طبیعی است که در چنین شرایطی هرکسی از زاویه و منظر خود به موضوع بپردازد و بر اساس مسؤولیت خود وظیفه ای را بر عهده بگیرد و در این میان نهادهای دینی و متولیان امور مذهبی هم حوزه مسؤولیت تعریف شده ای دارند.
توصیه به دعا و توسل، ترویج مراقبتهای معنوی، کاهش تجمعات مذهبی، تأکید بر ملاحظه نکات بهداشتی در مجامع دینی و … از این گونه وظایف به شمار می آید. بیان این نکات مثل توصیه به قرائت برخی آیات قرآن کریم یا ختم زیارت عاشورا هیچ منافاتی با مسؤولیت ها و تعهدات نهادهای دیگر ندارد.
توجه به امور معنوی و عبادی و مراعات دستورات دینی و مذهبی باید در کنار رعایت قواعد حرفه ای تخصصی و ضوابط عقلی و منطقی زندگی طبیعی انسان باشد چنان که پیامبر اسلام به تعبیر مشهور مولوی فرمود : با توکل زانوی اشتر ببند!
وقتی یک بیماری عفونی شیوع پیدا کرده است پزشکان متخصص خبرگان این عرصه اند که حتما باید نظرات کارشناسانه و دستورالعمل های فنی آنان مراعات گردد چنان که در صورت وقوع سیل و زلزله همه از جمله پزشکان باید نظرات تخصصی کارشناسان نهادهایی چون هلال احمر را بپذیرند و اطاعت کنند.
این دیدگاه و باور عالمان دین و فقیهان بزرگ و نامدار ماست که خودشان در موارد ابتلا به کسالت و بیماری در مقابل پزشک خود مثل مقلدی مطیع نظر او را می پذیرند و عمل می کنند، زیرا باور دارند که اگر به خاطر بی اعتنایی به نظر تخصصی او دچار آسیب و ضرری شوند مقصر و مدیون خواهند بود و مرتکب گناه و معصیت شده اند.
پس وقتی که از توصیه مردم به مراقبت های معنوی سخن می گوییم ناگفته پیداست که در کنار توسل و دعا باید مراقبت های کامل و دقیق بهداشتی از جمله پرهیز از حضور در مجامع عمومی و تشدید نظافت و بهداشت و تقویت بنیه جسمی را جدی گرفت و رعایت کرد و با رعایت همه این موارد از خداوند عافیت و سلامت تمنا داشت.
باور ما به قداست اماکن مذهبی نه از جهت مادی و ظاهری که از نظر جنبه های قدسی و معنوی است و عناصر مادی مثل در و پنجره و کاشی و دیوار و ضریح و پرده به سبب این قرابت مشمول احترام و منزلت می شوند.
حال اگر پزشکان متخصص لازم دانستند که مثلا نماز جماعت در شهری موقتا برگزار نشود یا تردد به اماکن مذهبی کاهش یابد قطعا این توصیه باید مراعات گردد و در صورت بی اعتنایی و بی توجهی اگر کسی آسیب ببیند و ابتلا به عفونت تشدید یابد قطعا موجب ضمان و مسؤولیت شرعی خواهد بود.
این مراعات و محدودیت هیچ منافاتی با جنبه های معنوی ندارد چنان که مثلا اگر پزشک به کسی بگوید روزه نگیر برای او روزه گرفتن حرام است، یا اگر بگوید آب نباید به پوست دست تو برسد واجب است تیمم کند.
معنای این حکم شرعی آن نیست که شخص از حقیقت و معنویت روزه یا وضو دور شده بلکه محدودیتی موقت برای شکل ادای مناسک او به وجود آمده است، چنان که زائر نیز می تواند با قدری فاصله مادی و ظاهری به دیدار و زیارت اولیای خدا برود بی آنکه در رابطه معنوی او خللی ایجاد شده باشد.
باید به صورت شفاف و صریح این مسأله را برای مردم شرح داد که مراعات دستورات پزشکان متخصص و کارشناسان بهداشتی نه تنها با مبانی باورهای دینی و مذهبی منافات ندارد بلکه عین تقید به ضوابط شرعی و اصول اعتقادی است.
* منتشر شده در روزنامه شهرآرا
