کمتر از ۴۸ ساعت دیگر انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار می‌شود. طی ماه‌ها و هفته‌های اخیر تحلیل‌ها و بحث‌های زیادی درباره شرکت در انتخابات و ضرورت‌های آن در فضای سیاسی کشور مطرح شده است. با این حال به نظر می رسد در روزهای اخیر نوعی اجماع میان جناح‌های سیاسی و گروههای مختلف برای حضور در پای صندوق‌های رای شکل گرفته است. محمود واعظی، رییس دفتر رییس جمهوری، با تحلیل فضای سیاسی کشور و منطقه از ضرورت مشارکت در انتخابات گفت.
آقای واعظی در آستانه یکی از حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین فصل‌های حضور و مشارکت انتخاباتی قرار داریم اگر مردم در انتخابات پیش رو حضور گسترده پیدا کنند چه تاثیراتی خواهد داشت؟
مشارکت سیاسی مردم در کشورما مبنای جمهوریت نظام است و به همین دلیل از ابتدای انقلاب، همواره اهمیت داشته و مورد تاکید امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری و مسئولان عالی کشور بوده است. چنانکه بارها رییس‌جمهور محترم بیان کرده‌اند، در کشور مشروعیت همه افراد و نهادها به طور مستقیم یا غیرمستقیم از مردم است و بر همین اساس، مسئله مشارکت، در تمام ادوار انتخابات اهمیت مبنایی و محوری داشته و دارد. در انتخابات پیش رو، این اهمیت به دلایل مختلفی دو چندان شده. در شرایط خطیری که کشور از نظر بین‌المللی دارد، پیام‌هایی که از انتخابات به خارج از مرزهای ایران مخابره خواهد شد، بسیار مهم و در این میان عنصر مشارکت بسیار است. سیاست فشار حداکثری آمریکا و تروریسم اقتصادی که این کشور علیه ملت ایران به کار بسته به مرحله سرنوشت‌سازی رسیده. کشور با مقاومت، فداکاری و حضور آگاهانه مردم و البته تلاش شبانه‌روزی خادمان ملت در دولت و ارگان‌های دیگر، عملا از بحرانی که آمریکا انتظار داشت بوجود بیاید، عبور کرده و تقریبا اکثر شاخص‌ها رو به بهبود است. در چنین شرایطی، مشارکت بالای مردم در انتخابات پیش رو به نوعی میخ آخر بر تابوت کمپین فشار حداکثری آمریکا خواهد بود و به سران کاخ سفید خواهد فهماند که سیاست‌شان با شکست قطعی مواجه شده است. در واقع مشارکت بالا می‌تواند منجر به ناامید شدن آمریکا از رسیدن به اهدافش شود و گشایش‌هایی در اقتصاد بوجود بیاورد.
به هرجهت انتخابات با هر کیفیتی در حال برگزاری است؛ به نظر شما احزاب و گروه ها حتی آنان که نامزدی ندارند یا نامزدهای‌شان امکان رقابت پیدا نکرده‌اند، چه باید بکنند، آیا قهر وخانه‌نشینی چاره‌ساز است؟
کنش سیاسی اساساً مبتنی بر هزینه – فایده و تحلیل سودمندی آن، معطوف به نتیجه است. در طول ۴۱ سال پس از انقلاب ۳۶ انتخابات در کشور ما برگزار شده، احزاب وگروه‌ها در طول این سال‌ها و ادوار مختلف انتخابات، اگر از قهر و خانه‌نشینی طرفی بسته‌اند و ثمره‌ای به دست آورده‌اند، خب باز هم چنین کنند؛ واقعیت اما این است که این کار نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه تجربه ثابت کرده که گاهی زیان‌های جبران‌ناپذیری را هم به بار می‌آورد. ضمن اینکه عرض کردم در انتخابات پیش رو، موضوع واقعا فراتر از منافع حزبی و گروهی است و پای منافع و امنیت ایران در میان است. به اعتقاد من نه فقط احزاب و گروههای سیاسی – صرف نظر از اینکه نامزدی در انتخابات دارند یا ندارند- بلکه هر فرد و سیاستمدار و چهره تاثیرگذاری که قلبش برای ایران عزیز می‌تپد، باید تلاش کند، مردم را ترغیب به مشارکت کند و با ناامید کردن مردم از نهاد انتخابات و صندوق رای مقابله کند. این ضرورت به نظرم برای احزاب و جناح‌ها که کنشگران عمده سیاست در کشور هستند، پررنگ‌تر هم هست.
بعد از سخنان رییس‌جمهور محترم درباره رقابتی بودن انتخابات، برخی احزاب گلایه‌مند شدند، دراین مورد چه نظری دارید و واقعیت چیست؟
برای تحلیل درست، ابتدا باید جملاتی که گفته شده را دقیق بخوانیم و فهم کنیم. رییس‌جمهور گفت فضای انتخابات نسبت به ابتدای کار، رقابتی‌تر شده است. تغییراتی که در روند نظارت و بررسی صلاحیت‌ها طی هفته گذشته بوجود آمد قطعی و این اتفاق نشانه موثر بودن اقدامات رییس‌جمهور است. ممکن است نتیجه نهایی با آن چیزی که مردم، فعالان سیاسی و حتی خود رئیس‌جمهور مد نظر دارند، فاصله داشته باشد اما یک حرکت مثبت در راستای رقابتی‌تر شدن انتخابات غیر قابل انکار است. آنچه که مد نظر رییس‌جمهور بود همین تغییر نسبی بود. بالاخره می‌دانیم که سیاست عرصه تحصیل ممکنات است؛ نباید آرمانی تحلیل کنیم، باید در حد مقدورات انتظار داشته باشیم و واقعیات و شاخصه‌های فضای سیاسی کشور را فراموش نکنیم. خوب است تجارب ادوار پیشین انتخابات و عملکرد دستگاه‌های دخیل را مرور کنیم و مثلا در همین موضوع صلاحیت‌ها کنش‌های دکتر روحانی را با اسلاف مقایسه کنیم، آن موقع احتمالا نگاه واقع‌بینانه‌تری پیدا خواهیم کرد.
آقای رییس‌جمهور در چند سخنرانی اخیر اشارات صریحی به راه امام و آرمان‌های انقلاب و «جمهوریت» و حق انتخاب داشتند. در دوره امام آنچه پیش برنده امور بود اعتماد عمومی به حاکمیت و مسئولان بود و آنچه الان به گفته برخی کارشناسان تصمیم‌سازی‌ها را دشوار کرده کاهش اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی است. برخی اتفاقات اخیر هم این وضعیت را بدتر کرده است. ریشه این مشکل در کجاست و برای حل آن چه راهکارهایی پیشنهاد می‌دهید؟
کاهش سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی، پدیده‌ای است که باید کاملا فرایندی و پروسه‌ای به آن نگاه کرد. این پدیده دفعتاً و یکباره بوجود نیامده و برای تحلیل زمینه‌ها و عوامل شکل‌گیری آن، یک دید عمیق و بلندمدت نیاز است. قبول دارم که حوادثی اتفاق افتاده که تاثیر غیرقابل کتمانی در کاهش اعتماد و سرمایه اجتماعی داشته اما نباید با فروکاستن دلایل این پدیده صرفا به حوادث اخیر، دچار اشتباه محاسباتی شویم. اساساً مشی سیاست‌ورزی و ساختار رقابت سیاسی در کشور ما به گونه‌ای است که سرمایه‌سوز و اعتمادزداست. آقای رییس‌جمهور اشاره گذرایی در نشست خبری اخیر به این موضوع داشتند. در رقابت سیاسی «سازنده»، صندوق رای فصل‌الخطاب است و پس از مشخص شدن نتیجه آراء، فضای انتخاباتی و رقابت‌های فشرده تا انتخابات بعدی به بایگانی می‌رود. ما ولی رقابت‌ها را با پایان انتخابات تمام نمی‌کنیم و فضای رقابت را به همه امور کشور تسری و این رویکرد را تا انتخابات بعدی ادامه می‌دهیم. یعنی بعد از انتخاب شدن رقیب، به جای اینکه در عین حفظ مرزبندی‌ها کمک کنیم، امورات کشور بچرخد و مشکلات مردم رفع و رجوع شود، همه تلاش‌مان را معطوف می‌کنیم به اینکه به مردم حقنه کنیم اشتباه کرده‌اند به آن کسی که مد نظر ما بوده رای نداده‌اند. این چیزی نیست که من ادعا کنم، آن را علنی اعلام می‌کنند و حتما شما بارها در رسانه‌ها و محافل دیده‌اید و شنیده‌اید. با صدای بلند از پشت بلندگو می‌گویند «انقلاب امام سالم بود، انتخاب غلط فساد آورد» و متاسفانه این را نمی‌فهمند که روی شاخه نشسته‌اند و بُن می‌برند. پشیمان‌سازی مردم، نتیجه‌اش لزوما باخت رقیب در انتخابات بعدی نیست، نتیجه‌اش ناامیدی مردم از صندوق رای و نهاد انتخابات است. انتخابات مبنای مشروعیت همه ما و به تعبیر رهبر معظم انقلاب، آبروی نظام اسلامی است. همه ما باید تلاش کنیم از تندبادهای رقابت سیاسی و کشمکش‌ها و بگومگوها، گزندی به این سرمایه ملی نرسد. اگر قواعد بازی در رقابت سیاسی رعایت کنیم حتما گام مهمی برای ترمیم سرمایه اجتماعی و احیای اعتماد عمومی برداشته‌ایم. فرقی نمی‌کند چه کسی برنده انتخابات آتی باشد، ما به یک وفاق ملی برای تغییر مشی سیاست‌ورزشی و رقابت سیاسی در کشور نیاز داریم. یقین بدانید که تا زمانی که این اتفاق نیفتد تمام اقدامات دیگر برای احیای سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی به نتیجه نخواهد رسید.
پیش‌بینی‌تان از میزان مشارکت در انتخابات پیش رو چقدر است؟
بسیار امیدوارم که مردم بزرگ و موقعیت‌شناس کشورمان، همانطور که در سراسر کشور در تشییع پیکر سردار رشیدمان شهید سپهبد سلیمانی و راهپیمایی ۲۲ بهمن پیام وحدت، انسجام، قدرت و اقتدار به منطقه و جهان مخابره کردند، باز هم با حضور آگاهانه در روز دوم اسفند موجب ناامیدی دشمن و عظمت بیشتر جمهوری اسلامی ایران شوند.
۲۳۲۷۲۱۵
