از میان مصنوعاتی که در کشتی آراِم‌اِس تایتانیک پیدا شد، ویالونی که رهبر گروه موسیقی والِس هارتلی هنگام غرق شدن کشتی می‌نواخته است، بیش از همه احساسات مردم را برمی‌انگیزد. این ساز که اکنون در موزه تایتانیک منطقه پیجِن فورج ایالت تنسی نگهداری می‌شود تا دسامبر 2020 به نمایش گذاشته خواهد شد.

ویالون هارتلی در کنار ویرانه‌های تایتانیک.

سال‌هاست که داستان موسیقی نوازانی که در تایتانیک برای آرام کردن مسافران هنگام حادثه‌، ساز می‌زدند مردم را به شگفتی و هیجان وا‌می‌دارد؛ نواختنی که پیش از غرق شدن با قطعه «خدایا به تو نزدیک‌ترم – Nearer My God To Thee» به پایان رسید. ویالون والِس هارتلی نیز بخش مهمی از این صحنه شگفت‌آور و اندوه‌بار بود. این ویالون را نامزدش ماریا رابینسون برای جشن نامزدی به او هدیه داده بود.

یک پلاک نقره‌ای به سیم گیر ویالون چسبانده شده بود تا یادآور اهدای آن در سال 1910 باشد. پیش‌تر می‌گفتند که هنگامی‌که ماکای‌بِنِت در 25 آوریل بدن هارتلی را بازیابی کرد ساز در کیسش و روی دوش او بوده است ولی هیچ سندی از بازیابی کشتی در دست نبود که مشخصاً به یک ساز موسیقی اشاره کرده باشد. این موضوع باعث شد تأیید اعتبار حقیقتی که ابتدا به نظر آشکار می‌رسید چالش‌برانگیزتر گردد.

ویالون رهبر موسیقی تایتانیک والِس هارتلی که خیلی‌ها می‌گویند هنگام غرق شدن کشتی نواخته می‌شد.

دایره المعارف تایتانیکا می‌نویسد چندین روزنامه در انگلیس و هالیفاکس کانادا (مناطقی که بیشتر پیکرها را به آن‌ها انتقال داده بودند) گزارش داده‌اند که کیسِ ساز رهبر موسیقی همراه با او پیدا شده است ولی هیچ اشاره مستقیمی به ویالون نکرده‌اند. البته، آن‌طور که در دفترچه خاطرات ماریا آمده، او از معاون استاندار هالیفاکس به خاطر این‌که ویالون را روز 16 ام جولای 1912 به او بازگردانده بود (حدود 3 ماه پس از حادثه) تشکرات فراوانی کرده است. طبق گزارش سرشماری سال 1911 بریتانیا، فردی به نام ماریا رابینسون در همان نشانی ذکر شده در دفترچه خاطرات می‌زیسته است که این امر مهر تأیید محکمی بر ادعاهای این دفترچه خاطرات و صحت آن می‌زند.

کشتی آراِم‌‌اِس تایتانیک در حال ترک ساوث هامپتون – 10 آوریل 1912

هنگامی‌که ماریا در سال 1939 از دنیا رفت، خواهرش این ویالون و کیسش را به خیریه و کلیسای سپاه رستگاری منطقه بخشید که در آنجا به رهبر ارکستر اهدا شد و او نیز آن را به یک مربی داد. این ساز سپس بین چند تن از اعضای خانواده دست‌به‌دست چرخید تا مالک کنونی‌اش در سال 2013 آن را به قیمت 7/1 میلیون دلار از مزایده خانه آلدریج و سان Aldridge & Son در منطقه دِوایز شهر ویلتشایر انگلستان خریداری کرد.

با چنین قیمت هنگفتی، تأیید اصالت این ساز حتمی به نظر می‌رسد. به همین دلیل، آلِن و اندرو آلدریج با کارشناسانی از حوزه‌های گوناگون در این‌باره مشورت کردند. مایکِل جونز از سازمان علوم قانونی بریتانیا تأیید کرد که فرسایش موجود روی قسمت‌های فلزی ساز به دلیل غوطه‌ور شدن در آب‌شور دریا ایجاد شده است و با فرسایش دیگر قطعات فلزی یافت شده از بقایای تایتانیک همخوانی دارد.

جلوی کشتی ویران شده تایتانیک. تاریخ عکس: ژوئن 2004.

رئیس پیشین بخش آلات موسیقی مزایده خانه ساسِبی، اَندرو هوکِر، اعلام کرد که این ساز یک ویالون کارخانه‌ساز آلمانی است که بین سال‌های 1880 و 1900 ساخته شده است و قیمت آن به حدی پایین بوده است که ماریا توان پرداختش را داشته باشد، ولی درعین‌حال کیفیت مناسبی داشته و هارتلی می‌توانسته است هزینه‌های زندگی‌اش را با آن تأمین کند. خانواده آلدریج این ساز را به یکی از بیمارستان‌های منطقه بردند و از آن سی‌تی‌اسکن گرفتند. مشخص شد که این سی‌تی‌اسکن‌ها با ضربات احتمالی وارده در حادثه تایتانیک سازگاری دارند.

چسب به‌کاررفته در فرایند تولید ساز می‌توانسته است در آب سرد دریا دوام بیاورد. ممکن است برخی بگویند هارتلی بیش از آنکه بخواهد نگران سالم ماندن ویالونش باشد، باید به فکر روی آب ماندن خود می‌بوده است؛ ولی تاریخ‌دان اِستوآرت کِلی می‌گوید که از زبان مادر هارتلی نقل می‌کنند: «او بی‌شک هنگام مرگ ویالونش را در آغوش گرفته است. زیرا وابستگی عجیبی به سازش دارد». زیرا هم زندگی‌اش را با آن می‌گذرانده و هم یک یادگاری از طرف معشوقه‌اش بوده است.

والِس هِنری هارتلی با ویالونش به‌عنوان رهبر ارکستر به خدمه تایتانیک ملحق شد و البته پیش‌تر در کشتی مائورِتانیا نیز به‌عنوان ویالون‌زن می‌نواخت؛ همچنین ارکسترهایی را در شهرهای کوچک پیرامون شهر دوسبِری کشور انگلیس، زیستگاهش هنگام حرکت تایتانیک، هدایت می‌کرد. او پیش از سفر به لیوِرپول برای سوار شدن به تایتانیک مدتی را در کنار ماریا و در روستای «بوستون اِسپا»ی یورکشایِر انگلیس سپری کرد.

هنگامی‌که کشتی سفر تازه‌اش را آغاز کرد و 15 آوریل 1912 به یک کوه یخی برخورد کرد، والس 33 سال سن داشت. پیکر او با کشتی اِس‌اِس عَرَبیک SS Arabic شرکت وایت اِستار لاین به لیوِرپول بازگردانده شد و سپس در یک خودروی نعش‌کش به زادگاهش یعنی شهر کالن منطقه لانکاشیر منتقل شد. او را در گورستان کِیلی رود در شهر کالن به خاک سپردند.

منبع: thevintagenews.com