مهسا مژدهی: تهران، اولین مقصد خارجی الکاظمی پس از رسیدن به نخست وزیری است. او در اولین روز از حضورش در ایران با رئیس جمهور و رهبرانقلاب دیدار کرد. منافع و ویژگی های مشترک، بعد از سقوط صدام دو کشور را به هم نزدیک کرده است. اما حالا در هفده سالگی این اتفاق، اوضاع بین بغداد و تهران کمی دشوارتر شده. الکاظمی رویکرد متفاوتی با دولت های پیشین عراق دارد اما این سفر نشان داد که او هم مانند پیشینیان خود از اهمیت رابطه دوستانه با ایران به خوبی آگاه است. در خبرآنلاین با صباح زنگنه، کارشناس امور خاورمیانه در مورد حضور نخست وزیر عراق در کشورمان گفتگو کرده ایم:

از سفر الکاظمی به تهران به عنوان یک سفر مهم یاد می شود. اهمیت حضور نخست وزیر عراق در کشورمان در شرایط کرونایی در چیست؟

این سفر در دوران کرونا انجام گرفته است. در زمانی که اغلب سیاستمداران ترجیح می دهند کمتر دست به سفر های خارجی زده و دیدارهای خوب را به صورت آنلاین به انجام برسانند. هم از این منظر و هم از منظر اینکه این نخستین سفر خارجی الکاظمی بعد از به قدرت رسیدنش است، حضور نخست وزیر عراق در تهران اهمیت داشته و مورد توجه قرار گرفته است. به طور کلی بخش مهمی از اهمیت این سفر به اهمیت خود کشور عراق برای ایران و اهمیت ایران برای آنهاست. عراق همسایه ای است که بیشترین مرز را در خشکی با ما دارد و در عین حال دو ملت مشترکات فرهنگی و تاریخی بسیاری با هم دارند. بعد از سقوط صدام حسین فرصت بازسازی و توسعه روابط بالاخره فرا رسید و  دو کشور برای این امر کم نگذاشتند.

عراق به خلیج فارس راه و ارتباط دارد، صادر کننده عمده نفت داشته و دو منبع آبی عظیم را در خود جای داده است. از سوی دیگر  نیروی بزرگی از جوانان را دارد که می توانند آینده و تحولات این کشور را مدیریت کنند و از آن یک کشور موثر بسازند. 

دو کشور در امور بازرگانی و اقتصادی روابط گسترده ای دارند و این روابط باید گسترش پیدا کند. بحث زیارت عتبات هم مطرح است که هر ساله میلیون ها ایرانی به عراق می روند و عراقی ها هم برای زیارت به ایران سفر می کنند. مجموع این شرایط اهمیت این سفر و به طور کلی اهمیت عراق را برای ما روشن می کند. 

دیروز ما شاهد اولین روز از حضور الکاظمی در تهران بودیم. با توجه به دیدارهای انجام گرفته شما این سفر را چطور ارزیابی می کنید؟

دولتمردان دو کشور همیشه تلاش دارند تا در سفرهایشان در جهت تعمیق و گسترش روابط بکوشند تا آن را به سطح بالاتری برسانند. در سفر الکاظمی به تهران هم این اتفاق حداقل در روز اول افتاده است. دو کشور به خوبی می دانند که همکاری های دوجانبه تا چه اندازه برایشان اهمیت دارد. از ضرورت همکاری های اقتصادی آگاهند و در حوزه های امنیتی هم از آنجا که بحث تروریسم در عراق و مبارزه با آن هنوز به پایان نرسیده، نیاز به همکاری های مشترک دارند. این ها مواردی است که در این سفر پیگیری شده و خواهد شد. 

رویکرد ایران به عراق به گونه ای است که بر استقلال این کشور تاکید دارد. از سوی دیگر برخی از ناظران معتقدند دولت الکاظمی از ابتدای کار به سمت برخی دولت های خارج ازمنطقه متمایل شده است. این سفر می تواند بر روابط دو کشور موثر باشد؟

هر چه که عراق مستقل تر و با ثبات تر باشد بهتر می تواند با قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای سخن بگوید و از استقلال خود دفاع کند. در صورتی که عراق ضعیف باشد، دیگر کشورها از آن به عنوان شریکی قوی و قابل گفتگو یاد نمی کنند. رویکرد ایران هم تاکید بر ضرورت این استقلال بوده است. اگر عراق بتواند رفتار درستی داشته باشد و شرایط منطقه را به خوبی درک کند و همزمان بتواند با آمریکایی ها در مورد وضعیتی که در این کشور ایجاد کرده اند گفتگو کنند، جایگاه محکم تری پیدا خواهد کرد و می تواند نقش خودش را در منطقه بهتر ایفا کندو ایفای چنین نقشی نه تنها به سود عراق که به سود ایران هم هست. حضور نیروهای نظامی آمریکایی و رفتاری که آنها به ویژه در یک سال اخیر از خود نشان دهند به خودی خود می تواند انگیزه کافی برای دولت عراق باشد تا به دنبال استقلال خود برود. اگر عراق بتواند از روی قدرت با ایالات متحده در مورد شرایط گفتگو کند، آن وقت کاخ سفید هم متوجه خواهد شد که با ارعاب و تهدید نمی تواند خواسته های خود را در منطقه و عراق جلو ببرد. این همان امری است که در روز نخست حضور الکاظمی در تهران، مقامات کشورمان بر روی آن تاکید کردند.

بسیاری دیدار الکاظمی با رهبری در این شرایط را بسیار با اهمیت تلقی کرده اند. با توجه به مسائلی که در این دیدار مطرح شد، تحلیل شما از این گفتگوها چیست؟

دیدار با رهبری در شرایط کرونا یک دیدار فوق العاده بود. چون رهبری بعد از  ماه که همه ملاقات ها را مجازی انجام می دادند، مهمان عراقی را برای ملاقات حضوری پذیرفتند و سخنانشان را صریح و مستقیم مطرح کردند. سخنان رهبر انقلاب در این دیدار برادرانه و دوستانه بود و این فرصت بسیار خوبی بود تا مسئولین عراقی موضع ایران را از زبان بالاترین مقام کشور بشنوند و بازخورد آن را تنظیم کنند. رهبری به عنوان یک دوست و همسایه کشور عراق سخن گفتند و ابعاد روابط و انتظارات ایران را بیان کردند. ایشان همچنین به موضوع ترور سردار سلیمانی در خاک عراق به دست بیگانگان اشاره کردند و گفتند که پیگیری پاسخ به این جنایت ادامه خواهد داشت. موضوع دیگری که اهمیت بسیار زیادی داشت رویکرد رهبری در مورد روابط عراق با آمریکا بود. ایشان گفتند که عراق خودش می داند که روابط خود را با واشنگتن چطور تنظیم کند و این احترامی است که به اراده مردم عراق و مسئولان گذاشته می شود. رهبری نگفتند که عراق با آمریکا رابطه نداشته باشد اما رابطه به نفع امنیت و سلامت منطقه و به نفع وحدت کامل سرزمین عراق باشد. این کمک می کند تا عراقی ها سیاست خود را راحت تر تنظیم کنند.

به طور کلی این سفر تا چه اندازه می تواند آینده روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد؟

بر اساس داده ها  حضور پرتعداد مقامات عراقی در تهران که الکاظمی را همراهی می کردند، بسیار پر معنی بود و نشان داد که بغدادآماده همکاری با ایران است. رقم بیست میلیارد دلاری که در خصوص تجارت میان دو کشور بیان شد رقم خوبی است و من با توجه به شناختی که دارم می دانم که این رقم اگر هر دو کشورتلاش کنند می تواند به بیشتر از این میزان هم برسد. همکاری های تجاری و سیاسی می تواند روابط بین تهران و بغداد را گسترده تر کند. این روابط قابل قطع کردن نیست و هنر مسئولین دولت در هر دو کشور باید این باشد که بتوانند بهترین استفاده را از موقعیت ها بکنند.

در همین رابطه بیشتر بخوانید:
شکست ترامپ،ریاض را به سمت تهران می‌کشاند؟/اهداف مهم ایران درعراق
آیا سفر ظریف به عراق روابط دو کشور را صمیمانه‌تر می کند؟
چرا ظریف به بغداد رفت؟

 312 310