بسیاری از مردم به ویژه در پایتخت کشور با بی‌توجهی به هشدارها همچنان به روال عادی زندگی خود ادامه می‌دهند. عده‌ای دیگر از همان روزهای نخست فراگیری ویروس از کانون‌های اصلی آلودگی به سایر مناطق، مسافرت و باعث پخش آن در دیگر مناطق شدند و رنج و مرگ بسیاری را رقم زدند.
مانند موارد پیشینی بسیاری از ناصحان و مدیران از این تغافل، بی‌مبالاتی و مشارکت گریزی مردم در تعجب، گلایه و خشم‌اند. از اینرو پند و سرزنش بی‌ثمر خاطیان را تکرار کرده و آنها را مقصر این وضعیت قلمداد می‌کنند. به صورت خلاصه در وضعیت کنونی با خیل مردمی مواجه هستیم که با بی‌توجهی به توصیه‌های دقیق و درست کارشناسان به رنج‌گستری و مرگ‌آفرینی در کشور دامن می‌زنند. به نظر می‌رسد در وضعیت تراژیک- کمیک شکل گرفته، افراد و گروه‌های دیگری نیز هستند که تقصیر آنها در نافرمانی اخیر دست کم به اندازه مردم حاضر در خیابان و مسافران کرونائی است.
بخشی از آنچه که مردم امروزه با نافرمانی خود به نمایش می‌گذارند، حاصل سوء مدیریت در کوتاه مدت و بخشی نیز حاصل سال‌ها جامعه‌پذیری و فرهنگ‌پذیری یا اقتضائات زندگی است. از اینرو افراد و گروه‌های ذیل در این بحران می‌توانستند نقش بهتری ایفا کنند و هر یک به نحوی مسئولیتی بر گردن دارند:
– مسئولانی که که ابعاد و گستره بحران را با وجود نشانه‌ها و هشدارها درست تشخیص نداده و مبتنی بر آن برنامه‌ریزی و آگاهی بخشی نکرده‌اند.
– کسانی که کرونا را نوعی بحران ساختگی می‌دانستند باعث سردرگمی بسیاری از مردم شدند.
– کسانی که به جریان اطلاع‌رسانی آزاد اعتقاد چندانی ندارند.
– گروه دیگری که مسئولیت بر عهده دارند کسانی‌اند که در سال‌های گذشته در مسئولیت‌هایشان به نحوی عمل کرده‌اند که به اعتماد عمومی لطمه وارد شده است.
در عبارت کلی‌تر تمام قانونگذاران، مجریان، ناظران، مسئولین و کارگزاران نهادهای فرهنگی که تکالیفی در تکوین جامعه اخلاقی داشته و ندارند. کسانی که مسئولیتی در جامعه‌پذیری این شهروندان مشارکت گریز و خلق بسترهای مشارکت‌زدا داشته‌اند و مراکزی مانند دانشگاهای علوم پزشکی که اولویت پیشگیری و بهداشت عمومی را نادیده گرفته و دارو و درمان را برجسته کرده‌اند هم نقش موثری در تشدید بحران‌ها دارند. همچنین کسانی که با بی‌توجهی به آموزش و پرورش و در حاشیه قرار دادن آن، امکان تربیت شهروندان مشارکت‌جو و مسئولیت‌پذیر توسط مدرسه و معلم را تضعیف کرده‌اند.
کسانی که در سال‌های گذشته در تضعیف جامعه مدنی و سازمان‌های مردم نهاد واقعی گام برداشته‌اند یا در تقویت چنین نهادهای واسطی کوتاهی کرده‌اند. بخشی از مردم حاضر در خیابان از سال‌ها پیش با کرونای فقر دست به گریبان و گرفتارند و درک چندانی از خطر تصویر شده ندارند و نمی‌توانند آنرا به درستی فهم کنند. تمام افرادی که مسئولیتی در فقرزدایی داشته‌اند و تمام افرادی که فرایند فقرزائی را در جامعه تشدید کرده‌اند در اینجا مقصرند. به طور نمونه آنها که اقدامات و تصمیماتشان منجر به تعطیلی و رکود کارگاه‌ها و کارخانه ها شد و خیل عظیمی از افراد را روانه مشاغل روزمزد وابسته به خیابان کرد. و در نهایت همه ما نیز به سهم خود مقصریم؛ با ترویج و دامن زدن به منفعت‌طلبی، شایعه‌پراکنی، خوش‌خیالی، قانون‌گریزی، بی‌مسئولیتی و ….
در واقع آنچه امروز در آئینه کرونا بازتاب یافته است بسیاری از منتقدان سال‌ها پیش آنرا در خشت خام بسترهای فقر گستر، مشارکت‌زدا و سرمایه‌سوز دیده و به آن هشدار جدی داده بودند. آنچه اکنون شکل گرفته است حکایت همان فعل و عملی است که از دیروز تا گذشته های دورتر انجام داده‌ایم.
23302
