اصطلاح «سازگاری_با_کم‌آبی» به همین ویژگی اشاره دارد، اما چگونه می‌توانیم تصویر بهتری از کم‌آبی ایران به دست آوریم؟ تصور می‌کنم مقایسه ساده بین منابع آب تجدیدپذیر ایران و مقدار آب برخی رودخانه‌های جهان می‌تواند تصویر خیلی خوبی از کم‌آبی سرزمین ایران ارائه کند.

نشانی صفحه‌ای در اینترنت را در پایین این یادداشت آورده‌ام که در آن می‌توانید مشخصات 139 رودخانه مهم جهان را به ترتیب مقدار آورد آب آن‌ها مشاهده کنید. من هم در این‌جا مقدار کل آب تجدیدپذیر کشور را با آورد آب برخی از این رودخانه‌ها مقایسه کرده‌ام. مقدار آبدهی رودخانه‌ها در این جدول، بر حسب مترمکعب بر ثانیه داده شده است. اگر این عدد را در سه عدد 3600، 24 و 365 (31536000 ثانیه هر سال) کنید، مقدار آب دهی بر حسب مترمکعب به دست می‌آید. مقدار آب تجدیدپذیر کشور در گذشته حدود 130 میلیارد متر مکعب بوده که گفته می‌شود به حدود 90 میلیارد متر مکعب کاهش یافته است. من در این‌جا مقدار 100 میلیارد مترمکعب را در نظر می‌گیرم.

آمازون، بزرگ‌ترین رودخانه جهان است و آورد آن 209000 مترمکعب در ثانیه و معادل 6591 میلیارد مترمکعب در سال (66 برابر کل آب تجدیدپذیر ایران) است. این مقدار معادل 20 درصد (یک‌پنجم) آب شیرین کره زمین است که به اقیانوس‌ها می‌ریزد.

رودخانه گنگ-براهماپوترا، جاری در هند و بنگلادش، چهارمین رودخانه جهان، با آورد سالیانه 1202 میلیارد متر مکعب (12 برابر کل آب ایران) است.

رودخانه یانگ‌تسه، در چین، با آورد 30166 مترمکعب بر ثانیه، که فقط یکی از رودخانه‌های چین است، آورد سالیانه 951 میلیارد مترمکعب در سال (9.5 برابر کل آب ایران) دارد.

رودخانه میسی‌سیپی در آمریکا، با آورد 16792 مترمکعب بر ثانیه، آورد سالیانه‌ای معادل 529 میلیارد مترمکعب (5.2 برابر کل آب ایران) دارد.

رودخانه ولگا، در روسیه، با آورد 8060 مترمکعب بر ثانیه، آورد سالیانه‌ای معادل 254 میلیارد مترمکعب (2.5 برابر کل آب ایران) دارد.

آرُویمی، آخرین رودخانه فهرست 139 رودخانه بزرگ جهان است که آورد سالیانه آن 2000 مترمکعب بر ثانیه است و آورد سالیانه آن 63 میلیارد مترمکعب است. آرُویمی به رودخانه کنگو می‌ریزد که خودش 1299 میلیارد مترمکعب سالیانه آورد دارد (13 برابر کل منابع آب تجدیدپذیر ایران).

اعداد فوق، بالاخص بر اساس مقدار آب آمازون و سهم آن از آب شیرین جهان، نشان می‌دهد که کل آب شیرینی که به اقیانوس‌ها تخلیه می‌شود، معادل 32955 میلیارد متر مکعب است. این بدان معناست که کل مقدار آب تجدیدپذیر ایران، معادل 0.3 (سه‌دهم درصد) کل آب شیرین تخلیه‌شده به اقیانوس‌هاست. ما ایرانیان حدود 1 درصد جمعیت جهان را داریم و سهم‌مان از آب جهان، معادل 0.3 درصد آب شیرین تخلیه‌شده به اقیانوس‌ها (و نه کل آب شیرین جهان) است.

منتشر شده در کانال دکتر محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی