سالها است که یکی از کشورهای همسایه در حال برنامه ریزی و ساخت یک شهر که عمده افراد آن قرار است ربات ها باشند مشغول به کار است. صحبت درباره اینکه اصل ایده در آینده به کجا بینجامد هنوز زود است ولیکن پروژه با سرعت در حال پیشرفت است ! نام این شهر «نئوم» و بعنوان کعبه ربات ها شناخته می شود. چند مدت پیش هم اولین شهر وند رسمی رباتیک این شهر که یک خانم ربات بود سوگند یاد کرد ؟
سوفیا؛ رباتی انسان نما که شهروند عربستان است
و
سوفیا اولین ربات شهروند جهان
با توجه به سرمایه گذاری های وسیع جهانیان در این زمینه، شکی نیست که در آینده وابستگی های زیادی اگر نه نزدیک به تماما به این ربات ها در جهان فراگیر خواهد شد. اگر ربات ها را ابزاری تعریف کنیم که کار ها را آسانتر، بهتر، دقیقتر و … انجام می دهند همین الان هم با گونه های مختلف ربات ها ابتدایی محصوریم ! تلفن هوشمند، کامپیوتر ها، اسکنرها، بازو های جراحی یا هر چیزی که عملا به نوعی از هوش «تعریف شده» توسط انسانها یا بانک های اطلاعاتی وسیع بهره می برند را می شود بعنوان ربات های اولیه (بر وزن انسان های اولیه) نامید ! کم و بیش مثل خلقت !؟
حال با توجه به این پروسه رو به جلو در وادی ربات ها ! حقیقتا شریعت، اخلاق، حکمت برای این خلایق چگونه تعریف خواهد شد ؟! آیا سازنده ربات (خالق ربات ها ) اخلاق را برای آنها تعریف خواهد نمود یا شرکت معرفی کننده (رسول ربات ها ) و یا اصلاح کنندگان و تعمیرگاه ها ( امامان ربات ها ) به هر حال می بینید برای رباتی که در نهایت دقت با حجم فوق العاده ای از داده ها طراحی شده است باز در آخر، تصمیم او بر اساس قانون باینری یعنی صفر یا یک خواهد بود و این می تواند برای جامعه و دنیا یک فاجعه باشد !
یک ربات تند روی مسیحیی، یک ربات بد برداشت کرده مسلمان، یک ربات افراطی یهودی و یا یک ربات بد مست متوهم بی دین چه بلایی بر سر تمام خلقت آیا می تواند بیاورد ؟ شاید در گذشته هم این رخ داده باشد !
در روایات و احادیث داریم که قبل از خلق انسان موجودات انسان نمایی روی زمین بودند (نسناس) که منقرض شدند، حال فساد بوده یا نافرمانی یا چه معلوم نیست !
امام باقر علیه السلام به جابر بن یزید می فرمایند: «گویا تو گمان می‌کنی که خداوند فقط این عالم را آفرید و بس و همچنین گمان می‌کنی که خداوند بشری غیر از شما نیافریده است؟ آری به خدا قسم خداوند هزار هزار عالم و هزار هزار آدم آفرید و تو در آخر این عالم‌ها و آدم‌ها هستی.
حال با توجه به هیبریدی شدن برخی از انسانها، قلب باتری دار، پروتزها، قلب خوکی و غیره از یک طرف (روزی ممکن است انسان کاملا هیبریدی شود و بیشتر از قطعات مکانیکی برقی و کمتر از سلول های انسانی تشکیل شود ) و ربات های تعلیم دیده از سوی دیگر، همانند خلقت های غیر بنی آدم ولی خلقت به هر حال، آیا آنوقت آینده اخلاق یا دین چگونه خواهد بود !
به نظر، برنامه نویسی شریعت آسانتر باشد
البته چون احکام در موارد خاص هم ثابت نبوده و بر اساس شرایط خاص متغیر می توانند باشند لذا کمی راحتر البته نه آنقدر زیاد، ولی اخلاق، توابع و متغیر های زیاد و خطرناکی می تواند بهمراه داشته باشد ؟
لذا تصور می شود باید نقطه مشترکی تعریف شود تا در نهایت همه خلایق از جن و انس، ربات و … همه به گرد آن نقطه همگرا شوند اگر هم نقطه قابل دسترسی نبود حداقل در وادی اخلاق یک دایره بزرگ که در اصول اخلاقی از زوایای گوناگون به آن بتوان همگرا شد و گرنه گرفتارتر از همیشه خواهیم شد. والسلام
* استاد نمونه کشور در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران، بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران و موسس انجمن زبدگان شهر در کشور
