دنیا پاپایی: این روزها کودکان مانند سابق برنامه‌های مخصوص خود را از تلویزیون ایران دنبال نمی‌کنند. گویی برنامه‌سازان و کودکان دو خطی هستند که به تدریج از یکدیگر دور و دورتر می‌شوند. برای پیدا کردن این سوال‌ها و مباحث دیگر به سراغ دکتر ناصر اسدی، نویسنده، مترجم، مدرس حوزه رسانه رفتیم تا با او درباره ویژگی‌های برنامه‌سازی برای این رده سنی گفت وگو کنیم.
ناصر اسدی شناخت کودک، آگاهی از سلیقه‌های این رده سنی را برای کسانی که در حوزه کودک تولید محتوا دارند بسیار مهم دانست: «تهیه‌کنندگان باید ساختار ذهن کودک را بشناسند و بدانند که ذائقه ذهن آنها چیست. بهتر است کسانی که روانشناس هستند، برای کودکان کار کرده‌اند و تجربه دارند به عنوان مشاور در کنار سازندگان برنامه کودک و نوجوان قرار بگیرند.»
مترجم کتاب «کودکان، رسانه ها و فرهنگ» ضعف دیگر برنامه‌سازی برای کودکان را پژوهش و مخاطب سنجی دانست: «تا جایی که من مطالعه کرده‌ام، پژوهشی پیدا نکرده‌ام که نظرسنجی در سطح ملی، یا حتی در سطح منطقه‌ای و یا حتی استانی انجام داده باشد تا از ذائقه کودکان اطلاع داشته باشدو بداند که کودکان به چه چیزهایی علاقه دارند، روی چه چیزهای تمرکز دارند.»
او کانون خانواده و نقش آن در تربیت کودک و خردسال را مهم دانست چرا که به گفته او کودکان در کنار خانواده به تماشای تلویزیون می‌پردازند: «دربرنامه‌سازی کودکان باید والدین آنها را هم در نظر گفت و برآنها هم تمرکز داشت. خصوصا مادران که با کودکان تعامل و تبادلی بیشتری دارند. شناخت این موارد بسیار ضروری است اما متاسفانه در فضای رسانه برنامه‌سازان به این نکات اهمیتی نمی‌دهند.»
اسدی در ادامه به برنامه‌سازان اشاره دارد: «بسیار کسانی که برنامه‌ساز در حوزه کودک هستند طرز تفکر و فضای کاری متفاوتی دارند. همچنین آنها یا در برنامه‌سازی ضعیف هستند و یا کودکان را نمی‌شناسند.ممکن است که الگوهای به آنها دیکته شود و آنها براساس آن الگوها برنامه‌سازی می‌کنند.»
بیشتر بخوانید:
شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما، تشریفاتی بدون هیچ عملکرد اجرایی است/ تذکرها پنهان و محرمانه است
حال زمانی که این اتقاق می‌افتد چه برسر بیننده‌های کم سن و سال تلویزیون می‌افتد؟ خصوصا که در چند سال اخیر کودکان و حتی نوجوانان از دیدن برنامه‌های تلویزیون فاصله گرفته‌اند. نویسنده کتاب «فرهنگ لغات و اصطلاحات سواد رسانه‌ای» در این باره گفت: «طبیعتا بین برنامه‌ها و ذائقه مخاطب فاصله ایجاد می‌شود و به تدریج تلویزیون مخاطبان خود را ازدست می‌دهد. در حال حاضر ما رسانه‌های مختلفی مبتنی بر اینترنت، ماهواره داریم که بی‌نهایت تولیدات کودک دارند. برای کودک هم جذابیت‌های بصری و روایت‌های داستانی بسیار مهم است، بنابراین آنها جذب این رسانه‌ها می‌شوند. کودک جذب برنامه‌هایی می‌شود که با ذائقه امروزی و تنوع طلبی‌ایش همسو است.»
باید پذیرفت که کودکان امروز با کودکان دیروز متفاوت هستند، اما همچنان برنامه‌سازان در همان حال و هوای دهه 60 مانده‌اند و به عبارت دیگر الگوهایی همچون وجود مجری و عروسک، آموزش مستقیم که در آن دهه جواب داده همچنان در برنامه‌سازی امروز دنبال می‌شود. این مدرس به نقش و اهمیت مشاوران در برنامه‌سازی و البته فضای باز در رسانه اشاره دارد: «عوامل برنامه‌های کودک باید از مشاوران و روانشناسان به روز کودک استفاده کنند و امروزی باشند. از سوی دیگر باید فضای رسانه و تلویزیون را برای برنامه‌سازی کودک را باز کرد؛ چرا که کودک این محدودیت‌ها را درک نمی‌کند. این رده سنی دنبال برنامه‌هایی است که برایش جالب باشد.»
مترجم کتاب «نظریه سواد رسانه‌ای (رهیافتی شناختی)» جذابیت‌های موسیقی و بصری و خلق فضای شاد را مهم دانست: «روایت‌هایی که برای کودکان انتخاب می‌شود باید روایت‌های امروزی و جذاب باشد. برای اینکه این امر محقق شود باید از متخصص‌هایی که امروزی فکر می‌کنند بهره ببرند. منتها برنامه‌سازان ما کسانی هستند که 20 یا 30 سال پیش کار می‌کردند و هنوز هم هژمونی بر تفکر ذهنی‌شان سنگینی می‌کند . باید گفت این موضوع برای جذب کودک و برنامه‌سازی کودک آفت محسوب می‌شود.»
