ولی کالجی پژوهشگر ارشد حوزه قفقاز در یادداشتی برای اوراسیا دیلی مانتیتور نوشت:

با تهاجم نظامی روسیه به اوکراین و تحریم های گسترده غرب علیه روسیه، مسیرهای ترانزیتی «شرقی- غربی» از مسیر روسیه به اروپا از جمله مسیر شمالی طرح راه ابریشم چین (ابتکار یک کمربند- یک راه) و طرح هایی مانند «پل زمینی اوراسیای جدید» (New Eurasian Land Bridge) که قرار بود قبل از جنگ اوکراین بین روسیه، اوکراین، بلاروس و لهستان شکل بگیرد، با انسداد یا چالشی جدی مواجه شده است. در چنین شرایطی، روسیه درصدد تقویت و توسعه مسیرهای ترانزیتی جاده ای و ریلی «کریدور شمال- جنوب» برآمده است.

اگرچه در شرق دریای خزر و منطقه آسیای مرکزی، امکان ارتباط ریلی از طریق روسیه، قزاقستان و ترکمنستان به ایران وجود دارد، اما در غرب دریای خزر و منطقه قفقاز، روسیه فاقد ارتباط ریلی مستقیم با ایران است. پس از جنگ اول قره باغ (۱۹۸۸- ۱۹۹۴)، ایران تنها کشوری بود که ارتباط ریلی اش با منطقه قفقاز قطع شده است و این روند همچنان ادامه دارد. تنها قطعه ریلی باقیمانده در «کریدور شمال- جنوب» مسیر ریلی ۱۶۴ کیلومتری رشت- آستارا است که با وجود عملیاتی شدن مسیر ریلی قزوین- رشت در مارس ۲۰۱۹ میلادی، این قطعه هنوز به دلایل مختلف اجرایی نشده است.

طبق توافقی که صورت گرفته بود، قرار بود ایران و جمهوری آذربایجان هر یک تامین ۵۰۰ میلیون دلار از هزینه ساخت مسیر ریلی ۱۶۴ کیلومتری رشت- آستارا را برعهده بگیرند. اما طرف آذری در سال های اخیر به دلیل تحریم های بانکی ایران به تعهد خود عمل نکرد. لذا در شرایط جدید ترانزیتی که پس از جنگ اوکراین پیش آمده است، ایران امیدوار است با توجه به نیاز حیاتی مسکو به تقویت کریدور شمال- جنوب برای مقابله با تحریم های گسترده غرب علیه روسیه، از ظرفیت این کشور برای تکمیل مسیر ریلی رشت- آستارا بهره گیرد.

طبق توافق تهران و مسکو قرار است هزینه مالی مسیر ریلی ۱۶۴ کیلومتری رشت- آستارا از محل اختصاص خط اعتباری ۵ میلیارد دلاری روسیه به ایران تامین شود. در دیدار هفته گذشته رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی ایران با ویتالی ساولیف، وزیر حمل و نقل روسیه نیز «توافقنامه جامع همکاری ریلی بین ایران و روسیه» به امضاء رسید که یکی از مفاد مهم آن، تامین اعتبار و تکمیل مسیر ریلی رشت- آستارا بود. اگرچه روسیه تحت فشارهای شدید مالی و تحریمی غرب است، اما به نظر می رسد برای مقابله با این شرایط و خروج از بن بست های ترانزیتی، به شدت نیازمند حمایت مالی از کریدور شمال- جنوب به ویژه مسیر ریلی ۱۶۴ کیلومتری رشت- آستارا به عنوان تنها قطعه ریلی باقیمانده این کریدور ترانزیتی است.

۳۱۱۳۱۱