مهسا مژدهی: عصر روز جمعه ایران وارد لیست سیاه اف ای تی اف شد. این اتفاق در حالی افتاد که برخی از کشورهای دوست مانند چین و روسیه، در خصوص آن هشدار داده بودند. این قدمی بود که کارگروه اقدام مالی تاکنون برای آن صبر کرده بود و الا ایران با ورود به این لیست با مشکلاتی رو به رو خواهد شد چرا که خروج از این فهرست، سخت تر از ورود به آن است. اتفاقی که روز گذشته برای ایران افتاده، به معنای این است که کشورمان بار دیگر با مشکلات بسیاری برای نقل و انتقال پول با بانک های خارجی رو به روست.
کشورهای دوست ایران پیش از این گفته بودند در صورت ورود ایران به این لیست، بانک های آنها همکاری با سیستم بانکی ایران را قطع خواهند کرد. با وجود این هشدارها اما عدم تصویب سی اف تی و پالرمو، موجب شد تا کشورهای عضو اف ای تی اف، دست به اقدامی بزنند که ایران را با مشکلات اقتصادی تازه ای رو به رو خواهد کرد. در خبرانلاین با عطا بهرامی، کارشناس اقتصاد بین الملل در مورد ورود ایران به لیست سیاه اف ای تی اف به گفتگو نشستیم:
نگرانی ها بابت اینکه بعد از ورود ایران به فهرست اف ای تی اف، جه تاثیراتی بر اقتصاد و دیپلماسی در کشور ما دارد بالا گرفته است. به نظر می رسد که با توجه به هشدارهایی که داده شده بود، ایران دیگر به سختی بتواند اعتماد جهانی را به خود جلب کند. به نظر شما اقدامی که دیروز در پی عدم تصویب سی اف تی و پالرمو، علیه ایران شک گرفت چه عواقبی برای کشورمان دارد؟
این موضوعی است که باید از دو جنبه داخلی و خارجی به آن پرداخته شود. از نظر داخی من فکر می کنم بانک مرکزی در دوره ای که همتی رئیس آن شده است، کار خود را به خوبی انجام داده و توانسته یک ثبات نسبی ایجاد کند. این ثباتی که به وجود آمده مانع از تاثیر هیجانات منفی بر روی بازار خواهد شد. در بعد خارجی اما موضوع کمی پیچیده تر است. ما به دلیل تحریم های بسیار شدیدی که شده ایم، عملا روابطی با بانک های خارجی و اقتصاد جهانی به آن شکل نداشتیم و پیش از این که به لیست سیاه اف ای تی اف هم بپیوندیم، مشکلات بسیاری بابت نقل و انتقالات مالی با بانک ها داشتیم. به دلیل اینکه بانک های خارجی اغلب خصوصی هستند، ترس از تحریم های امریکا و متعاقب آن جریمه هایی که ایالات متحده تعیین کرده مانع از روابط اقتصادی می شد. در شرایط فعلی به نظر می رسد همین روند ادامه خواهد یافت . اما یک اتفاق دیگری که خوهد افتاد این است که پیش از این در جهان ترامپ به عنوان کسی شناخته می شد که از برجام بیرون آمده و زیر قراردادی که کشورش بسته است زده، تجمیع جهانی به این شک بود که ترامپ تک روی کرده و او متهم به یک جانبه گرایی بود. اما حالا با اتفاقی که افتاده، شانس ترامپ برای همراه کردن اروپائی ها با خود علیه تهران افزایش خواهد یافت. چرا که دیگر ایران در فهرست سیاه یک نهاد بین المللی است که از اهمیت زیادی هم برخوردار است. این یک شانس برای ترامپ است که دیگران را بیش از گذشته با خود همراه کند و فشارها بر کشورمان را هم بیشتر کند.
به نظر شما عکس العمل ایران تا امروز در مقابل این وضعیت چطور بوده و بعد از این باید چطور باشد؟
در طول دوره ای که سایه ورود به فهرست اف ای تی اف بالای سر ایران بود، کشورما تلاش زیادی برای بستن پیمان های دوجانبه ای که بتواند در چنین شرایطی به کار ایران بیاید نکرد. البته قرار داد هایی با کشورهایی مثل عراق، سوریه و ترکیه وجود دارد اما عملی شدن آنها بسیار زمانبر شده است و تعداد آنها هم محدود است که می توانست بیشتر باشد. البته یادمان باشد پیش از این هم مثلا در سال نود و یک که ایران در این فهرست قرار داشت، بانک چینی با ایران کار می کرد چون برای این کشور، ارتباط اقتصادی با ایران به صرفه و با اهمیت بود. به نظر می رسد در این دوره هم بتوان چنین راه هایی را پیدا کرد. اما اگر قراردادهای دوجانبه با کشورهای دیگر بیشتر از این بود، امکان پیدا کردن راه ها هم بیشتر بود. اما به هر حال ما برخی کم تحرکی هایی در داخل داشتیم و مثلا در دوره پیش از حضور اقای همتی در بانک مرکزی، این بانک هم کم کاریهایی کرده بود که حالا نتیجه اش را می شود بهتر دید.
ایران این فرصت را داشت که با وجود تحریم ها، پیشنهادهایی را برای همکاری های دوجانبه با کشورهای همسایه ارائه دهد.اما این اتفاق نیافتاد. باز هم اشاره می کنم قراردادهای همکاری ای هم وجود دارند که چندان پیگیری نمی شوند و مسکوت مانده اند و روی این حساب در دادوستدهای مالی ایران در شرایطی که هم تحریم های سخت وجود دارد و هم نام ما در فهرست سیاه اف ای تی اف است، فعلا گشایشی نخواهد بود.
ایران چطور می تواند از این وضعیت عبور کند؟
اینجا اهمیت متحدان ما خودش را نشان می دهد. البته ما می دانیم که در قضیه اف ای تی اف ایران نتوانست اجماعی که علیه ایران در این نهاد مالی وجود داشت را بهم بزند و در این خصوص حتی متحدان ما هم نتوانستند کاری از پیش ببرند و فقط به ایران هشدار دادند که فکری به حال این وضعیت بکند. اما به هر حال انتظار می رود که دیپلماسی اقتصادی ایران راه بیفتد و ما بتوانیم با کمک دوستان و متحدانمان از این گردنه عبور کنیم.
پیش از این تصور می شد که ایران وارد لیست سیاه نخواهد شد و کماکان در وضعیت قبلی باقی خواهد ماند. اما این اتفاق نیفتاد و ایران نتوانست همکاری دیگر کشورها را به شکلی جلب کند که مانع از ورود ایران به این ماجرا شود. مشکلی که وجود داشت این بود که در داخل ایران گفته می شد که ما نمی توانیم به اف ای تی اف بپیوندیم چون در شرایط تحریم نیاز داریم که بتوانیم به نحوی معاملات خود را انجام دهیم. و در صورتی که به آن می پیوستیم این امکان حذف میشد. اما اگر ایران کماکان در وضعیت تعلیق می ماند، همزمان می توانست به کارش ادامه دهد بدون اینکه مانعی بر سر راهش باشد. این تصور در ایران به صورت جدی وجود داشت و کشورما تلاش کرد تا بین خیلی خیلی بد و خیلی بد یکی را انتخاب کند. اما این اتفاق در خلاء دیپلماسی اقتصادی قوی افتاد و عبور از آن نیازمند تدابیر جدی اقتصادی و دیپلماتیک است.
23 / 312 310
