صحنه های میدانی جنگ و کشتار و … نداشته باشید چراکه مضمون اصلی فیلم «اسارت» است و بیشترین بخش های فیلم به همین تم اختصاص داده شده است.
«۲۳ نفر» از آن دسته فیلم هاییست که خالی اشکال نیستند اما این حفره ها و نقصان ها باعث نمی شوند مخاطب فیلم را دوست نداشته باشد بلکه برعکس، می تواند تماشاگر را تا آخرین سکانس سرجای خود نگاه دارد.
عمده اشکالات فیلم به اجرا و کارگردانی آن بازمی گردد. بخش های جنگی فیلم به لحاظ بصری و فنی حرفه ای از آب درنیامده اند و باورپذیر نیستند. شاید دلیل این امر آن باشد که کارگردان تمرکز اصلی خود را بر ترسیم درست فضای زندان و اسارتگاه بنا کرده است و قصد جدی برای ساختن فیلمی میدانی درباره ی جنگ نداشته است. به همین دلیل بخش های جنگی فیلم کم مایه و کم جان تر از دیگر بخش ها از اب درآمده اند. برعکس بسیاری از فیلمهای سینمای ایران که از مشکل بزرگ “فیلمنامه” رنج می برند، «۲۳ نفر» اتفاقاً فیلمنامه ی مستحکمی دارد. رخدادهای آن به اندازه اند. داستان، دچار سکته نمی شود و نقاط فراز و فرودش به جا هستند. با آن که به واسطه ی واقعه ی اصلی، عنصر تعدد کاراکتر امری اجتناب ناپذیر در فیلمنامه است، فیلمساز موفق می شود که به هر یک از کاراکترها در حد خود بپردازد و آن ها را از تیپ به شخصیت تبدیل کرده و از سطح به لایه های زیرین منتقل نماید. از دیگر هوشمندی های کارگردان، استقبال از تعدد قومیت های مختلف در فیلمش است. فیلم، شخصیت هایی با تنوع بومی و قومی دارد که در نهایت به کاراکتر واحدی بدل می شوند و به رغم سن و سال کم، تصمیمی بزرگ می گیرند. یکی دیگر از محاسن فیلمنامه آن است که لحن شعارزده به خود نمی گیرد. با وجود این که چنین فیلمنامه هایی آن هم در ژانر دفاع مقدس پتانسیل شدیدی برای تبدیل شدن به کارهایی شعاری دارند، فیلمساز در «۲۳ نفر» با همان سبک مستندگونه ی خود به ترسیم رویدادها و طراحی شخصیت ها پرداخته و دقت می کند که در دیالوگ نویسی به ورطه شعارزدگی و تکرار برخی مکررات نیفتد.
همان طور که اذعان داشتم، “۲۳ نفر” در بخش های تکنیکی و اجرایی بعضاً با مشکلاتی مواجه شده است که نمود آنها را در فیلم می بینیم. مثلاً، سکانس شکنجه با آب جوش می توانست شفاف تر باشد و اصل فعلِ شکنجه به تصویر کشیده شود. حذف این جزییات از فیلم احتمالاً به دلیل ریسک ناپذیری فیلمساز و گرایشش به محافظه کاری صورت گرفته اند در حالی که نمایش چنین صحنه هایی از اسلوب های ژانر جنگی ست که می توانست بر التهاب فیلم و میزان تأثیرگذاری بیشتر آن بیفزاید.
اما هدایت موفقیت آمیز بازیگران، می تواند ضعف های فنی و اجرایی دیگر کار را جبران کند. «۲۳ نفر» ۲۳ نابازیگر دارد که تقریباً اهمیت حضور هر یک از آن ها به اندازه ی دیگری ست و بدیهی ست که کنترل چنین موقعیتی و طرح درست میزانسن، کار چندان آسانی نیست. به رغم این دشواری، کارگردان توانسته است تصویر باورپذیر و ملموسی را از آن فضا ارائه دهد که بخش بزرگی از این موفقیت را مرهون بازی های درخشان بازیگرانش است.
«۲۳ نفر» با وجود ضعف ها و کاستی هایش فیلمی از دل برآمده است و طبیعتاً به همان میزان می تواند رضایت مخاطب را برآورده کرده و بر دل او بنشیند؛ فیلمی که تصویر جدید و کم تر پرداخته شده ای را از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به مخاطب ارائه می کند.
