علی سعادت آذر کارشناس مطالعات منطقه ای در یاداشتی برای خبرگزاری خبرآنلاین نوشت: نظام بین الملل همواره عرصه چالش دودیدگاه متفاوت ” حقوق بین الملل” و ” سیاست بین الملل” بوده و خواهد بود . در مورد اینکه گفتمان حقوقی مسلط است یا مسیرهای دیپلماتیک و سیاسی کارهای مرتبط با دیپلماسی راه گشای مسایل بین الملی است، بحث های نظری فراوانی شده اما واقعیت آن است که گفتمان مسلط بر نظام بین الملل را ماهیت و ساختار روابط آن تعیین می کند.

وی در تشریح ساختار کنونی نظام بین الملل می نویسد: نظام بین الملل که بعد از جنگ سرد وارد عرصه آنارشیک شده بود امروز بیش از پیش به مدل های سیاسی ” عملگرا ” و ” فرا عملگر” متکی است. در این مدل ها خروجی های نتیجه محور ملاک عمل دولت هاست و بازیگران بیش از آنکه اسیر احساسات آرمانگرایانه شوند در چهارچوب ” هزینه و فایده ” رفتار می کنند. نهایتآ اینکه باید بپذیریم که نظام بین الملل به لحاظ ” حقوقی ،داوطلبانه ”  بسته بوده  و به  لحاظ ” سیاسی و دیپلماتیک”  باز  است.

این کارشناس در ادامه به موضوع اقدام یکجانبه آمریکا در خروج از برجام اشاره کرد و نوشت: برجام یک تعهد حقوقی بین المللی و چند جانبه بود و خروج آمریکا نشان از شکنندگی  ساز و کارهای حقوقی است. اما این  به معنی مفید نبودن آن نیست، چرا که ادامه موفقیت و یا به اصطلاح پا برجا ماندن آن به مکانیسم های دیگری نیازمند است که یکی از آنها   عرصه دیپلماسی است. به عبارت دیگر ساز وکارهای حقوقی برای اهداف و منافع ملی لازم است اما هرگز کافی نیست و مکملی چون دیپلماسی فعال می خواهد. نکته دیگر در این است که امضای یک تعهد بین المللی پایان کار نیست و اتفاقا شروع است و برای رسیدن به منافع مورد نظر درچهارچوب برجام باید از الگوهای دیپلماسی فعال چون چانه زنی، اقناع سازی در خارج بهره برد تا ضمن حفظ چهارچوب حقوقی برجام منافع حاصل از آن به بیشینه ی ممکن ارتقاء یابد.

وی درباره فواید برجام می نویسد: به هرحال بیش از چهار سال از امضای برجام می گذرد و درکنار مزایای مادی این توافق دستاوردهایی نیز در حوزه های هنجاری و بین الاذهانی داشته است، این که ایران کشوری قابل مذاکره، قابل اعتماد و پایبند به معاهدات بین المللی است از دستاوردهای ذهنی بزرگ برجام است،  موضوع مهمی که حتی کشورهای باقی مانده در برجام را قانع به ماندن در برجام کرده است.

سعادت آذر درباره ناتوانی اروپا در اجرای تعهداتش نسبته به برجام تاکید کرد: پنج  کشور دیگر طرف ایران در برجام اگر امروز نمی توانند در قالب اینستکس کاری بکنند به خاطر این است که بیش از پیش دچار قائده ” هزینه و فایده” در روابط خود با آمریکا هستند . در معمای حفظ برجام و برقراری یک مسیر مالی برای ایران و حفظ رابطه اقتصادی و سیاسی با آمریکا با اتکا به همین قائده بازی عملگرایی بیش از حد اروپایی هاست.

مشروح این یادداشت را ایــــنــــجــــا بخوانید.

310311